Wat we hier in het westen soms vergeten, dankzij de berichtgeving van onze mainstream media, als het gaat over Venezuela is dat het land alsmaar kreunt onder een misdadige  miljoenenboycot van de Verenigde Staten. Terloops kan men zich afvragen hoe het komt dat een land (in casu de VS) straffeloos een ander land probeert naar de verdoemenis te boycotten, zonder dat het aangevallen land zelf geen enkel teken van agressiviteit of gevaar voor de VS betekent. Tenzij dan het feit dat het aangevallen land niet bereid is bodemschatten (vooral gas en olie) af te staan aan weggeefprijzen. ‘Baas over eigen olie’ in Latijns-Amerika  blijkt voor de democratische waarden van de oliedorstige VS een misdaad te zijn Een antwoord: voorlopig is geen macht in de wereld in staat om het Amerikaanse imperialisme een halt toe te roepen. Dat betekent concreet dat Venezuela economisch niet van de grond komt en de bevolking daarvan de dramatische gevolgen draagt. Dat is de voornaamste reden waarom president Nicolás Maduro haast had om onderhandelingen aan te gaan met de oppositie en op die manier stilaan onder de moordende sancties uit te komen. Het ging niet van een leien dakje. En ook vandaag is het de vraag in hoever het lukt.

Mislukkingen

Het begon met een paar ontmoetingen in Oslo in 2019.  Toen verliepen de dialogen nog tussen afgevaardigden van de regering van de Venezolaanse president Nicolás Maduro en de oppositie, waarvan de wetgevende leider Juan Guaidó zichzelf in januari van dat jaar tot ‘interim president’ liet uitroepen. Noorwegen erkende de oppositieleider niet als ‘president’ (in tegenstelling tot een vijftigtal, hoofdzakelijk westerse, landen) en garandeerde zo zijn neutraliteit in het conflict. Daarna volgden nieuwe gesprekken in Barbados. Noorwegen trad op als bemiddelaar in het  onderhandelingsproces.

Waarom mislukten deze eerste pogingen?

De oppositie is hopeloos gefragmenteerd en verdeeld. Voor de regering was ‘interim-president’ Juan Guaidó alleszins geen partij om mee te onderhandelen. Die man had noch min nog meer landverraad gepleegd door de VS op te roepen het land binnen te vallen. Hij werd door president Trump volmondig gesteund en kreeg miljoenen dollars van de door de VS geblokkeerde fondsen van de staat Venezuela in de schoot geworpen. Maar op dat ogenblik had de regering van Nicolás Maduro geen andere keuze dan te onderhandelen met Guaidó die de oppositie vertegenwoordigde en die terloopds in een ander democratisch land achter de tralies zou zitten.

Het Washington Office on Latin America (WOLA) en het United States Institute of Peace (USIP) geven enkele antwoorden over de mislukkingen. De regering Maduro probeerde de verdeeldheid van de oppositie uit te buiten om de door Juan Guaidó geleide groep te marginaliseren en een minder confronterende fractie de macht toe te kennen. Toen de besprekingen in Barbados mislukten, voerde Maduro een parallelle dialoog met minderheidspartijen van de oppositie, waarbij hij slechts minimale concessies deed. Daarnaast gaf de weigering van het Witte Huis om het idee van sanctieverlichting in ruil voor nieuwe verkiezingen te overwegen, terwijl Maduro nog in functie was, de onderhandelaars van de oppositie weinig houvast. Daarbovenop vormden nieuwe Amerikaanse sancties, die in augustus 2019 werden aangekondigd, voor de Venezolaanse regering een excuus om de besprekingen te vertragen en voor de oppositie om het proces stop te zetten.[1]

