Hoe in El Salvador een abortus tot langdurige opsluiting leidt
Het afbreken van een ongewenste zwangerschap kan in El Salvador aanleiding geven tot een celstraf. Het principe van ‘baas in eigen buik’ te zijn blijft voor vele El Salvadoraanse vrouwen dode letter. We vroegen aan een strijdvaardige gezondheidsactiviste hoe dat kan.
Morena Murillo is hoofd van het platform voor seksuele en reproductieve rechten en preventie van geweld tegen vrouwen[1]. Ze is ook actief bij de vereniging voor gezondheidspromotoren APROCSAL[2]. Ze is dan ook goed op de hoogte van de pijnpunten in de Salvadoraanse gezondheidszorg. Vooral het verbod op abortus beperkt er de rechten van vrouwen. Laat dat nu net het onderwerp zijn van ons gesprek.
Sinds wanneer is abortus verboden in El Salvador?
“Tot 1998 was therapeutische abortus legaal. De conservatieve meerderheid in het parlement maakte hier een einde aan tijdens de legislatuur van de rechtse partij ARENA. Daardoor kwam El Salvador in het lijstje terecht van Latijns-Amerikaanse landen waar abortus volledig verboden is. Naast Chili, El Salvador, Haiti, Honduras, Nicaragua, Dominicaanse Republiek en Suriname.”
Wat zijn de gevolgen van het verbod?
“In El Salvador past men het ‘vermoeden van onschuld’ omgekeerd toe (wanneer de zwangerschap niet voldragen werd, moet je zelf bewijzen dat je geen abortus onderging, n.v.d.r.). Daardoor worden sommige vrouwen die een miskraam kregen door complicaties of dergelijke veroordeeld tot meer dan 40 jaar gevangenisstraf. Het zorgt dan ook voor heel wat paniek bij medisch personeel en patiënten.”
Welke straf staat er op het toepassen van abortus?
“De straf kan oplopen tot acht jaar gevangenis voor de vrouw en tot zes jaar schorsing voor degene die de abortus toepast. Veel vrouwen gaan rechtstreeks van het ziekenhuis naar de gevangenis. In het merendeel van de gevallen verzwaart men de uitspraak door ze als ‘opzettelijke doodslag’ te catalogeren, waarop straffen van minstens 30 jaar staan. Volgens de burgerbeweging voor de depenalisering van abortus, een Salvadoraanse middenveldorganisatie, werden tussen 2000 en 2011 maar liefst 129 vrouwen veroordeeld tot misdaden gelinkt aan abortus. Daarvan zijn er 26 veroordeeld tot opzettelijke doodslag.
Veel vrouwen gaan rechtstreeks van het ziekenhuis naar de gevangenis
– Morena Murillo
Momenteel zijn er 19 vrouwen opgesloten die schuldig bevonden werden aan ‘grove misdaden’, waaronder opzettelijke doodslag en zijn veroordeeld tot lange gevangenisstraffen op basis van weinig geloofwaardig en/of pover bewijsmateriaal. De meesten waren de enige kostwinner van hun gezin. Het spreekt voor zich dat dat een uitermate moeilijke en verontrustende evolutie is.”
Is er verandering sindsde linkse regering in 2009 aan de macht kwam?
“In oktober 2016 is door de toenmalige voorzitter van het parlement, Lorena Peña van de huidige linkse partij FMLN, een nieuw wetsinitiatief voorgesteld. Het kwam tot stand met de bijdrage van verschillende feministische- en pro-legaliseringsorganisaties. Het wetsontwerp verdedigt de vrijwillige onderbreking van de zwangerschap wanneer er sprake is van seksueel geweld, wanneer bij de foetus aangeboren levensbedreigende afwijkingen worden vastgesteld of wanneer het leven van de moeder in gevaar is. De vooruitgang die het wetsontwerp daarmee boekt is weinig bemoedigend in vergelijking met andere wetsontwerpen die de Salvadoraanse politiek beheersen.”
Welke acties zijn er nodig om verandering af te dwingen en hoe draagt FOS hier aan bij?
“Mensen moeten begrijpen wat abortus inhoudt en hun stem moet gehoord worden. Er moeten dus sensibiliserings- en mobiliseringsacties opgezet worden. Dat gebeurt best vanuit de invalshoek van de sociale determinanten van gezondheid, de omgevingsfactoren die de gezondheid van iemand bepalen zoals de omgeving waarin of het geslacht waarmee iemand opgroeit. Wij gaan daar 100% voor en doen dat in verschillende economische sectoren in El Salvador.
Maar het is ook belangrijk dat alle sociale organisaties, zoals milieu-, mensenrechten-, anticorruptie- en syndicale organisaties, de acties tegen de criminalisering van abortus steunen. Daarnaast moeten we blijven eisen dat de beloofde steun van de president zich naar de realiteit vertaald.
FOS zet zich in voor de organisatorische versterking en het beleidsbeïnvloedingswerk van het intersectoraal platform voor seksuele en reproductieve rechten en preventie van geweld tegen vrouwen. Dat platform is onderdeel van het Nationaal Gezondheidsforum dat onder leiding van FOS partner ACCPS blijft strijden voor het fundamenteel recht op gezondheid en waardig leven van Salvadoraanse vrouwen. Met deze steun proberen we een efficiënte informatiecampagne te lanceren en voldoende sociale druk te zetten om ultraconservatieve krachten als Opus Dei te kunnen verslaan en invloed uit te oefenen op beleidsmakers.”
[1] Het intersectoraal platform voor seksuele en reproductieve rechten en preventie van geweld tegen vrouwen, maakt deel uit van het Nationaal Gezondheidsforum in El Salvador. Dat forum zorgt voor de participatie van de Salvadoranen aan het gezondheidsbeleid en staat onder leiding van ACCPS en AMSATI, twee organisaties waar FOS mee samenwerkt.
[2] Ook APROCSAL maakt deel uit van het Nationaal Gezondheidsforum in El Salvador.
Meer weten over de schrijnende situatie op vlak van geboorteplanning? Bekijk deze pakkende documentaire over de bestraffing van abortus in El Salvador op de website van de Amerikaanse zender SBS (Engelstalig)
Auteur: Dagoberto Cuellar Guatemala
