In zijn boek “De opmars – voorgeschiedenis van de oorlog. Rusland, China en het Westen” beschrijft Jörg Kronauer nauwgezet en goed gedocumenteerd de Oekraïnecrisis en haar evolutie naar oorlog, en hij deed dat al voor die uitbrak. Het boek was af toen de Russische invasie van Oekraïne begon. Maar eigenlijk is de Oekraïnekwestie maar een tussenstap naar een veel grotere confrontatie: die tussen de VS en China. Kronauers boek begint dan ook met de spanningen tussen Rusland en de VS, maar besteedt vervolgens nog uitgebreider aandacht aan het conflict tussen de VS en China. Daar doemt het akelige perspectief van een Derde Wereldoorlog op…
Vorig jaar verscheen in de VS de roman “2034 – A Novel of the Next World War”, geschreven door Elliot Ackerman, een gelauwerde Amerikaanse militair en schrijver, en admiraal James Stavridis. Die was in de loop van zijn carrière o.a. commandant van een destroyer, daarna van een vliegdekschip, en hij werd vervolgens hoofd van het US Southern Command, verantwoordelijk voor militaire operaties in Latijns-Amerika, en daarna opperbevelhebber van de NAVO. Een insider dus, die vertrouwd is met militaire strategie en de Amerikaanse visies daarachter. Het boek van de beide militairen bereikte in maart 2021 de zesde plaats op de bestsellerlijst van de New York Times en kwam eind vorig jaar ook in het Nederlands uit.
De militaire toekomstroman 2034 begint met een eerder banaal conflict in de Zuid-Chinese zee. Een Amerikaans oorlogsschip ziet een brandende vissersboot, wil de bemanning redden en aan boord nemen, maar die verzet zich, en de Amerikanen nemen de vissers gevangen. China is verontwaardigd, de spanningen nemen toe, China vuurt een torpedo af op een schip van de Amerikaanse marine, en de oorlog is begonnen. Die escaleert steeds verder, de VS gooien een atoombom op Shanghai, dat een ruïne wordt, en met 30 miljoen doden als gevolg. Maar winnen doen de VS niet – het boek is geen triomfantalistische oproep tot oorlog, maar een waarschuwing voor een mogelijke catastrofe.
Kronauer citeert een commentaar van James Stavridis op zijn eigen boek: een van de meest voorkomende reacties die hij uit militaire kringen te horen kreeg, was “zeer goed boek, maar verkeerde datum”. In hogere militaire kringen leeft de overtuiging dat de voorspelde oorlog niet voor 2034 zal zijn, maar veel eerder zal uitbreken, al in 2024 of 2026. Dat is al heel dichtbij.
Een tweefrontenoorlog?
Amerikaanse militaire strategen hebben zich het hoofd gebroken over de vraag of de VS een gelijktijdige oorlog met Rusland en China zouden aankunnen. Kronauer citeert A. Wess Mitchell, die in het Amerikaanse State Department staatssecretaris voor Europa en Azië was van oktober 2017 tot februari 2019. Die wees erop dat de strategienota van het Pentagon van 2018 het idee opgeeft dat de VS twee oorlogen tegelijk moeten kunnen voeren. In feite betekent dat de concentratie op de strijd tegen China. (Rusland geldt als secundair voor de VS, want al voldoende verzwakt.) Een oorlog op twee fronten zou “de huidige capaciteiten van de VS-strijdkrachten zwaar belasten en waarschijnlijk overstijgen, grote offers van de Amerikaanse bevolking eisen” en “vergaande gevolgen hebben voor de invloed, de bondgenootschappen en de welstand” van de VS. Escalatie tot een atoomoorlog, zou het bestaan zelf van de VS in gevaar brengen.
Een studie van de prominente politoloog Graham Allison van einde 2021 stelt dat de Amerikaanse militaire suprematie voorbij is en dat Rusland en China niet enkel militaire rivalen van de VS zijn, maar op sommige gebieden al superieur. Maar dat realistische inzicht is nog niet echt goed doorgedrongen in leidende kringen… Een IT-expert, Nicolas Chaillan, die voor de US Space Force gewerkt heeft, wees erop dat de uitslag van een toekomstige oorlog niet meer beslist wordt door vliegdekschepen en stealth-vliegtuigen, maar door software voor cyberoorlog en kunstmatige intelligentie, en dat China de VS op dat gebied dreigen voorbij te steken.
