“De nood aan een humanitair beleid wordt bijvoorbeeld niet genoemd in deze barometer. Ook in de totaalvisie van N-VA geen woord daarover, net zoals antiracisme blijkbaar niet nodig is”

Op 22 juli 2012 laat N-VA haar migratiebarometer op de wereld los. Een zoveelste aflevering in een schijnbaar nooit eindigende voorcampagne.

In deze vijfde aflevering van ‘N-VA. Analyse van een politieke campagne’ leggen we de lancering van die zogenaamde ‘Migratiebarometer’ van N-VA onder de loep. We doen dit door de retoriek die met deze lancering gepaard ging, te passen  binnen het kader van een langere traditie van spreken die altijd al gericht was op de verdere uitbreiding van het N-VA-electoraat.

Kortom, we bekijken die migratiebarometer als deel van de ‘corebusiness’ van N-VA. Centraal in deze analyses staat de communicatieve strategie van Bart De Wever en zijn ‘migratie-experts’. We bekijken eerst de doelgroep die N-VA wenst te bereiken met deze communicatie en staan stil bij de timing van de lancering.

Vervolgens analyseren we de wijze waarop N-VA dit thema in de markt zet; concreet bekijken we de verpakking van haar visie. Als laatste analyseren we de inhoud van de migratiebarometer en de totaalvisie van N-VA.

Thema, timing en doelgroep van de communicatie

Migratie is een ideaal verkiezingsthema voor N-VA. Niet alleen kan de partij, via het bespelen van de migratiesnaar, een zoveelste gooi doen naar het Vlaams Belang-electoraat, ze kan dat bovendien vrij makkelijk doen zonder haar gematigd imago te schaden. Immers, het migratiethema is sinds de jaren negentig het debat bij uitstek waarin het dominante spreken de premissen van het extreemrechtse discours van het Vlaams Belang onderschrijft. (1)

Er bestaat met andere woorden een hele traditie van radicaal spreken over migratie die vandaag het aura van normaliteit krijgt.

In volle zomervakantie lost N-VA haar migratiebarometer. En ook hier gaan we er best vanuit dat dit geen toeval is; N-VA toont vanaf de start van deze verkiezingscampagne haar professionaliteit inzake politieke communicatie. Zelfs die andere Vlaams-nationalistische partij, die haar volk leerde praten over migratie, verbleekt bij de propagandamachine van N-VA.

N-VA richt zich met dit thema op de Vlaams Belang-kiezers, zoveel is duidelijk. De timing is dan ook zeer goed gekozen. Op 22 juli zijn de meeste werknemers met vakantie en zijn ook vele Marokkaanse en Turkse Belgen op vakantie vertrokken. Meer nog, ‘De Migratiebarometer’ wordt midden in de ramadan gelanceerd. Het voordeel van deze timing is dat de partij haar extreemrechtse flank kan aanspreken met de minste collateral damage bij die andere belangrijke electorale doelgroep van N-VA: ‘de allochtonen’.

Bovendien weet N-VA dat ze in deze komkommertijden kunnen rekenen op de nieuwszoekende journalisten die bij gebrek aan nieuws in de zomermaanden, met graagte afzakken naar de persconferentie. Een bijkomend voordeel is dat N-VA zich aan niet veel politiek tegengas hoeft te verwachten.

Het gros van de politici is nu met zomervakantie zodat men in augustus volop kan beginnen aan de verkiezingsstrijd. Op Nahima Lanjri na (CD&V) heeft geen enkele mainstream politieke partij gereageerd. Waardoor het meteen ook lijkt alsof de standpunten van N-VA niet op kritiek stuiten en dus niet-radicaal zijn.

De verpakking van de boodschap

Het discours van N-VA over migratie wordt door de partij sinds haar ontstaan gebruikt als een thema om zichzelf enerzijds te onderscheiden van het Vlaams Belang en anderzijds van de mainstream partijen. Het spreken over migratie is dus geen nieuw gegeven voor N-VA, ze heeft al jaren een sterk uitgewerkt discursief arsenaal ter beschikking.

Concreet, als het over migratie gaat, zien we dat N-VA een discours opzet over zichzelf als een partij die realistisch is, zonder taboes en vol daadkracht, maar niet racistisch. Ze positioneert zich zo tegenover de zogenaamde ‘linkse kerk’ die volgens N-VA ‘haar multiculturele ideologie’ wil opleggen aan de ene kant en tegenover het racistische VB aan de andere kant.

