Sinds iets meer dan twee weken is een verlaten 17de eeuws kasteel in Millemont ,naast Parijs mijn woon en werk plek. Met het project Vélo M2 zijn drie Brusselse collectieven (Soft Revolution, Urban Foxes en Ciklic) geselecteerd samen met 11 andere projecten om praktische oplossingen te geven op onze klimaat problematiek in aanloop van COP21 dat in december zal plaatsnemen in Parijs. POC21 of beter gezegd: Proof Of Concept wilt in de plaats van ellelange discussies die naar niets leiden tonen dat met Open Source projecten we een hele stap vooruit kunnen zetten. Het doel is nobel, maar hoe werkt het concreet?
Elk van de twaalf projecten biedt een tastbare oplossing voor een deel van onze klimaat problematiek te geven. Zo poogt Showerloop het aantal gebruikte liters van één douche te delen door vijf dankzij een ingenieus systeem van filters. Ownfood wilt de technologie van serres versimpelen en het werk om eigen planten te kweken herleiden naar 20 minuten per dag. Faircap is dan weer een waterfilter systeem dat kan worden ge-3D-print zodat het toegankelijk is voor iedereen en gewoon op een fles kan gevijsd worden. Wij met Vélo M2 proberen een platform uit te bouwen voor modules die passen op bakfietsen: een energiemodule met trapkracht en zonnepanelen, een cinema module of een keuken dat met recup voedsel werkt zijn maar enkel van de honderden mogelijkheden. Al deze modules kunnen worden gebouwd door iedereen om het gebruik van de bakfiets te stimuleren. Wat de twaalf projecten gemeen hebben is dat ze gebaseerd zijn op het open source principe: alle plannen worden openbaar gemaakt zodat een community verder kan werken op de bestaande plannen of gewoon nieuwe dingen kan toevoegen. Alles zit in het delen van ideeën om ze beter te maken.
Dat het open source principe niet enkel in de projecten zit is te danken aan te twee organisaties dat POC21 op poten hebben gezet: OuiShare en OpenState, respectievelijk een Franse en Duitse organisatie dat op basis van creatieve common en Open Source principe organisaties, ondernemingen en mensen steunt om positieve stappen te zetten in deze complexe maatschappij. Voor POC21 hebben ze niet enkel een innovatie kamp gebouwd waar 12 projecten na 5 weken een resultaat moeten tonen naar de buitenwereld, maar een reflectie over hoe we de hele maatschappij anders kunnen structureren zodat we duurzaam zijn over de hele lijn. Het innovatiekamp zelf is bij wijze van spreken open source en is in constante verandering om zich aan te passen aan de mensen die er in wonen en werken en dat in direct verband met de waardes die ze willen naar buiten brengen. Op hun site kan je dieper ingaan op de manier van leven, maar hier zijn alvast de basis principes.
De 130 mensen dat samenleven in het innovatiekamp zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het co-living en co-working aspect. De basis accommodatie werd door de organisatoren klaar gezet, maar sindsdien is elke verbetering een collectieve beslissing. In de ochtend wordt er een check-in gehouden. Mensen mogen dan zeggen waarvoor ze hulp nodig hebben, wat hun plan is van de dag en welke problemen ze ondervonden hebben. De dagtaken worden verdeeld op vrijwillige basis. Het composteren van de droogtoilettes, de keuken, het vuilnis of de nachtwacht wordt verdeeld onder de vrijwilligers, mentors, projectleiders en organisators. Iedereen zit hier op dezelfde lijn. Rond 19u30 wordt een check-out gedaan en krijgt iedereen de kans om mensen in de kijker te zetten of uit te leggen welke verbeteringen en vorderingen er gedaan zijn aan het samen leven. Alles verloopt organisch en de kerngroep grijpt pas in als het echt nodig is. Het co-living onderdeel is even belangrijk als het co-working onderdeel. Het werd snel duidelijk dat enkel 12 projecten tonen in een expo op het einde een gemiste kans zou zijn, en het simpelweg zou passen in onze prestatie gerichte maatschappij. Een beschouwing over het totaal proces is hier noodzakelijk.