De VS hebben al hard gewerkt aan de voorbereiding van een oorlog met China. Van de ene kant door de uitbouw van militaire basissen van waaruit ze kunnen aanvallen: in Japan ligt het hoofdkwartier van hun 7de vloot en zijn er ruim 54.000 soldaten gelegerd. In de Indische Oceaan beschikken de VS over een marine- en luchtmachtbasis op het eiland Diego Garcia. In de Stille Oceaan ligt het eiland Guam, dat Amerikaans territorium is, en een marine- zowel als een luchtmachtbasis herbergt. Ook het eiland Palau is voor de VS strategisch interessant en ze hebben er al het recht op militair gebruik van het territorium. En dan zijn er ook nog bondgenoten als Australië en Frankrijk (met zijn interessant gelegen eilanden, La Réunion en Mayotte, met militaire basissen).
China’s verweer
China ziet natuurlijk wat de VS en hun bondgenoten doen en heeft van zijn kant zijn een rakettensysteem op punt gesteld dat basissen van de VS en hun bondgenoten onder schot kan houden. Zijn aantal oorlogsschepen overtreft inmiddels dat van de VS – 355 tegenover een kleine 300 – en het zal waarschijnlijk tegen 2030 op 460 komen. Wel heeft China nog maar twee vliegdekschepen, tegenover de elf van de VS. Maar de Chinese vloot is vrij nieuw, de Amerikaanse daarentegen deels oud, ze heeft makkelijk pannes, en telt heel wat schepen die aan het einde van hun levensduur komen.
Kronauer geeft nog heel wat meer geostrategische details, bijvoorbeeld over rotspunten in zee en zandbanken die door de politieke spelers geclaimd worden en als militaire steunpunten kunnen dienen, maar ik wil hier niet in detail gaan. Duidelijk is dat de VS voorbereid zijn op een oorlog, en ook hun bondgenoten. Japan heeft bijvoorbeeld zijn militair budget al jaar na jaar verhoogd, en het bereikte vorig jaar met 51,5 miljard dollar al de achtste plaats in de wereldranglijst. Op het einde van het jaar werd aan dat bedrag nog eens 6,7 miljard toegevoegd.
In het licht van de kwestie of de VS een tweefrontenoorlog aankunnen, is de oorlog in Oekraïne natuurlijk heel sprekend. De VS zijn niet voor een akkoord en niet voor vrede, maar zetten in op escalatie en hopen duidelijk dat Rusland verzwakt uit de strijd komt, en ook dat er zo mogelijk een regimewisseling komt, als het slechter en slechter gaat met de Russische oorlogsvoering en Poetins positie daardoor aan het wankelen zou gaan. Die proxy-oorlog is een zegen voor de VS, die er alle belang bij hebben dat Ruslands macht wegzakt, zodat ze straks de handen vrij hebben tegen China.
De niet-uitgelokte oorlog?
Ach ja, die oorlog van Rusland tegen Oekraïne, die door de Amerikaanse propaganda als “an unprovoked war” wordt afgeschilderd, wat de russofobe pers braaf overneemt, en daarbij wegkijkt van de vele en voortdurende provocaties van de NAVO tegenover Rusland, die je bij Kronauer kan nalezen. Het plan om Oekraïne NAVO-lid te maken was een culminatiepunt en een ultieme uitdaging: ofwel moest Poetin accepteren dat er raketten, ook kernraketten, op een vliegafstand van enkele minuten van Moskou zouden mogen komen, ofwel moest hij militair ingrijpen. Hij maakte de enige mogelijke keuze.
Aan het fabeltje van de “niet uitgelokte oorlog” wordt nu ook in de VS geknabbeld. In een essay in Foreign Affairs schrijft de neoconservatieve politiek analyst, politiek adviseur en commentator Robert Kagan: “Hoewel het obsceen is de VS de schuld te geven voor de onmenselijke aanval op Oekraïne, is het misleidend te insisteren dat de invasie volkomen ongeprovoceerd was. Net zoals Pearl Harbor het gevolg was van de VS-inspanningen om de Japanse expansie op het Aziatische vasteland tegen te gaan, en net zoals de aanvallen van 9/11 voor een deel een reactie waren op de overheersende aanwezigheid van de VS in het Midden-Oosten na de eerste Golfoorlog, zijn de Russische beslissingen een antwoord geweest op de expanderende hegemonie van de VS en hun bondgenoten in Europa na de Koude Oorlog.”
Jörg Kronauer, Der Aufmarsch – Vorgeschichte zum Krieg, Russland, China und der Westen, PapyRossa, 2022.
Robert Kagan: The Price of Hegemony: Can America Learn to Use Its Power? (foreignaffairs.com)