De communicatie van die gematigde daadkracht van N-VA gebeurt ook steeds in die vorm. Hier geen ‘ons geld verdwijnt in de zakken van Mohamed’-discours en ook geen schreeuwerige affiches die migratie afbeelden als een ramp voor de samenleving.

De communicatie wordt zorgvuldig gepresenteerd aan de kiezer en de media: gematigheid projecteren, staat hierbij centraal. Deze aandacht voor de verpakking van de boodschap wordt duidelijk als we kijken naar de verschillende publicaties van N-VA over het thema. Als eerste leggen we het dossier: ‘Migratie, een uitdaging. De totaalvisie van N-VA’ onder de loep, vervolgens kijken we naar ‘De Migratiebarometer’ van N-VA.

Wat opvalt bij de brochure ‘Migratie, een uitdaging’ is niet alleen de professionele vormgeving in het algemeen, maar vooral de manier waarop de brochure vormelijk als gematigd in de markt wordt gezet. De cover vermeldt dat het een ‘dossier’ is dat N-VA presenteert.

Zo roept men connotaties op van grondigheid, teksten die in de diepte gaan en wetenschappelijk onderbouwd zijn. Daaronder zien we een grote foto met een ‘allochtoon’ meisje samen met een blanke oudere man die samen op de draaimolen zitten. Het meisje is duidelijk heel goedgehumeurd afgaande van haar pretoogjes en glimlach. De foto toont vermenging. Het contrast met de campagnes van het Vlaams Belang kan niet groter zijn.

N-VA brengt een positief verhaal, dat is de boodschap van deze cover. Migratie is dan ook geen probleem, maar wordt omschreven als een uitdaging. En voor die uitdaging heeft N-VA de oplossing: niet zomaar wat kleinere aanpassingen in de marge; maar een totaalvisie. De cover maakt de boodschap die N-VA wil overdragen reeds duidelijk: migratie kan een positief verhaal zijn, als de uitdaging goed aangepakt wordt, met een totaalvisie.

De cover legt de nadruk niet op de controverse, maar op een intellectueel product met een totaaloplossing: niets ad hoc, maar duidelijk en correct: een streven naar een correct, positief migratiebeleid. Een migratiebeleid uitgetekend door de ‘N-VA-specialisten op het vlak van asiel en migratie.’

N-VA wil ‘Naar een positief migratieverhaal’. De hele brochure door wordt de tekst onderbroken door cijfers, tabellen, grafieken en citaten. Het geheel wordt luchtiger gemaakt met verschillende foto’s. Op het einde wordt zelfs een migratiewoordenboek voorzien. De hele opbouw van die brochure straalt dus niet alleen professionaliteit uit, maar ook gematigdheid, gedegenheid en diepgang.

Nemen we nu de ‘Migratiebarometer’ dan zien we verschillen en gelijkenissen. De covertitel suggereert weer dat we met een wetenschappelijk instrument te maken hebben. De ondertitel, ‘Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen’, is echter veel explicieter dan bij hun brochure. Deze titel verraadt de electorale doelstellingen van het document.

Hoewel er in heel België gemeenteraadsverkiezingen zijn, wordt hier slechts één stad in de diepte behandeld: Antwerpen, de stad waar De Wever himself voor de burgemeesterssjerp gaat. De cover van de ‘Migratiebarometer’ ziet er heel wat minder professioneel gelay-out uit dan het dossier over migratie.

Hoewel we door de titel weer vermoeden dat we hier met een wetenschappelijk onderbouwd instrument van doen hebben – N-VA meet de situatie inzake migratie in Vlaanderen en Antwerpen in het bijzonder – zien we die professionaliteit niet terug in de lay-out.

Draaien we de cover om, dan wordt meteen duidelijk dat dit document heel anders is opgebouwd. Zo is er geen doorlopende tekst te vinden. Binnenin staat het vol cijfers en die cijfers lijken voor zich te spreken. N-VA laat de naakte cijfers spreken, het is wat het is, gewoon realisme, zonder taboes. Dat is de suggestie die de opbouw moet dragen. De standaard lay-out van de partij wordt gebruikt, maar deze keer geen foto’s en geen ontwerp.

