De ‘decision makers’ van de hele wereld waren in het skioord Davos samen van 22 tot 25 januari. Op het programma: een reflectie over de ‘globale risico’s’ (1), op basis van een alarmistisch rapport opgesteld na raadpleging van meer dan 700 wereldexperten en –leiders. Door zijn ‘collectieve mislukking’ toe te geven, stelt de Top van Davos zijn onmacht vast tegenover de aangekondigde catastrofes en komt men niet verder dan een vlucht voorwaarts. Dat is sinds de aanvang van de financiële crisis in 2008 nooit anders geweest.

De economische, financiële en politieke elites zoals elk jaar gezellig verzameld in Davos hebben nog nooit een steen verlegd in de fundamentele problemen van het mondiale liberale kapitalisme. Integendeel

Zij kunnen ook geen oplossingen bieden, want ze zijn vooral deel van het probleem. Maar ze blijven zoeken, jaar na jaar, hoe de sociale gevolgen van de door hen zo beleden neoliberale globalisering, zoals de groeiende sociale ongelijkheid en overbodigheid van een steeds grotere groep arbeidskrachten, kunnen geminimaliseerd worden en niet zou leiden tot groeiende sociale onrust.

Na de ontketening van de marktkrachten en de technowetenschap te hebben toegelaten en versneld, stellen de financiële, economische, politieke en wetenschappelijke elites van Davos vast dat zij niets meer onder controle hebben. Het rapport analyseert op merkwaardig heldere wijze de onderlinge verbondenheid van de ‘globale risico’s’. Het erkent dat de economische, sociale, ecologische en geopolitieke risico’s met elkaar verbonden zijn en op korte of halflange termijn dreigen het systeem aan te tasten.

De sociale ongelijkheden zijn onproductief geworden en de strijd tegen de besparingen in Europa ondermijnt het vertrouwen in de instellingen. Het volksprotest in de opkomende landen wijst erop dat de modellen die op roofbouw uit zijn uitgeput geraken. De massale werkloosheid dreigt van de jongeren die in 2013 twintig zijn geworden een verloren generatie te maken. De klimaatwijzigingen en extreem meteorologische gebeurtenissen wegen op de economie. De toegang tot water dreigt voor almaar meer mensen problematisch te worden. Allemaal vaststellingen die de andersglobaliseringsbewegingen al meer dan een decennium maken…

Klaus Schwab, die Davos organiseert, heeft gelijk wanneer hij beweert dat “die situatie het resultaat is van een collectief falen ten aanzien van de gevolgen van de mondialisering”. Maar zijn ervaring ten spijt blijft hij hopen dat Davos de wereldleiders zal in staat stellen “antwoorden te vinden voor de aardbevingen die ons te wachten staan” (2).

Uiteindelijk geraakt men opnieuw niet verder dan tot op het koord versleten verklaringen,

 gretig gekwetterd (en getweet) door allerhande CEO’s (een aanbeden mensensoort op Davos), zoals «opnieuw vertrouwen geven aan de jeugd», «een duurzame competitiviteit definiëren» en een «billijke, duurzame en inclusieve groei», «de veerkracht van de samenleving herstellen», «het globale bestuur en de mondiale vrijhandel verbeteren»…

Toch proberen veel van deze CEO’s, vooral de techmiljardairs van Silicon Valley, het podium te gebruiken, voor pleidooien voor een ‘cool’ kapitalisme, zonder regulering, zelfs met dromen van ‘staatloze drijvende gemeenschappen’ en het ‘revolutioneren’ van de arbeidsverhoudingen. Waarmee ze vooral bedoelen dat ze afwillen van vakbonden en sociale strijd.

In weerwil van de luciditeit van de vaststellingen, maakt de leegheid van de geboden antwoorden van deze World Economic Forum Top eerder een collectief exorcisme en geenszins een aanzet tot verandering. Het blinde geloof in de superioriteit van de markt en de technologie is niet aangetast door de opstapeling van rampzalige risico’s. Het blijft verplicht zwelgen in een vals optimisme.

We konden dus slechts 1 vraag verwachten met weinig of geen resultaten: hoe kunnen we hervormingen doorvoeren die de basisstructuur van ons economische systeem niet aantasten? Daarvoor zijn alle Bono’s en Gates in de wereld nuttig en bruikbaar…

Zij beweren dat we dromers zijn (en zij bedoelen daarmee “naiëvelingen”), maar de werkelijke dromers zijn zij zelf die denken dat de dingen (voortgestuwd door de kapitalistische winstaccumulatie) kunnen doorgaan zoals ze zijn, met slechts een paar cosmetische aanpassingen (“modernisering” arbeidsmarkten, activering werklozen, hervorming belastingsystemen, uitbuitingsstructuren flexibiliseren).

Hun droom is intussen een nachtmerrie geworden. De nieuwe sociale kwestie van de elites: hoe veranderen we een nachtmerrie terug in een droom?

Het IMF – gevallen goden maar toch aanbeden door de politieke klassen – hebben het antwoord reeds op zak: economische groei…groei…groei…

Na het succes van 2013, bereidt intussen het andersglobalistische Wereld Sociaal Forum zich voor op een nieuwe bijeenkomst in 2015, andermaal in Tunis. Het zal er zich op toeleggen de civiele samenleving te mobiliseren voor de klimaatconferentie die in de herfst van dat jaar in Frankrijk zal plaatsvinden. Het kapitalisme is een antagonisme van de democratie geworden, dat weet de andersglobalistische beweging maar al te goed. De maatschappij en de natuur weten geen blijf meer met de vrijhandel. Via strijd en hun expertise ageren de bestaande en opkomende sociale bewegingen niet meer voor de «verbetering» van het liberale kapitalisme maar voor een verandering van het systeem.

Door te steunen op onze waarden, op verantwoordelijke wetenschappelijke arbeid en collectieve intelligentie, komen wij niet op voor de ‘beste van alle werelden’, maar voor een betere wereld.

1) http://www3.weforum.org/docs/WEF_GlobalRisks_Report_2014.pdf

2) ‘Votre mission sera de réorganiser le monde’, Les Echos, 20/01/2014

Eric Goeman, woordvoerder Attac Vlaanderen