Interview, Wereld, Samenleving, Politiek, Cultuur, België, Lokaal, Antwerpen -

Iperita, film over nietsontziende Spaanse mosterdgas in Rif-regio

De film Iperita toont een achtergesteld dorpje in de Rif, het noorden van Marokko. Iedereen probeert er te overleven tegen de achtergrond van een verdorde, onvruchtbare landschap en de geur van terminale kanker. Tristesse alom. Iperita is het codewoord, de tonnen mosterdgas die door Spanje in de Rif-regio werd gedropt om de opstandige Riffijnen op de knieën te krijgen. De film wordt op zondag 11 maart vertoond op het MONA-filmfestival in Antwerpen. DeWereldMorgen sprak met de Marokkaanse filmmaker Mohamed Bouzaggou.

woensdag 7 maart 2018 08:28
Spread the love

Het is zondagochtend als ik Mohamed Bouzzagou opbel. Heel enthousiast vertelt hij honderduit over de film en zijn passie voor de Riffijnse cultuur en geschiedenis. 




Mohamed Bouzaggou is geboren en getogen op het platteland in de Rif-regio in het Noorden van Marokko. Hij studeerde in Nador en in Oujda. Hij nam na 15 jaar dienst bij de douane in
Marokko ontslag om zich helemaal op zijn passie schrijven te kunnen toeleggen. Hij schreef drie romans en een theaterstuk. Sinds enkele jaren schrijft hij ook scenario’s voor tv -series en films.

Waarom een fictiefilm over de geschiedenis van de Rif?

Bouzaggou: “De Rif is een regio waar ik ben opgegroeid. Ik stel vast dat het grootste gedeelte van onze geschiedenis niet gekend is bij een breed publiek.”

“Er is wel Riffijnse poëzie, muziek, een beetje literatuur, maar er zijn weinig films en tv-series over de Rif-regio. Ik was vastbesloten om deze geschiedenis van een gemarginaliseerde bevolking in beeld te brengen.”

“Ik heb ook bewust gekozen voor het genre fictiefilm om dit verhaal te vertellen. Ik schrijf romans en heb veel meer binding met fictie dan met bijvoorbeeld documentaire. Ik vind het ook een ideale manier om bepaalde maatschappelijke thema’s aan te kaarten.”

De film toont het hardvochtig leven in een verdord triestig dorpje? Heb je bewust voor die sfeer gekozen om de gevolgen van mosterdgas te illustreren?

Bouzaggou: “Dat soort dorpen bestaan nog steeds in de Rif-regio, ik heb ze niet verzonnen. Het dorp is inderdaad een heel hardvochtige microkosmos. De relatie tussen de inwoners illustreert ook de andere thema’s die in de film aan bod komen.”

“De situatie van de vrouw in die gebieden. Ze wordt behandeld als een minderjarige en er wordt in haar plaats beslist. Kinderen die in plaats van onderwijs te volgen, mee op het veld moeten werken, de corruptie, etc. Het zijn allemaal thema’s die gelinkt zijn aan het grotere onderwerp. De totale vernietiging van de natuur en alles waar de mensen van kunnen leven.”

Jullie hebben de film initieel gemaakt met vrijwilligers?

Bouzaggou: “Inderdaad we wilden dit verhaal brengen met of zonder steun. De film hebben we gemaakt met allemaal vrijwilligers en een klein eigen budget. We kwamen overeen om de film eerst te maken en nadien geld te vragen bij de Marokkaanse instanties.”

“Als we iets kregen verdeelden we het tussen de crewleden. Toen de film af was hebben we het gepresenteerd op de Centre Cinematographique Marocain. Uiteindelijk hebben ze ons een budget gegeven.”

Wat was de reactie van Marokko toen de film uitkwam en is die al vertoond in Marokkaanse zalen?

Bouzaggou: “We hebben de film ingestuurd voor he Festival National du Film. En wonnen er zelfs de prijs voor het beste scenario mee. Nadien zijn er enkele artikels over verschenen in de kranten. Maar de film is nog niet vertoond in de filmzalen in Marokko. De mensen hebben dus wel gehoord of gelezen over de film maar kunnen die nergens bekijken.”

“We hebben de filmzalen in Marokko gecontacteerd maar ze hadden geen interesse om de film te vertonen. Onder het mom van: ‘Het Riffijns dialect zouden de mensen niet begrijpen, etc’. De realiteit is ook dat de film geen kaskraker is voor de zalen. En in de Rif-regio zelf zijn er geen cinemazalen.”

“We vertonen de film nu vooral in een parallel circuit van organisaties die ons uitnodigen in binnen- en buitenland.”

Het belangrijkste thema in de film is het allesvernietigende mosterdgas dat begin jaren 20 door Spanje in de Rif-regio is gedropt. Was het gemakkelijk om er informatie over te vinden?

Bouzaggou: “Het verhaal over deze gebeurtenissen wordt in de film verteld door een Spaanse soldaat met wroeging die vaak terugkeert naar het dorp waar hij zelf ooit de mosterdgas heeft gedropt.”

“Het schrijven van het scenario voor deze film heeft vier jaar research in beslag genomen. Er zijn heel wat Spaanse, Franse en Duitse boeken over verschenen en ook onderzoeken over gedaan. De ingrediënten voor de mosterdgas werden aangeleverd door Duitsland en geproduceerd in fabrieken in het noorden van Marokko en in Spanje.”