De opmaak van de titel is slordig en komt rechtstreeks uit Word. En ook de opmaak binnenin toont haastwerk. Terwijl in alle N-VA-publicaties het harde zwart vermeden wordt en de letters in een grijswaarde worden gezet, wordt dit in het geval van de barometer nagelaten. De ‘Migratiebarometer’ lijkt in zeven haasten in de standaard-lay-out van de partij gestopt.

Er is geen voorwoord deze keer, er zijn geen foto’s, er is geen inleiding, geen citaten, geen doorlopende tekst en zelfs geen besluit. Meer nog, in de tekst staan verschillende schrijffouten, onvolledige verbeteringen (bv. Een belangrijkste …) en op één plaats treffen we zelfs nog vier x’en aan waar de datum nog moest worden ingevoegd.

Het geheel bestaat uit verschillende thema’s (allochtonen en criminaliteit, hoeveelheid migratie en migranten, soort migratie, …) die telkens gelardeerd worden met de cijfers uit heel veel verschillende bronnen (Eurostat, CGKR, De Standaard, …), zonder veel context. Elk van die thema’s eindigt met enkele puntjes commentaar van N-VA.

Die commentaren bestaan vooral uit een hele reeks van oneliners: zoals ‘N-VA pleit niet voor een vestrenging van het migratiebeleid om ‘de verstrenging’’ of nog: ‘Echte vluchtelingen dienen een plaats te krijgen’. Verschillende van die commentaren komen doorheen het document letterlijk terug.

De zogenaamde migratiebarometer lijkt althans vormelijk op een mediachart: de voorbereiding van N-VA-politici om in de media in debat te gaan. Het staat vol cijfers en oneliners, we vinden er echter geen analyse noch argumenten in terug. Zo is het opvallend dat niet alleen de oneliners van N-VA-makelij in de barometer staan, op het eind van het document staat ook anderhalve pagina met citaten van andere politici zoals Janssens (SP.A) en Turtleboom (Open VLD), die hetzelfde zeggen als N-VA.

De vormelijke verschillen tussen de twee N-VA-publicaties zijn opmerkelijk. Terwijl het dossier tot in de puntjes verzorgd is en vanaf de eerste tot de laatste pagina de evenwichtsoefening tussen radicaliteit en gematigdheid tracht uit te stralen, zien we een heel andere realiteit bij de Migratiebarometer.

De boodschap van de ‘Migratiebarometer’

In volle komkommertijd is nieuws gezocht. Als dan het migratiethema uit de kast wordt gehaald, loert de mediahetze om de hoek. Geen enkel medium laat de ‘Migratiebarometer’ dan ook aan zich voorbij gaan. VRT, Radio 1, Nieuws.be, Knack of de Gazet van Antwerpen, zonder uitzondering berichten ze allemaal over de cijfers die N-VA op de wereld loslaat.

De boodschap van de N-VA-communicatie is duidelijk. Knack benoemt ze als volgt in de titel van haar berichtgeving: ‘Bart De Wever: ‘Antwerpen slachtoffer van federaal migratiebeleid’. Deze boodschap past perfect in de electorale campagne van N-VA, die de gemeenteraadsverkiezingen inzet als een opstapje om uiteindelijk de regering-Di Rupo te bekampen.

Als we de cijfers en de besluiten bekijken van die barometer dan zien we dat die zeer gelijklopend zijn met de inhoud van de N-VA-totaalvisie uit de brochure ‘Migratie, een uitdaging’. We nemen beide documenten op in de analyse.

Migratie en de nood aan verandering

De algemene kadering van migratie door N-VA is vrij simpel samen te vatten. We illustreren het aan de hand van het voorwoord ‘Naar een positief migratieverhaal’ van het dossier ‘Migratie, een uitdaging’. Dat start als volgt:

“De westerse samenleving is in enkele decennia grondig veranderd. Migratie speelt daarin een belangrijke rol en zou daarbij een positief verhaal moeten zijn. Zo wordt het vandaag echter niet ervaren door de meerderheid van de Vlamingen”. (2)

Wij worden tegenover de migranten geplaatst. Hun komst heeft mede de samenleving grondig veranderd en dat is volgens de Vlamingen geen positief verhaal. N-VA hanteert haar ondertussen bekende vox-populisme om dezelfde boodschap te verkondigen als die andere, extreemrechtse partij.

