In 2013 wordt Walter Voordeckers nog steeds herdacht in Guatemala (www.guatebelga.be)

Leo Tindemans (1922-2014), Chili en Guatemala

Leo Tindemans (CD&V), eerste minister van België (1974-1978) en minister van buitenlandse zaken (1981-1989) is overleden op 92-jarige leeftijd.

vrijdag 26 december 2014 17:00
Spread the love

Van de doden niets dan goeds. Elke overledene verdient een heengaan omringd door zijn familie en vrienden. Wanneer die persoon een nationaal politicus is verdient hij erkenning voor zijn verdiensten. Tindemans was een overtuigd katholiek, die de overgang naar de ‘christen-democratie’ van zijn partij, de CVP (nu de CD&V) moeizaam onderging.

Wat zijn ideologische, religieuze en politieke idealen in de praktijk betekenden blijkt uit zijn beleidskeuzes als eerste minister en minister van buitenlandse zaken. Ook al was hij net als ieder ander regeringslid slechts de uitvoerder van de consensus binnen de meerderheidscoalities, in een aantal gevallen wist ook hij zijn persoonlijke overtuigingen te laten doorwegen.

Tindemans steunt Pinochet

Eerste minister Leo Tindemans (1974-1978) weigerde pertinent één woord van kritiek te uiten over de dictatuur van Augusto Pinochet in Chili die op 11 september 1973 de verkozen president Salvador Allende had afgezet. Meerdere vragen van parlementsleden om zich uit te spreken over het regime en de vervolging in Chili negeerde hij. Op een bepaald ogenblik kwam van hem de uitspraak “België erkent geen regimes, alleen landen.”

Verbazingwekkend was die halsstarrige houding niet. Chili was (en is) het enige Latijns-Amerikaans land waar de christen-democratie een stevige voet aan de grond had. De Chileense christen-democraten steunden aanvankelijk de staatsgreep van Pinochet, deels vanuit de verwachting dat hij na verloop van tijd de macht wel aan hen – de natuurlijke leiders van het land – zou overdragen, meer bepaald aan hun leider Eduardo Frei, die als zetelend president in 1970 de verkiezingen had verloren tegen Salvador Allende.

Enkele jaren later is de houding van de christen-democraten in Chile en in Europa tegenover Pinochet wel veranderd. Tindemans zelf heeft echter nooit afstand genomen van de standpunten die hij tegenover Chili had ingenomen.

Later, als minister van buitenlandse zaken (1981-1989), bleef hij zijn aartsconservatieve maatschappelijke ideeën trouw. Toen in Guatemala een paar jonge Vlaamse priesters de kant van het verzet kozen in de strijd tegen de militaire junta daar, liet hij openlijk zijn afkeuring blijken.

Guatemala

In Guatemala wordt ‘padre’ Walter Voordeckers nog steeds herdacht. Op 12 mei 1980 werd hij door rechtse doodseskaders vermoord. Tindemans weigerde deze moord te veroordelen en eiste evenmin een onderzoek van de feiten. 

De lakse houding van de Belgische overheid in deze zaak ging niet onopgemerkt voorbij aan de Guatemalteekse overheid. Waar andere landen steeds hard hadden geprotesteerd toen landgenoten werden opgepakt, verdwenen, gefolterd of geëxecuteerd, reageerde België nauwelijks.




Op 22 oktober 1981 werd priester Ward Capiau (foto) met zes kogels afgemaakt door een doodseskader. Zij zagen zijn emancipatorisch werk in zijn parochie met lede ogen aan.  De Belgische minister van buitenlandse zaken vond het niet nodig te protesteren of een onderzoek te eisen. Hij liet zich daarin leiden door het advies van zijn kabinetsadviseur Jo Herpels, een priester met zeer reactionaire ideeën.




Op 19 januari 1983 werd Serge Berten (foto), een andere Vlaamse priester met progressieve ideeën, eveneens ontvoerd. Weer zweeg de Belgische regering in alle talen. Zijn lichaam werd nooit teruggevonden. 

In 1999 bleek uit het onderzoek van de Waarheidscommissie van de VN over de repressie tijdens de militaire dictatuur dat Voordeckers, Capiau en Berten werden vermoord door agenten van de staatsveiligheid.

Het kan niet met zekerheid worden bewezen dat een kordate reactie van de Belgische overheid een verschil zou hebben gemaakt. In ieder geval is het zo dat meerdere andere ontvoeringen van buitenlanders in Guatemala wél goed afliepen na harde tussenkomst van de betrokken landen. 

Tindemans heeft niets gedaan om de Guatemalteekse autoriteiten op andere gedachten te brengen. Hij was het volledig eens met het heersende discours van die tijd dat harde maatregelen nu eenmaal nodig waren om de invloed van het ‘communisme’ in Centraal-Amerika tegen te gaan.

Uit interne documenten blijkt ondertussen voldoende dat zowat alle westerse landen goed beseften dat het in Guatemala en de rest van Centraal-Amerika ging over volksverzet tegen een feodale klasse die de bevolking gruwelijk uitbuitte en dat de verderfelijke Sovjet-Unie in de burgeroorlogen geen enkele rol speelde.

Tindemans was met zijn houding dus zeker geen uitzondering op de regel. Zijn gedrag kwam overeen met wat ongeveer al zijn collega’s in Europa deden. Dat verandert niets aan het feit dat deze man bereid was landgenoten in de steek te laten voor ‘hogere’ principes. Die principes verklaren ook zijn steun aan de militaire junta in Chili.

Wapenhandel met Irak én Iran

Tindemans weigerde ook steevast uitleg over wapenhandel van België met landen als Saoedi-Arabië. Toen bleek dat Belgische bedrijven handwapens verkochten aan zowel Iran als Irak tijdens de oorlog tussen beide landen (1980-1988), ook al was Saddam Hoessein toen de officiële bondgenoot van het Westen en de Iraakse ayatollah Khomeini de officiële vijand, ontkende Tindemans dat er van enige wapenhandel met betrokken landen sprake was.

Ondertussen zat ik als arbeider bij Sabena Brucargo vrachtwagens te lossen en vliegtuigen te laden met pistolen met de Airway Bill stickers BGD (Bagdad) en THR (Teheran) open en bloot op de verpakkingen – in dezelfde vrachtwagens.

Zonder twijfel zal in de komende dagen de nodige aandacht worden besteed aan het grote staatsmanschap van Leo Tindemans. 

take down
the paywall
steun ons nu!