In 1993 en 1994 werd de site van de steenkoolmijn van Beringen en de steenkolenwasserij erkend als beschermd industrieel erfgoed. Volgens de Vlaamse vereniging voor Industriële Archeologie (VVIA) is deze kolenwasserij “één van de grootste en indrukwekkendste industrieel erfgoedsites in Vlaanderen en ver daarbuiten. Het is een functionele mastodont in ijzer, staal, baksteen en glas die de mijnsite en heel de omgeving domineert.” Volgens de VVIA is het gebouw uitzonderlijk in Europa.
Een kolenwasserij heeft als functie de ruw uitgehakte steenkool uit de ondergrond te zeven en te wassen om de steenkool te zuiveren van andere gesteenten, gruis en stof. Aanvankelijk werd dat overblijvend steenkoolgruis hergebruikt als brandstof voor de mijn. Later werd dat ook verwerkt in briketten. Het grootste gedeelte van dit afval belandde echter op enorme stortplaatsen, de bekende mijnterrils.
Met een dagelijkse verwerkingscapaciteit van ongeveer 7500 ton was de wasserij van Beringen de grootse van het land, groter dan die van Blegny en Binche. In Duitsland blijven nog drie wasserijen bewaard, in Frankrijk één. In Nederland werden alle wasserijen gesloopt.
Reactie op dreigende sloping
Ondanks de wettelijke bescherming door de Vlaamse regionale overheid dreigt nu de sloop van dit gebouw. De projectontwikkelaar heeft een aanvraag ingediend voor sloping van het gebouw. Die aanvraag werd geweigerd door het gemeentebestuur van Beringen. Op dit ogenblik wordt de zaak in beroep behandeld door het provinciebestuur van Limburg.
Als reactie op de dreigende sloop heeft de VVIA in 2017 een dossier ingediend bij Europa Nostra, om de site te laten erkennen als een van de zeven meest bedreigde locaties in Europa. Europa Nostra is de meest toonaangevende erfgoedorganisatie van de EU en wordt ondersteund door het European Investment Bank Institute en de Europese Commissie. De organisatie voert een jaarlijkse campagne voor de erkenning van 7 sites als ‘Most Endangered’.
Een panel van Europese experts heeft recent 12 aanvragen voor erkenning in 2018 goedgekeurd, waaronder de aanvraag van de VVIA voor de kolenwasserij in Beringen. Uit deze shortlist zullen in maart 2018 zeven sites worden opgenomen in de campagne ‘The 7 Most Endangered 2018’. De VVIA heeft daarom goede hoop dat deze Europese erkenning een bijkomende bescherming zal bieden voor de kolenwasserij.
In heel Europa wordt april 2018 themamaand voor het industrieel erfgoed van mijnen en metaalproductie. Samen met de European Federation of Associations of Industrial and Technical Heritage (EFIATH) organiseert de VVIA van 13 tot 15 april in Beringen een Europese bijeenkomst van mijnerfgoedverenigingen en -vrijwilligers.
De Limburgse afdeling van de VVIA lanceert een petitie om de publieke opinie achter de redding van de kolenwasserij te scharen.