Het Loopbaanpact van Hilde Crevits draait rond één punt: de job van leerkracht opnieuw aantrekkelijk maken. Terecht, want die aantrekkelijkheid heeft een dieptepunt bereikt en moet dringend opgekrikt worden. 

De laatste decennia is het lesgeven aanzienlijk lastiger geworden als gevolg van mondigere leerlingen, veeleisendere ouders, meer zorgleerlingen, toegenomen diversiteit en taalachterstand, en een stijgende papierberg. De werkdruk heeft een alarmerend hoog peil bereikt met een gemiddelde werkweek van rond de 45 uur, met pieken die veel hoger liggen.

Daarnaast wordt geen enkele sector zo zwaar getroffen door de pensioenhervormingen als het onderwijs. Leerkrachten moeten nu vijf tot zeven jaar langer werken en zullen minder pensioen ontvangen. De loopbaanonderbreking (eindeloopbaan) is ook afgeschaft. In het onderwijs zijn de lonen een stuk lager dan in de privé en er zijn geen voordelen zoals een bedrijfswagen, aanvullend pensioen, hospitalisatieverzekering, computer of laptop, enz. Dat werd gedeeltelijk gecompenseerd door een mooi pensioen en een gunstige uitstapregeling. Die voordelen zijn nu weggevallen, een mokerslag voor de aantrekkelijkheid van het lerarenberoep.

De gevolgen zijn er naar. Het aantal langdurige zieken swingt de pan uit, vooral bij de vijfenvijftigplussers. Liefst één op de acht leerkrachten loopt kans op een burn-out. Heel wat interims geraken niet meer ingevuld en voor een reeks vakken vindt men gewoon geen leraars meer. De ouderen zien het niet meer zitten en vluchten massaal in verlofstelsels, nu het nog kan. De jongeren houden het snel voor bekeken: één op de vier starters stopt binnen de vijf jaar. De job van onderwijs wordt meer en meer tweede keuze. Dat is nu al het geval voor 40 procent van de studenten in de lerarenopleiding.

De komende periode zullen er jaarlijks 6.000 nieuwe leerkrachten moeten gevonden worden. Als we die willen vinden en als we bovendien willen dat ze zowel gekwalificeerd als gemotiveerd zijn, dan schieten de huidige voorstellen in elk geval schromelijk tekort. Er zullen drastischere maatregelen op tafel moeten komen. In dat verband geven we vier tips aan de minister.

Tip één. Neem de klachten van de leraars ernstig. Leerkrachten komen niet gauw op straat en leggen niet snel het werk neer. Zij zijn gewoon om conflicten te vermijden en zijn getraind in herstelgesprekken. Als er nu toch acties dreigen, is het een teken dat het hen hoog zit.

Tip twee. Ga een ernstige dialoog aan met de vertegenwoordigers van de leraars, de vakbonden. Zij weten als geen ander wat de noden zijn op het veld en hoe de job opnieuw aantrekkelijker moet gemaakt worden. Bovendien vragen zij geen bijzonderheden maar gewoon werkbaar werk voor alle leerkrachten. Dat is toch niet overdreven?

Tip drie. Koken kost geld. Investeren in onderwijs is investeren in de toekomst. De Vlaamse overheid doet het tegenovergestelde. Indien de Vlaamse regering vandaag aan onderwijs een even groot aandeel van het bruto regionaal product zou besteden als in 2010, dan zou het budget nu 560 miljoen euro groter zijn. Dat is geen klein bedrag, het is ongeveer vier maal zoveel als wat u bezuinigt door leerkrachten meer uren te laten presteren. Die 560 miljoen is eigenlijk geld waar het onderwijs recht op heeft. Ondertussen pronkt uw collega Weyts met zes miljard geplande investeringen in mobiliteit. Dat brengt ons bij de laatste tip.

Tip vier. Laat u niet langer gijzelen door uw coalitiepartners. De onderwijshervormingen werden door hen al grotendeels gesaboteerd. Door het gebrek aan middelen zal het loopbaanpact ook op een sisser uitlopen. In de politiek moet je ongetwijfeld compromissen sluiten, maar er zijn grenzen. En die zijn nu bereikt. Het is tijd om u te profileren.

Marc Vandepitte is leerkracht in het secundair onderwijs