De boodschap is duidelijk: het migratiebeleid is een probleem voor ‘de Vlaming.’ Het verschil met het Vlaams Belang zit hem in de verpakking en in het pleidooi van N-VA om niet alle migratie te blokkeren. De retoriek van N-VA is wat opvalt: problemen worden uitdagingen. Er wordt niet expliciet gesproken over een negatief verhaal, maar er wordt wel ontkend dat het een positief verhaal is … enz. Hiermee hebben we een belangrijk kenmerk van de N-VA-retoriek over migratie reeds geduid: ze verpakt haar boodschap gematigd.

Centraal in de argumentatie van N-VA staat het idee dat België te veel migratie aantrekt. België, en Antwerpen in het bijzonder, zijn ‘magneten voor migratie’. Dat teveel aan migranten is een gevolg van het Belgisch beleid, aldus N-VA. Daarvoor spant men cijfers van Eurostat voor haar kar.

Zo stelt N-VA: “De toestroom van nieuwe inwoners (Belgen en vreemdelingen) lag in 2010 4 keer hoger in België”. (3) De misleiding loert om de hoek. Wat de partij er niet bij vertelt, is dat dit gemiddelde berekend is inclusief de Oost-Europese landen, die grotendeels emigratielanden zijn in plaats van immigratielanden.

Het gevolg is natuurlijk dat de gemiddelde toestroom op Europees niveau laag is. België is dus helemaal geen uitzonderlijke magneet, maar ontvangt in ongeveer dezelfde mate migranten als haar buurlanden. Bovendien is al langer duidelijk dat het beleid bitter weinig impact heeft op de grootte van de migratiestromen naar ons land. (4)

Iets wat ze bovendien ook konden vaststellen in de verschillende rapporten van het CGKR, die N-VA nochtans veelvuldig citeert in de Migratiebarometer. Of nog, hoewel N-VA zelf vaststelt dat de migratie uit Tunesië sinds 2011 zeer sterk stijgt, wordt er geen link gelegd met de revolutie die daar plaatsvond. (5)

N-VA doet alsof enkel intra-Belgische motieven aan de grondslag liggen voor de migratie naar ons land. België wordt voorgesteld als een uitzonderlijke magneet voor migratie en dus moet dat Belgische beleid dringend veranderen: de meerderheid van de Vlamingen ervaart die migratie immers niet als positief: ‘Migratie raakt de hele samenleving, niet in het minst ons sociaal systeem en ons kostbare maatschappelijke weefsel.’ (6) Migratie – en haar resultaat, superdiversiteit- wordt gezien als een bedreiging, een gevaar voor het voortbestaan van de Vlaamse natie.

N-VA houdt, tegen alle wetenschappelijke studies in (7), de illusie hoog dat die migratie inderdaad te controleren is. Nochtans is de migratie naar ons land tussen 1980 en 2009 enkel maar gestegen, ondanks de vele verstreningen van de asielprocedure.

N-VA weigert deze realiteit in te zien, volgens de partij is migratie louter een gevolg van het Belgische beleid. Wat betekent dat als er een goed beleid komt, die migratie in grote mate controleerbaar en stuurbaar is. N-VA zou de geknipte partij zijn om de migratieproblematiek aan te pakken.

N-VA schept de behoefte aan zichzelf. Dat is de identitaire boodschap die N-VA – en De Wever in het bijzonder – steeds mee communiceren. N-VA heeft niet alleen de kracht voor verandering, ze heeft ook de totaalvisie. N-VA kan het aanpakken, en zal het aanpakken als ze uw stem krijgt. Dat is een centrale boodschap van de Migratiebarometer in het kader van de verkiezingscampagne.

Migratie en de motor van verandering

Eenmaal de behoefte aan verandering gerijpt is in de hoofden van de mensen, moeten ze ook overtuigd geraken dat N-VA deze verandering krachtdadig kan realiseren. Het antwoord van het Vlaams Belang is de algehele migratiestop, N-VA is naar eigen zeggen genuanceerder.

Het verschil met het Vlaams Belang wordt gemaakt door een onderscheid te maken tussen verschillende soorten migratie. Waar het Vlaams Belang steeds oppert dat de migratie – alle migratie – moet stoppen, beargumenteert N-VA expliciet dat sommige migratie geen probleem vormt.

