Vandaag maakte De Standaard n.a.v. een klacht van Testaankoop bekend dat twee geneesmiddelen tegen ouderdomsblindheid even
effectief en veilig zijn. Maar Lucentis (Novartis) kost per inspuiting 800
euro, Avastin (Roche) slechts 40 euro. “De twee financieel met elkaar verwante
bedrijven maakten een deal, waardoor vooral het dure Lucentis wordt gepromoot”,
schrijft Bart Brinckman. (DS 26 november 2014). De feiten zijn erger.
Avastin werd in 2005 op de Amerikaanse markt gebracht door Genentech voor de
behandeling van gemetastaseerde dikke darmkanker. Kostprijs per injectie: 1200
dollar. Amerikaanse oogartsen ontdekten dat als je maandelijks één dertigste
van die dosis Avastin in de oogbol spuit bij patiënten met ouderdomsblindheid,
hun zicht spectaculair verbetert. Kostprijs: 40 dollar per maand. Te goedkoop
vond de farmaceutische industrie. In plaats van Avastin te laten registreren
voor de indicatie ouderdomsblindheid ontwikkelde Genentech hiervoor
Lucentis, een variant op Avastin. Plots kostte één maand behandeling geen 40
maar 2000 dollar voor één injectie Lucentis. Ondanks aandringen van de
oogartsen weigerde de farma-industrie Avastin te laten registreren voor de
behandeling van ouderdomsblindheid. Nog erger: ze weigerde aanvankelijk Avastin
en Lucentis ter beschikking te stellen voor onafhankelijk vergelijkend
onderzoek. Pas na jaren kon dit onderzoek doorgaan. Vorige zomer
publiceerde The Lancet de resultaten: beide producten zijn evenwaardig in de
behandeling van ouderdomsblindheid, maar Avasin aan één vijftigste van de prijs
van Lucentis.
Woekerprijzen
De kostprijs van deze peperdure innovatieve en van
kankergeneesmiddelen staat in geen enkel
verband tot de reële ontwikkelingskosten die de firma er zelf in geïnvesteerd
heeft. De farmaceutische industrie rekent de hoogst mogelijke prijs aan die een
patiënt met een ernstige aandoening of die de ziekteverzekering bereid is om te
betalen. De basissubstantie van dergelijke geneesmiddelen is meestal het resultaat van jarenlang
basisonderzoek door gepassioneerde wetenschappers van verschillende
universiteiten, gefinancierd met overheidsgeld. Dit basisonderzoek is altijd het
meest kostende en meest risicovolle onderzoek. De hoge prijs is dus geen gevolg
van hoge kosten omwille van innovatie, maar van patent misbruik.
Dwanglicenties mogelijk
Wanneer innovatieve geneesmiddelen omwille van woekerprijzen
de duurzaamheid van onze solidaire ziekteverzekering onder druk zetten, dan
moet de overheid orde op zaken zetten. Dit kan door toepassing van
dwanglicenties. Bij dwanglicenties verplicht de overheid een bedrijf een
licentie van een belangrijk geneesmiddel te geven aan bijvoorbeeld een bedrijf
dat goedkoop produceert, in ruil voor een billijke vergoeding aan de
patenthouder. Het internationale patentrecht laat toe die dwanglicenties te
gebruiken in geval van nood. “Als het vrije ondernemingsbeleid botst met
de vrijheid op leven, welke vrijheid zullen we dan moeten inperken?”, vraagt
Jerry Avorn, farmaca-epidemioloog
aan Harvard, zich af. “De functie van dwanglicenties is een wettelijke
kwestie, maar de toepassing ervan vereist politieke wil.”
Een ander denkspoor is het decommervialiseren van het
klinisch onderzoek t. Marcia Angell,
voormalig hoofdredacteur van de New England Journal of Medicine, krijgt veel
steun bij haar oproep voor een onafhankelijk wetenschapsfonds dat alle klinisch
onderzoek financiert en uitbesteedt aan de universiteiten, betaald met
belastingen op de buitensporige winsten en marketingbudgetten van
farmamultinationals.
