De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Vrij zijn is niet makkelijk

Vrij zijn is niet makkelijk

donderdag 17 maart 2011 01:47
Spread the love

Auteur: Marjolein van de Water LA Ruta

Na zijn hele leven als slaaf op een landgoed in de Chaco regio van Bolivia te hebben gewerkt, heeft Luciano Avendaños (37) sinds negen jaar een eigen stukje grond. Met zijn handen in zijn schoot gevouwen zit hij op een houten krukje achter de keuken van zijn huis. Hij spreekt zacht en met neergeslagen ogen: “Bijna dertig jaar heb ik keihard gewerkt, slecht gegeten en ben ik geslagen en vernederd. Nu ik vrij ben, kost het me moeite mijn nederigheid van me af te schudden.”

Luciano Avendaños behoort tot de Guaraníes, een inheemse bevolkingsgroep die sinds eind negentiende eeuw als slaven zijn uitgebuit door de grootgrondbezitters op wiens land ze wonen en werken. Deze situatie is ontstaan na een veldslag in 1892 waar de inheemse volken van de Chaco vochten tegen de mestizo heersers. De inheemse volken verloren duizenden mensen en daarmee de veldslag. Mestizos die de millitairen diensten hadden bewezen, kregen grote stukken land en enkele families als slaven kado.

De slavernij is gebaseerd op een schuldensysteem. De mensen werken voor een extreem laag salaris en zijn verplicht hun inkopen te doen in de winkel van de landeigenaar. Die vraagt zulke hoge prijzen dat hun salaris bij lange na niet toereikend is. De werknemers bouwen op die manier schulden op die ze nooit kunnen terugbetalen. De schuld wordt doorgegeven aan hun kinderen die zo dus als slaven ter wereld komen.

“Ik begon op mijn zevende te werken in de keuken”, vertelt voormalige slaaf Paulina Molina (46). “Ik begon om vier uur ‘s ochtends te koken en werkte door tot zeven uur ‘s avonds.” Met een felle blik in haar ogen vertelt ze verder: “Ze zeiden dat we dom en lui waren, dat we het niet waard waren om naar school te gaan. Eigenlijk verdiende ik 180 Bolivianos (18 euro) per maand maar ik heb nooit een cent gezien. De baas was alsmaar aan het schrijven in zijn schuldenboekje maar niemand van ons kon lezen of rekenen dus wat konden we zeggen?”

Belangenverstrengeling
De situatie van de Guaranies in Bolivia is niet onopgemerkt gebleven. Sindsd begin jaren negentig hebben verschillende humanitaire en kerkelijke organisaties stukjes land gekocht voor de Guaranies om in vrijheid te kunnen leven. Er kwamen belangenorganisaties en voor het eerst begonnen de Guaranies zich te organiseren en hun rechten op te eisen. In 1996 kwam er bovendien een nationale wet voor het teruggeven van inheems grondgebied. De uitvoering hiervan in de Chaco was echter zeer beperkt.

“Het probleem is dat de lokale politici, politiemensen, rechters, advocaten en zelfs de mensen die moeten onderzoeken welke grond inheems is en welke niet, tot de families van de grootgrondbezitters behoren”, vertelt Angel Guzman, verantwoordeljk voor landkwesties binnen de Consejo de Capitanes Guaranies (Raad van Guarani leiders).

Deze belangenverstrengeling blijkt ook uit het onderzoek dat de Interamerikaanse Mensenrechten Commissie (IAHRC) eind 2009 publiceerde over slavernij onder de Guaranies in de Chaco. Volgens dit onderzoek leven er nog steeds zo’n zeshonderd Guaraní gezinnen in slavernij in de Chaco regio. Zij hebben een volledig gebrek aan toegang tot een eerlijke rechtsgang en het openbaar ministerie voldoet niet aan haar taak om mensenrechtenschendingen en slavernij situaties adequaat te onderzoeken, aldus de IAHRC.

Slaven drijven is een misdrijf waar in Bolivia zes maanden tot twee jaar gevangenisstraf op staat. Maar de Guaranies hebben weinig interesse in de strafrechterlijke kant van het verhaal. “Het is niet eerlijk als deze mensen geld krijgen van de staat voor de grond die wij als slaven hebben bewerkt”, zegt Guzman. “Maar we gaan niet aandringen op een proces. Wij willen geen conflicten en geweld meer. We willen gewoon een eigen stukje land om in rust te leven.”

Onzekerheid

Het verkrijgen van vrijheid is voor de Guaranies een moeilijk proces. Op de eerste plaats omdat ze zich niet bewust zijn van hun rechten en de mogelijkheid om iets te veranderen aan hun situatie. “Ons leven  lang krijgen we te horen dat we waardeloos zijn, dat we te stom zijn om ergens recht op te hebben”, zegt Avendaños. “Dan ga je dat geloven, je weet niet beter.”

Daarnaast hebben de slaven een grote angst voor hun ‘ bazen’. Toen in 2007 een wet werd aangenomen die de landonteigening van 180.000 hectare land in de Chaco mogelijk maakt, kwam er een golf van geweld van de landeigenaren tegen de Guaranies. Hierbij vielen enkele doden en vele gewonden. Een Guarani journaliste werd ontvoerd, aan een paal gebonden en seksueel misbruikt.

“Ik was bang om te vertrekken”, vertelt Avendaños. “De baas dreigde ons onze kinderen af te nemen als we zouden ontsnappen. Hij strafte mensen die opstandig waren door hun huisje in brand te steken of hun kippen te vermoorden.” Sinds hij toch ontsnapte en in vrijheid leeft, probeert hij andere mensen te overtuigen dit ook te doen. “Maar het is moeilijk, mensen weten niet wat vrijheid is en dus ook niet waarom ze het risico zouden nemen.”

Het derde probleem is de onzekerheid van het bestaan in vrijheid. “Ik ben nu vrij maar heb helemaal niks”, zegt Paulina Molina. Ze woont in Villa Esperanza, waar zeventien families wonen op twintig hectare. Voor mensen die volledig afhankelijk zijn van landbouw is dit lang niet genoeg. Als gevolg van deze situatie gaan veel van hen terug naar hun oude baas om als dagarbeider geld te verdienen. In afwachting van land.

Want ondanks de wet uit 2007, is er nog bijna geen land onteigent. “Het ligt aan de staat”, zegt Guzman. “Wij zijn zelf de dialoog aangegaan met de landeigenaren en hebben sommigen bereid gevonden mee te werken en hun land te verkopen. Maar de staat heeft hen tot op heden niet betaald waardoor de mensen nog steeds op hun land wachten.”

Ondanks de moeilijkheden, is Avendaños positief gestemd. “Ik heb bijna niks maar in ieder geval heb ik de beschikking over mezelf en mijn kinderen”, zegt hij terwijl hij zijn gehavende gebit bloot lacht. “Waar het nu om gaat is dat mijn kinderen leren dat slavernij niet normaal is, dat ze niet minderwaardig zijn en recht hebben op een waardig leven. Zodat ze nooit meer als slaaf zullen werken.”
 

take down
the paywall
steun ons nu!