Het is allemaal wat genuanceerder volgens hen: “Het is tragisch dat migratie bij velen automatisch denkbeelden oproept van armoede, misbruik van de sociale zekerheid, huisvestingsproblemen, plaatstekort in de scholen en zelfs criminaliteit en moslimextremisme. Het kleurenpalet is immers veel genuanceerder. Van de 109.926 nieuwkomers in 2007 hadden er 62 procent de nationaliteit van een EU-lidstaat, hoewel daar ook mensen bij zijn met een dubbele nationaliteit. De grootste migratiegroepen naar ons land zijn al jaren de Fransen en de Nederlanders. Minder dan 1 op de 8 migranten is afkomstig uit een moslimland. Het is dus een verhaal met vele schakeringen. Er zijn ook positieve kanten aan migratie. Gelukkig maar, want we kunnen actieve mensen die vlot ingeburgerd geraken heel goed gebruiken.” (8)

Dit citaat is illustratief voor de ideologische premissen van de totaalvisie van N-VA op migratie. Hoewel N-VA hier expliciet tracht te communiceren dat haar visie genuanceerd is, en dus anders dan het Vlaams Belang, zien we echter dat op impliciet niveau heel gelijkaardige premissen gehanteerd worden.

Ook N-VA erkent dat het beeld dat het Vlaams Belang van migratie uitdraagt inderdaad een grote grond van waarheid bevat. Die problemen zijn er inderdaad. Al die zaken die ‘de mensen’ associëren met migranten (van het oplichten van de sociale zekerheid tot echte criminaliteit en zelfs terrorisme) kloppen, maar slechts voor een deel van de migranten: ‘het kleurenpalet is immers veel genuanceerder’, aldus N-VA.

Er is goede migratie zoals de migratie uit Nederland, Frankrijk of uit andere EU-lidstaten. Zij zijn bovendien de grootste groep van migranten, wat N-VA doet besluiten dat er dus ook positieve kanten zijn. Slechts 1 op de 8 migranten is moslim, zo stelt N-VA de kiezers gerust. En net in die nuance wordt ook de kernboodschap van het Vlaams Belang herhaald.

Impliciet worden de moslims hier immers neergezet als deel van de probleem-migratie, gelukkig  zijn zij niet de meerderheid van de migranten, is de onderliggende boodschap, terwijl de EU-migranten voorgesteld worden als ‘goede’ migranten. Migranten die, hoewel sommigen onder hen nog een dubbele nationaliteit hebben, echter wel vlot ingeburgerd zouden geraken en actief zijn op de arbeidsmarkt. De anderen, de moslims in deze, behoren tot de profiterende migranten.

Een zeer gelijkaardige tweedeling hanteert N-VA ook in de Migratiebarometer. Daar staat het onderscheid tussen actieve en passieve migratie centraal. De actieve migranten zijn de goede migranten: degene die bijdragen tot onze samenleving. N-VA ziet migratie niet vanuit een mensenrechtenperspectief, maar vanuit een platte economische logica.

Migratie wordt een zaak van kosten en baten voor de Vlaamse samenleving. Concreet ziet N-VA arbeidsmigranten en studentenmigranten als actief, alle anderen willen hier gewoon verblijven, aldus de barometer, en zijn ‘dus’ passief. Voor de actieve migranten moet de migratie gefaciliteerd worden. Zij moeten zelfs aangetrokken kunnen worden als ze de natie of de economie kunnen versterken. Concreet zijn er dus twee opties om met migratie om te gaan, en hier verschilt N-VA met het Vlaams Belang.

Enerzijds is er de actieve, gewilde migratie en die moet worden gefaciliteerd. Dat gaat voor N-VA dan over ‘brain gain’ (hoogopgeleide topprofessionals die onze economie versterken) of het aantrekken van arbeiders voor knelpuntberoepen, maar ook over artiesten, topwetenschappers en topatleten. (9) Hier zien we zowel de neoliberale als nationalistische ideologieën van N-VA samen aan het werk. Voor de versterking van het economische weefsel of voor de glorie van de natie is migratie mogelijk.

Andere migratie – passieve migratie – moet zoveel mogelijk vermeden worden, ze moet worden gestopt, de ‘illegale migranten’ moeten zo snel mogelijk gerepatrieerd worden. Concreet betekent dat een pleidooi voor een extreem verstrakt asielsysteem. N-VA slaagt er zelfs in om een pleidooi te houden om asielaanvragen te verminderen. Hoe ze dat wil doen zonder aan het internationaal recht te morrelen, blijft echter een raadsel.