Wat POC21 het beste omvat is een broeiplaats voor creativiteit, dit is niet enkel te danken aan het feit dat er meer dan 100 mensen van over heel de wereld samenzitten in een kasteel, maar dankzij de mentordays dat worden georganiseerd. Momenten van reflectie waar de projecten en deelnemers de kans krijgen om nieuwe kaders te ontdekken via specialisten in hun vak domein. Zo kregen we bezoek van Michel Bauwens, een Belgische filosoof dat bij de meest invloedrijke denkers van het moment behoort dankzij zijn Peer To Peer Foundation. Tomas Diez is de co-founder van een van de eerste FabLabs van Europa en staat mijlenver voor op het gebruik van dergelijke instituten in de dagelijkse maatschappij. Ook was Till Wolfer aanwezig op POC21, hij is een van de designers dat de XYZ Cargo Bike en het systeem erachter ontwierp samen met N55 Collective waarop wij ons project baseren.
Al deze mensen hadden een directe invloed op ons denken en kijk op het project. Meermaals kregen we een mokerslag dankzij de mogelijkheden die ze ons gaven, en stapsgewijs leerden we een principe van Open Source kennen: het is niet erg om niet alles te weten, blijf open voor nieuwe mogelijkheden en heb geen schrik om je project te herdenken. Michel Bauwens gaf ons het Fair Chare principe en de Copy Fair License die we kunnen gebruiken om een eerlijk ecosysteem te bouwen rond ons project. Zou zouden non-profit en privé gebruikers de modules vrij kunnen gebruiken en profit organisaties in ruil voor een investering in de community eveneens werken met de modules. Till Wolfer gaf ons dan weer meer inzicht in het modulaire systeem en hoe we een basismaat konden gebruiken om het project een breder draagvlak te geven. Tomas Diez liet ons dan weer dromen over de toekomst van FabLabs waar je je eigen machines zou kunnen bouwen uit simpele materialen voor je fablab. Weer een stap verder in de goeie richting.
Na twee weken samenwonen en samenwerken vond ik het tijd om even tot bezinning te komen. Alle projecten zijn in de fase toegekomen waar ze beginnen te bouwen en er is een bekommernis dat er geen tijd meer zou zijn om de grotere thema’s en kaders te bespreken. Ik noteerde op het dorpsplein bord dat we deze zondag een filosofische sessie gingen houden met de volgende preview: “Learning to build a boat to avoid drawning is great. But we can’t do it by only giving the plans, we need to give the desire to travel by sea”. Achter deze gedachten zit de vraag hoe we het open source principe breder kunnen toepassen op de maatschappij. Want het is mooi, samenleven in een kasteel met 100 wereldverbeteraars, maar zo ontstaat er een bubbel, en onze taak is juist de bubbels te doorprikken. Tijdens het derde weekend, kwamen een tiental mensen naar de Wooden Dome en we begonnen onze gedachte te structureren. Onze redenering startte met het idee dat de expo het kanvas is voor de buitenwereld, en we moeten een verhaal hebben dat zowel de hackerspace gebruikers als onze mama’s aanspreekt. We begrijpen snel dat er geen afgebakend antwoord is, dat zou paradoxaal zijn voor het open source principe, maar we zien ook dat achter open source basis waardes zijn dat oplossingen geven voor onze huidige maatschappij. Het helpt ideeën sneller concreet maken, het geeft je een empowered gevoel als je zelf iets doet, het maakt de dingen dat je bouwt meer waardevol dan wanneer je ze koopt, het helpt je niet alleen te voelen. Dit zijn waardes waar iedereen zich in kan vinden en dat moeten we proberen te delen op de expo. Met deze bedenkingen eindigen we ons gezellig onder onsje met drie vragen die we zullen stellen aan elke kampbewoner:
Why do You Open Source (om een semantiek te bouwen rond open source)
What aspect of the Camp can we open source (om open source buiten het kader van software en hardware te brengen)
How did your most valuable conversation at POC21 start (om te begrijpen hoe ideeën vorm krijgen en mensen te helpen in hun creativiteit)
We zitten bijna halfweg en POC21 blijkt nu al een geslaagd Proof Of Concept te zijn. Laten we de komende 3 weken sleutelen aan het totaalproces om het te kunnen herhalen in tal van plekken over de hele wereld en dat deze 12 projecten niet enkel succesvol zijn, maar dat er tientallen andere projecten uit te grond worden gestamd dat dezelfde principes behouden en de samenleving weer centraal zet boven het geldgewin.
