De levensomstandigheden van de vluchtelingen op de Griekse eilanden waren al niet goed, maar  tijdens de winter gaan ze er met rasse schreden op achteruit. De omstandigheden op de Griekse eilanden zijn gevaarlijk en soms dodelijk – onlangs nog lieten een vrouw en kind het leven na een gasexplosie, zo meldt Amnesty.

Vluchtelingen en migranten, met inbegrip van kinderen en kwetsbare gezinnen, slapen in tenten blootgesteld aan de kou en zware regen, zonder adequate sanitaire voorzieningen. Deze mensen leven in voortdurende angst voor racistische aanslagen of andere vormen van geweld, met inbegrip van gendergerelateerd geweld.

Sommige vluchtelingen verblijven al enkele maanden op de eilanden zonder toegang tot een asielprocedure. Anderen hebben ervoor gekozen om “vrijwillig” terug te keren, zodat ze kunnen ontsnappen aan de onzekerheid en de omstandigheden waarin ze leven. Amnesty International heeft ook gevallen gedocumenteerd van vluchtelingen die zijn teruggestuurd tegen hun wil, ondanks hun wens om asiel aan te vragen.

Politieke wil

Er bestaat EU-wetgeving die het recht op gezinshereniging garandeert, maar sommige vluchtelingen slagen er niet in om zich te herenigen met familieleden in andere EU-landen. De Europese Commissie suggereert nu dat ze moeten worden teruggestuurd naar Turkije en van daaruit gezinshereniging moeten aanvragen. Deze zet lijkt ingegeven door de wens om meer mensen terug te sturen onder de EU-Turkije-deal.

Volgens Amnesty is de erbarmelijke situatie van vluchtelingen op de Griekse eilanden geen voldongen feit. Mits relatief eenvoudige ingrepen kan het lot van de vluchtelingen op de eilanden verbeterd worden. Wat ontbreekt is de politieke wil.

Concreet stelt Amnesty volgende maatregelen voor:

• Asielzoekers die vastzitten op de Griekse eilanden door de EU-Turkije-deal moeten onmiddellijk overgebracht worden naar het vasteland waar hun asielaanvraag verwerkt moet worden, eventueel met het oog op verplaatsing naar een ander EU-land. Belangrijke aandacht moet gaan naar asielzoekers met een kwetsbaar profiel.
•  De verdeling van asielzoekers over de andere EU-landen moet sneller verlopen en het aantal aangeboden plaatsen moet de hoogte in. Er moet werk gemaakt worden een vlotte hereniging tussen gezinsleden die vast zitten in Griekenland en gezinsleden in andere EU-landen. Humanitaire visa moeten aangeboden worden aan asielzoekers die urgente nood hebben aan speciale zorgen.
• Asielzoekers die gestrand zijn op de Griekse eilanden moeten snel geregistreerd worden. De asieldiensten moeten daartoe voldoende middelen krijgen.
• Er moet werk gemaakt worden van veilige en legale routes voor vluchtelingen vanuit Turkije via VN-hervestiging, humanitaire visa, gezinshereniging en studentenvisa. Dit is nodig om mensen die nood hebben aan internationale bescherming te helpen en om de migratiestromen op een ordelijke en beheersbare manier te organiseren.
• Turkije heeft ondersteuning nodig bij de ontwikkeling van een asielsysteem en juridisch kader dat volledig voldoet aan de internationale standaarden. De steun kan financieel zijn, maar ook operationeel en technisch. Dit is nodig om ervoor te zorgen dat vluchtelingen in Turkije kunnen genieten van hun economische en sociale rechten en toegang hebben tot gezondheidszorg, onderwijs en de arbeidsmarkt.
• Er moet een einde komen aan het terugsturen van asielzoekers naar Turkije onder de EU-Turkije-deal op grond dat Turkije een “veilig land” is. Asielaanvragen moeten via een eerlijke en individuele procedure behandeld worden.

Rijke landen 

Vandaag werd ook een onderzoek van Oxfam gepubliceerd waaruit blijkt dat rijke landen veel meer vluchtelingen kunnen opvangen dan ze nu doen.

Oxfam heeft berekend wat een eerlijke bijdrage zou zijn van elk land in functie van haar economische kracht. Voor België zou dit neerkomen op het opvangen van 4.771 Syrische vluchtelingen.

Maar sinds 2013 zijn slechts 644 Syriërs hervestigd in België, wat neerkomt op 13% van hetgeen we zouden moeten opvangen om een eerlijke bijdrage te leveren. Met dat cijfer ligt België ver achter Canada, dat met de opvang van 39.532 Syrische vluchtelingen een bijdrage levert van 248%.

Oxfam roept de rijke landen op om zich gezamenlijk in te zetten voor de veilige opvang van de 10% meest kwetsbare Syrische vluchtelingen (zoals gedefinieerd door UNHCR), door middel van relocatie of andere programma’s voor toelating op basis van humanitaire gronden.

Xenofoob discours

Morgane Thonnart, verantwoordelijke bij Oxfam-Solidariteit voor de crisis in Syrië: “De verdronken Syrische kinderen die op de voorpagina’s van het nieuws verschenen hebben een golf aan steun teweeg gebracht in vele landen. Sommige regeringen van rijke landen hebben naar de roep van hun bevolking geluisterd en hebben zich ingezet om kwetsbare vluchtelingen op te vangen. Maar al te vaak zagen we dit jaar ook politieke leiders die steeds meer een xenofoob discours hanteerden. Het zijn de Syrische vluchtelingen die hier de dupe van zijn.”

“Ongeveer  130.000 Syrische vluchtelingen vonden onderdak in een van de rijkere landen van de wereld. Dat is een te verwaarlozen hoeveelheid, en staat in schril contrast met bijvoorbeeld Libanon, waar één op de vijf inwoners vluchteling is. Hoewel hervestiging de crisis niet zal oplossen, is het wel een tastbare manier om hoop te geven aan veel vluchtelingen en om een concrete daad van solidariteit te tonen aan de buurlanden van Syrië, die de overgrote meerderheid van de mannen, vrouwen en kinderen opvangen die de oorlog ontvlucht zijn.”