Daarenboven wil ze een verstrenging van de wet op de gezinshereniging. Schijnhuwelijken moeten nog meer gecontroleerd worden. Het moet mogelijk zijn om mensen die de nationaliteit al hebben later weer af te nemen indien ze criminele daden zouden plegen of een schijnhuwelijk aangaan. Nieuwkomers, ook al verwerven ze de nationaliteit, zijn voor N-VA dus nooit echt gelijk aan de oorspronkelijke Belgen. N-VA houdt onomwonden pleidooi om het gelijkheidsbeginsel te schaden.

Hoewel N-VA zelden veel geloof hecht aan de kracht van de wet om de samenleving te structureren, verwacht ze er in de context van migratie alles van. Van nieuwe wetten welteverstaan, wetten die N-VA uitgewerkt heeft: “Wanneer het nieuwe migratiewetboek [dat N-VA voorstelt; IM] in werking treedt, zal de noodzaak tot regularisatie vervallen. De regularisatieprocedure kan dan afgeschaft worden”. (10)

N-VA doet alsof de wettelijke verstrenging zal leiden tot het compleet beheersen van de migratie. Dat dit verstrakt migratiebeleid in de praktijk enkel zal leiden tot het stijgen van clandestiene migratie in ons land en niet tot een effectieve daling van de migratie, wordt niet geduid.

Migratie en de totaalvisie van N-VA

Hoewel N-VA nu al vaststelt dat er een stijging van het aantal ‘illegalen’ is in Antwerpen, koppelt ze dat niet terug aan het reeds verstrengd beleid. Hoewel de partij vaststelt dat mensen zonder papieren (en dus zonder gelijke rechten in dit land) vaker schuldig bevonden worden aan diefstal, wordt ook dit niet gekoppeld aan de sociale, economische en politieke realiteit waarin deze mensen leven op ons grondgebied.

Er wordt niet begrepen dat het ontnemen van rechten van een groep mensen in een samenleving niet leidt tot het stoppen of terugdraaien van migratie, maar tot ongelijkheid en tot een verhoging van criminaliteit. De impliciete suggestie van N-VA is, door de reële oorzaken van die criminaliteit te verzwijgen, dat die criminaliteit in hun aard ligt.

Het nieuw wetboek moet toelaten om die clandestiene migranten actief op te sporen via alle mogelijke middelen: door politie en zelfs door de metropolitie en conducteurs op het openbaar vervoer. Op de luchthavens moeten ze teruggedreven worden.

Opvallend is dat N-VA in deze context ook steeds expliciet spreekt over ‘illegalen’, niet over mensen zonder papieren. Door deze concepten te kiezen, voedt men niet alleen het idee dat deze mensen geen rechten hebben, ze bouwt ook mee het draagvlak voor de opsluiting van mensen in een gesloten instelling, wat in de feiten een gevangenis is. Er moeten gesloten centra komen. De repatriëringen van illegale Marokkanen en Algerijnen moeten prioriteit zijn. (11)

De migranten die hier blijven, moeten inburgeren, zij moeten echte Vlamingen worden. Immers, vandaag hoeft dat blijkbaar niet volgens N-VA en dat verklaart de negatieve kijk van de Vlamingen op migranten. (12) Concreet, zij moeten de taal leren en onze waarden en normen onderschrijven. Vooraleer nieuwkomers Belg kunnen worden, moeten ze minimum de taalkennis van het Europees gestandaardiseerd B1-niveau halen. Er moeten ook integratie-eisen komen die veel strenger zijn dan de huidige. (13) De Snel-Belg-wet moet worden afgeschaft.

“Nieuwkomers kunnen pas Belg worden na vijf jaar verblijf in ons land en ze moeten in het bezit zijn van een permanente verblijfstitel. Integratie wordt daarbij een belangrijke toetssteen. Concreet moet men zijn maatschappelijke en economische integratie bewijzen.” (14)

Om die nieuwkomers te verplichten om zich in te burgeren, worden hun rechten voorwaardelijk gemaakt. Migranten hebben maar volledige rechten als ze (1) een verblijfsvergunning hebben, (2) ingeburgerd zijn, (3) de taal kennen en (4) de nationaliteit verwerven (En dan nog kan niemand hen de vrijheid van racisme garanderen).

Meer nog, zelfs als ze de nationaliteit hebben, kan dat op elk moment teruggedraaid worden, als het van N-VA afhangt. Als migranten niet voldoen aan de voorwaarden worden ze onderworpen aan repressie en uitsluiting. Zo pleit N-VA bij monde van Homans niet alleen voor de koppeling tussen de wil om Nederlands te leren en het recht op een woning, maar pleit ze ervoor dat migranten eerst moeten slagen voor een test Nederlands vooraleer ze recht krijgen op een woning.