Nvdr. De Riffijnse soldagen hebben onder leiding van Abdelkrim El Khattabi in 1919 een zware veldslag tegen de Spanjaarden gewonnen (de slag om Annual). Er sneuvelden meer dan 19.000 Spaanse soldaten en Spanje trok zich terug uit de Rif. De Rif is nadien voor enkele jaren een onafhankelijke republiek geweest. Maar Spanje zinde op wraak en heeft tonnen mosterdgasbommen op de Rif gedropt. Alles werd vergiftigd landbouwgronden, waterputten, marktplaatsen, hele dorpen, … Er vielen duizenden doden waaronder veel vrouwen en kinderen. Abdelkrim El Khattabi gaf zich uiteindelijk over.

De gevolgen van mosterdgas in de regio zijn nog altijd zichtbaar. De grond is onvruchtbaar en generaties Riffijnen zitten tot de dag van vandaag opgescheept met kanker.

“De gevolgen van mosterdgas in de regio zijn nog altijd zichtbaar. De grond is onvruchtbaar en generaties Riffijnen zitten tot de dag van vandaag opgescheept met kanker.”

“Ik wilde niet alleen dat verhaal van de mosterdgas vertellen maar ook het verhaal van de heldhaftige Riffijnse soldaten die niet alleen een machtig leger wisten te verslaan maar zelfs de vliegtuigen van de vijand wisten neer te halen.”

Heeft Spanje het gebruik van mosterdgas al toegegeven?

Bouzaggou: “Deze film is een oproep aan iedereen zowel in Marokko als in Spanje om zijn verantwoordelijkheid op te nemen. Niet zozeer om mensen meteen te compenseren maar toch tenminste om zich te verontschuldigen voor wat ze gedaan hebben in deze arme regio.”  

Alhoewel alle bewijzen er zijn, heeft Spanje nooit officieel toegegeven dat ze mosterdgas heeft gebruikt, laat staan zich verontschuldigd.

“Alhoewel alle bewijzen er zijn, heeft Spanje nooit officieel toegegeven dat ze mosterdgas heeft gebruikt, laat staan zich verontschuldigd. En ook de Marokkaanse staat zelf zet geen druk op Spanje om deze oorlogsmisdaden te erkennen.”

Marokko heeft natuurlijk ook zelf in 1958 de Rif-regio gebombarderd met napalm- en fosforbommen om de opstanden van de Riffijnen, die autonomie wilden, in de kiem te smoren.  

Bouzaggou: “Inderdaad als je als land de gebeurtenissen van de jaren 20 wil blootleggen moet je ook de gebeurtenissen van ’58 toegeven. Wij hebben ons zelf niet bewust op het ene geconcentreerd en het andere genegeerd.”

“Je kan niet alles in één film steken. Er valt veel te vertellen over de geschiedenis van de Rif. We willen het stap voor stap aanpakken en thema per thema.”




“We zijn nu bezig met de voorbereiding van onze volgende film. Die zal gaan over de fameuze slag om Annual met Abdelkrim el Khattabi. De veldslag die de Spanjaarden de doodsteek heeft gegeven. Voor deze film hebben we een groter budget nodig. We hebben het scenario alvast al gedeponeerd bij het Centre Cinematographique Marocain. We hopen de nodige steun te krijgen.”

“En vergeet ook niet dat je als filmmaker in Marokko rekening moet houden met het klimaat en de gevoeligheden. Je moet vaak schipperen en veel thema’s met omzichtigheid brengen.”

Waarom moeten mensen deze film gaan zien?

Bouzaggou: “Ik raad de mensen aan om deze film te komen zien om de geur van het echte Rif op te snuiven. Een uitgemoorde, gemarginaliseerde regio. Een realiteit die je niet in onze media ziet.”

“Veel mensen zelfs uit die regio kennen deze geschiedenis niet. Terwijl mensen uit die regio nog steeds lijden onder de gevolgen van de mosterdgas. Studies tonen aan dat meer dan de helft van alle Marokkaanse kankerpatiënten uit de Rif komen.”

Ook voor jongeren in Europa is deze film belangrijk om om hun roots beter te begrijpen. De geschiedenis van de Rif is heel nauw verbonden met heel het migratie verhaal.

“Ook voor jongeren in Europa is deze film belangrijk om hun roots beter te begrijpen. De geschiedenis van de Rif is heel nauw verbonden met heel het migratieverhaal. De meeste Marokkanen die naar het westen zijn gemigreerd komen van die regio. Waarom hebben ze alles achtergelaten om massaal naar het buitenland te emigreren?”

“En zelfs de huidige gebeurtenissen in de Rif, de hele Hirak-beweging, kunnen we niet begrijpen zonder onze geschiedenis te bestuderen.”

 

De film Iperita wordt op zondag 11 maart om 15h00 vertoond op het MONA-filmfestival in het Cultureel Centrum van Berchem. MONA-filmfestival vertoont bijzondere films uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika en loopt van vrijdag 9 maart tot zondag 11 maart 2018.

Meer info: http://www.monafilmfestival.be/mona-2018/

 

 Trailer 

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!