Dit jaar werd er een aantal resoluties voorgesteld die tot doel hebben het kernontwapeningsproces opnieuw te lanceren. De laatste herzieningsconferentie (mei 2015) van het Non-Proliferatie Verdrag mislukte immers en de kernwapenstaten moderniseren in een sneltempo hun kernwapenarsenaal. Het kernontwapeningsproces moet dringend aan het infuus.

De ‘Humanitaire Belofte’ wil remediëren. Het is een internationaal proces gedragen door een overgrote meerderheid van landen (meer dan 120) en middenveldorganisaties dat al een paar jaar bezig is. Effectieve maatregelen worden gevraagd om kernwapens de wereld uit te helpen, aangezien het kernontwapeningsproces rond het Non-Proliferatieverdrag (dat al 45 jaar aan de gang is!) verzand lijkt. Het voorstel is geniaal in zijn eenvoud: laat ons werken aan een internationaal kernwapenverbod, net zoals dat bestaat voor biologische of chemische wapens.

Het stemgedrag

Er werden tal van resoluties voorgesteld die handelen over verschillende aspecten van kernontwapening, maar drie resoluties pleiten expliciet voor de eliminatie of een verbod van kernwapens:

‘Humanitairan consequences of nuclear weapons’ (A/C.1/70/L.37),

Stemgedrag: YES: 136, No: 18, Abstain: 21. België onthield zich

‘Humanitarian Pledge for the prohibition and elimination of nuclear weapons’ (A.C.1/70/L.38)

Stemgedrag: YES: 128, NO: 29, Abstain: 18. België stemde tegen

‘Ethical imperatives for a nuclear-weapons-free world’(A.C.1/70/L.40)

Stemgedrag: YES: 124, NO: 35, Abstain: 15. België stemde tegen

Eerste snelle analyse

Uit het stemgedrag valt af te leiden dat een overgrote meerderheid van de landen gewonnen is voor een start van onderhandelingen om tot een kernwapenverbod te komen. Doch een beperkte groep landen ligt dwars. Die groep bestaat uit alle NAVO-lidstaten of hun partnerlanden zoals Japan én de kernwapenstaten die hier geen lid van zijn zoals India, Pakistan, Rusland, Israël en Noord-Korea. België bevindt zich dus bij een minderheid maar is gelukkig in goed gezelschap.

Bijzonder is dat ook Japan zich onthield bij de laatste twee resoluties, terwijl het land dit jaar 70 jaar kernbombardementen herdacht op de steden Hiroshima en Nagasaki. Om te tonen dat de NAVO-landen en partners toch goed bezig zijn legde Japan een aparte resolutie neer ‘United Action towards the total elimination of nuclear weapons’ (A.C.1/70/L.26). De titel klinkt veelbelovend, de resolutie is vijf bladzijden lang en bevat tal van mooie intenties, maar verschilt in twee zaken resoluut van de andere drie resoluties.

De Japanse resolutie pleit op geen enkel ogenblik voor een kernwapenverbod én legt het initiatief voor verdere ontwapening bij de kernwapenstaten. Business as usual dus. De overgrote meerderheid van de landen moet met andere woorden lijdzaam blijven toezien hoe kernwapens de volgende decennia verder het voortbestaan van de planeet bedreigen, het buitenlands beleid van die landen mee zullen bepalen, en het initiatief om daar iets aan te veranderen ligt bij… de kernwapenstaten. De meerderheid wordt gegijzeld door een minderheid die handelt in strijd met het Internationaal Recht. De resolutie had evengoed ”United action towards the total elimination of… Nothing” kunnen heten.

België steunt zelfs geen werkgroep die multilaterale onderhandelingen wil vooruithelpen

Op 6 november werd er ook nog gestemd over een resolutie genaamd ‘Taking forward multilateral nuclear disarmement negotiations’ (A.C.1/70/L.13/Rev.1). Deze heeft tot doelstelling om een Open-Ended Working Group bijeen te roepen in 2016 in Genève met de doelstelling om multilaterale onderhandelingen vooruit te helpen, zonder dewelke de door iedereen onderschreven idee van een kernwapenvrije wereld nooit kan gerealiseerd worden.

De uitkomst van de werkgroep ligt niet vast, enkel de noodzaak om concrete juridische maatregelen en normen te behandelen. Een gelijkaardige resolutie werd onder andere ook al in 2012 neergelegd. Toen waren er slechts 4 landen tegen dit idee: de kernwapenstaten Frankrijk, Rusland, Groot-Brittannië en de VS. België stemde in 2012 JA.

In 2015 steunt België de resolutie niet langer en onthoudt zich, zoals vele andere NAVO-lidstaten en Japan. De NAVO-lidstaten verschuilen zich daarvoor achter een procedureel argument, namelijk dat de werkgroep geen consensusregel zou hanteren. Dit is toch een beetje hypocriet wetende dat dit in de resolutie van 2012 ook niet het geval was. We lezen het dus goed: België wil geen resolutie steunen die een werkgroep in het leven wil roepen die alle landen laat overleggen over hoe vooruitgang kan geboekt worden inzake multilaterale onderhandelingen om een kernwapenvrije wereld te realiseren.

Hoe verantwoordt onze Belgische regering dit stemgedrag?

Onze regering gelooft niet in de start van onderhandelingen over een kernwapenverbod, maar in een stapsgewijze vooruitgang, waarbij de bal in het kamp ligt van de kernwapenstaten. Sterker nog, volgens onze regering zal een kernwapenverbod het einde inluiden van het Non-Proliferatieverdrag. Nochtans vraagt artikel VI van dat verdrag expliciet om te beginnen onderhandelen om tot een kernwapenvrije wereld te komen.

Onze regering klopt zichzelf op de borst omdat ze wel degelijk actief bijdraagt aan een kernwapenvrije wereld, bijvoorbeeld door voorstellen te steunen over bijkomende transparantie over de kernwapenarsenalen. Dat is een straf bewering als je weet dat in België elk debat over kernwapens gesmoord wordt door te stellen dat we ‘niet kunnen bevestigen noch ontkennen’ dat er überhaupt kernwapens op ons grondgebied liggen.

In de praktijk laat onze regering toe dat de Amerikaanse kernwapens die in België liggen tegen 2020 gemoderniseerd worden. De faciliteiten waar de kernbommen opgeslagen liggen op de militaire luchtmachtbasis van Kleine Brogel worden eveneens gemoderniseerd en er werd een nieuw veiligheidshekken geïnstalleerd. Tot slot plant onze regering de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen waarbij de optie niet uitgesloten wordt dat ze kernwapens moeten kunnen vervoeren.

Maar geen nood, België voert met veel verve zijn eigen regeerakkoord uit waarbij ons land blijft “ijveren voor internationale initiatieven met het oog op een verbod of minstens een betere controle op wapensystemen met een willekeurig bereik en/of een buitensporig effect op burgers.”