N-VA erkent dat er een hoge werkloosheid is bij nieuwkomers en allochtonen en ziet daar een oplossing: ‘taal, taal, taal’ (15) en dus moet “er méér geïnvesteerd worden in onderwijs, beroepsopleiding en taalverwerving, waar mogelijk ook op de werkvloer”.

Quota of positieve acties zijn geen oplossingen. “Onze samenleving moet hen dringend voldoende extra kansen geven, het is dan hun verantwoordelijkheid om die kansen te grijpen”. (16) Als de staat dus lessen Nederlands en inburgeringscursussen verplicht maakt en de nieuwkomers en allochtonen hun verantwoordelijkheid opnemen, dan komt alles goed. Slagen ze niet, dan is dat hun verantwoordelijkheid.

Racisme is schijnbaar een marginaal fenomeen volgens N-VA, want antiracismebeleid wordt niet vermeld in de barometer. Het niet slagen van migranten in onze samenleving is dan een probleem van ‘niet willen’ en dan kunnen we volgens N-VA niet anders dan hun werkloosheidsuitkeringen of OCMW-steun afnemen. (17)

Immers, zo stelt N-VA: “Als enige land ter wereld waar je voor onbeperkte tijd een werkloosheidsuitkering kan ontvangen, lijken we allicht verdacht veel op het land van melk en honing voor nieuwkomers die van buiten de EU hier komen wonen. Daar moeten we dus dringend komaf mee maken door het principe van wederkerigheid te herstellen in onze sociale zekerheid (evenwicht tussen rechten en plichten)”. (18)

Net zoals het Vlaams Belang stelt N-VA voorop dat onze sociale zekerheid de reden is waarom de passieve migranten – lees de Marokkanen, Turken en andere moslims – naar hier komen. Dat is de magneet waarvan sprake is. Wat het Vlaams Belang zomaar expliciet maakt: “ze profiteren”, verkoopt N-VA met cijfers en impliciet taalgebruik.

En ook hier zien we dat via het migratiethema een uitholling van onze rechten bepleit wordt: namelijk het degressief maken van onze werkloosheidsvergoedingen en ze eindig maken in de tijd. Er worden weer extra plichten bepleit en het voorwaardelijk maken van onze rechten en ze zelfs uit te hollen, allemaal in naam van de bescherming van ‘ons kostbaar weefsel’.

Migratie, ongelijkheid en de groei van het precariaat

De migratiebarometer is heel duidelijk een politiek-electoraal document dat niet alleen gericht is op het verleiden van de extreemrechtse kiezer, maar ook op de brede bevolking waarbij zich in de laatste twee decennia een diep antimigratiegedachtegoed heeft genesteld.

Om die mensen te verleiden, is de communicatie verschillende stappen opgebouwd: 1) De creatie van het idee dat er een grote nood is aan verandering – en als dat niet gebeurt, dat de samenleving en haar kostbare weefsel in snel tempo zal verdwijnen. 2) N-VA heeft, in tegenstelling tot de andere partijen, pasklare antwoorden. De partij heeft een totaalvisie. 3) Daarom moet iedereen op N-VA stemmen, zodat ze eindelijk een positief verhaal kunnen maken van migratie.

Die totaalvisie is vrij simplistisch als je kijkt naar de complexiteit van de wereldwijde migratie. Passieve migratie moet zoveel mogelijk worden tegengehouden door de wet aan te passen. Actieve migratie moet gefaciliteerd worden zolang ze bijdraagt tot het economisch weefsel of de glorie van de natie.

Clandestiene migranten moeten actief worden opgespoord, opgepakt en gerepatrieerd naar het land van herkomst. Migranten die hier willen blijven en gelijke rechten genieten, moeten zich inburgeren, Nederlands leren en zijn verantwoordelijk voor hun eigen leven: als ze niet aan werk geraken: dan is dat hun verantwoordelijkheid.

Het hele migratiebeleid weerspiegelt een neoliberaal nationalisme. De economie staat daarbij voorop, niet de bevolking op het grondgebied. De nood aan een humanitair beleid wordt bijvoorbeeld niet genoemd in deze barometer. Ook in de totaalvisie van N-VA geen woord daarover, net zoals antiracisme blijkbaar niet nodig is.

Nederlands leren en zich inpassen in onze samenleving, in de Vlaamse cultuur, is volgens N-VA de enige weg. Om hen hiertoe te dwingen, worden hun rechten voorwaardelijk gemaakt. Meer nog, aangezien de sociale zekerheid en de werkloosheidssteun in het bijzonder de magneet van de migratie naar België is, moeten die rechten voor iedereen ingeperkt worden.

N-VA verkoopt dit beleid niet alleen als een totaalvisie, maar als een realistisch plan: een plan zonder ideologie of racisme, maar een realistische aanpak van de realiteit. In wezen is dit ‘realisme’ puur ideologisch. (19) Enerzijds zien we dat de aanpak en de probleemstellingen die N-VA naar voren schuift zeer gelijkaardig zijn als wat het Vlaams Belang al jaren de wereld instuurt.

Dat is een nationalistisch discours dat pleit voor de assimilatie van niet terug te sturen migranten enerzijds, en anderzijds een strak asielsysteem, repressie en repatriëring. Enkel actieve migranten zijn welkom. De verpakking, zoals we gezien hebben, verschilt wel grondig van de retoriek van het Vlaams Belang. De inhoud is echter zeer gelijkaardig.

Ze zorgt ervoor dat mensen op eenzelfde grondgebied ongelijke rechten hebben, zowel in theorie als in de praktijk. Bovendien koppelt N-VA deze nationalistische beleidsinsteek aan een neoliberale politiek. Dat wordt niet alleen duidelijk aan de hand van wat ze de goede migratie noemt, het wordt ook duidelijk in haar pleidooien voor de verdere afbraak van de welvaartstaat omdat die als een magneet zou functioneren voor migratie.

Beide beleidsopties leiden tot een verdere groei van wat Standing de gevaarlijke klasse noemt: het precariaat. De klasse die niet alleen gekenmerkt wordt door een onzeker bestaan zonder toekomstperspectief of instellingen die voor hen opkomen, maar ook door ongelijke rechten.

Die ongelijkheid zorgt voor een sterke druk op onze samenleving en de democratie in het bijzonder. De reactie van N-VA op migratie, zorgt dus, met andere woorden, voor een uitholling van een van de belangrijkste fundamenten van onze democratische welvaartstaat: het gelijkheidsbeginsel.

Ico Maly

Ico Maly is coördinator van Kif Kif. Onder zijn redactie verscheen eerder ‘Cultu(u)rENpolitiek’, dat in 2008 De Groene Waterman Publieksprijs won. Hij schreef ook ‘De beschavingsmachine’ (EPO, 2009). In het najaar verschijnt zijn nieuwste boek. ‘N-VA. Analyse van een politieke ideologie’ (EPO, 2012) is zijn doctoraat (Universiteit Tilburg).

Bronnen

(1) Zie o.a. Blommaert, J. & Verschueren, J. 1996: Debating Diversity. Routledge.  Maly, I. (red.) 2007: Cultu(u)rENpolitiek. Over globalisering, media en culturele identiteiten. Antwerpen: Garant. Maly, I. 2009: De Beschavingsmachine. Wij en de islam. Berchem: Epo.

(2) N-VA, 2011: Migratie, een uitdaging. De totaalvisie van de N-VA. Pg.5

(3) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 2

(4) Zie hiervoor onder andere: Maly, I. & Blommaert, J., 2012: ‘Realisme als ideologie’. Over superdiversiteit, precariteit en de nood aan Verlichting., de rapporten van het CGKR

(5) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 6

(6) N-VA, 2011: Migratie, een uitdaging. De totaalvisie van de N-VA. Pg.5

(7) Zie Maly, I. & Blommaert, J., 2012: ‘Realisme als ideologie’. Over superdiversiteit, precariteit en de nood aan Verlichting. Stalker, De rapporten van het CGKR

(8) N-VA, 2011: Migratie, een uitdaging. De totaalvisie van de N-VA. Pg.5

(9) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 4

(10) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 3

(11) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 8

(12) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 11

(13) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 4

(14) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 4

(15) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 16

(16) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 16

(17) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 16

(18) N-VA, 2012: Migratiebarometer. Falend migratiebeleid, impact op Antwerpen. Pg. 17

(19) Zie Maly, I. & Blommaert, J., 2012: ‘Realisme als ideologie’. Over superdiversiteit, precariteit en de nood aan Verlichting.