Nieuwe ontmoeting in Mexico

Half augustus 2021 begonnen vertegenwoordigers van de regering van Nicolás Maduro en de oppositie in Mexico nieuwe onderhandelingen met de oppositie,  ditmaal vertegenwoordigd door leden van elk van de belangrijkste partijen: Primero Justicia, Un Nuevo Tiempo, Acción Democrática en Voluntad Popular. President Maduro drong echter aan om de vertegenwoordiger van Voluntad Popular te verwijderen, omdat hij een van de belangrijkste bondgenoten is van Leopoldo López. En deze werd verantwoordelijk geacht voor de bloedige straatrellen in 2014 (hij zat daarvoor een tijd in de gevangenis.) En ook omdat hij ‘ambassadeur’ was van de ‘interim-president’ Juan Guaidó in de Verenigde Staten. Om een plaats aan de onderhandelingstafel te krijgen, nam de vertegenwoordiger van Primero Justicia  van zijn kant ontslag als ‘ambassadeur’ van Guaidó in Colombia. ‘Trouw aan mijn engagement om de democratie van het land te helpen redden, heb ik besloten me terug te trekken uit mijn verantwoordelijkheid als vertegenwoordiger van het Venezolaanse volk in Colombia, om alles in het werk te stellen om dit proces nuttig te laten verlopen voor de vrijheid van de Venezolanen,’ tweette hij.

Politicoloog Ana Milagros Parra meent dat de Venezolaanse regering instemde met onderhandelingen met de oppositie om erkenning en legitimiteit te verkrijgen en de druk te verminderen die Guaidó als voorzitter van een parallel congres, bestaande uit de oppositie, uitoefende sinds januari 2019, toen hij door de Verenigde Staten en tientallen landen als ‘interim-president’ werd erkend. Ana Milagros Parra denkt dat een van de fundamentele doelstellingen van president Maduro bij de onderhandelingen was om een rechtstreeks kanaal te hebben met de Verenigde Staten, die het proces op de voet volgen en om te onderhandelen over de opheffing van de sancties. ‘Ik denk niet dat de sancties die het land het meest treffen, zullen worden opgeheven, alleen die welke te maken hebben met humanitaire kwesties of persoonlijke kwesties, afhankelijk van wat de regering voorstelt,’ voegde ze eraan toe.[2]

In Mexico ondertekenden in november 2022 de regering Maduro en de Venezolaanse oppositie de tweede gedeeltelijke overeenkomst ter bescherming van het Venezolaanse volk, voor vrede en voor herstel van de Venezolaanse fondsen die in het internationale financiële systeem zijn geblokkeerd. Door deze overeenkomst werden de Amerikaanse sancties tegen Venezuela verlicht. Zo kon de oliegigant Chevron zijn activiteiten voor oliewinning in Venezuela gedeeltelijk hervatten.

‘In het geval van Venezuela hebben we altijd vastgehouden aan dialoog en bemiddeling. Vandaag maken de feiten geschiedenis. De dialoog over Venezuela werd hervat en het tweede akkoord tussen de regering en de oppositie in dat broederland is ondertekend. Het is een triomf van de politiek en een verdienste van de deelnemers. Mexico is uw thuis. Gefeliciteerd! Goed nieuws voor het Venezolaanse volk,’ zei president López Obrador.

Chevron kan de activiteiten van haar bedrijf dat mede-eigenaar is van het staatsbedrijf Petróleos de Venezuela (PdVSA) gedeeltelijk hervatten, als het ervoor zorgt dat PdVSA geen inkomsten ontvangt uit de olieverkoop door Chevron,’ meldde het Amerikaanse Ministerie van Financiën. Een duidelijk voorbeeld van het egoïstisch cynisme van de VS: Chevron aan de slag voor onze belangen, ja; maar voor de Venezolaanse belangen, neen.

Het belangrijkste aspect van de verwezenlijkingen was het vrijmaken van ongeveer 3 miljard dollar van de Venezolaanse schatkist die door het internationale financiële instellingen waren bevroren. De overeenkomst heeft betrekking op verbetering van de infrastructuur, toegang tot medicijnen en ontwikkeling van scholen. Ze werd ondertekend door de vertegenwoordigers van de Venezolaanse regering en oppositie en van Noorwegen en Mexico.[3]

Woordbreuk?

Op 16 februari 2023 sloeg president Nicolás Maduro alarm. In een uitzending op de Venezolaanse staatstelevisie meldde hij dat hij er niet zeker van was dat de oppositie zich zou houden aan de afspraken die tijdens de besprekingen in Mexico ondertekend werden. Hij haalde uit naar de radicale sector van de oppositie en betreurde dat zij geen garanties bieden om na te komen wat tijdens de besprekingen in Mexico overeengekomen werd.

‘Ze hebben een sociaal akkoord getekend voor 3,2 miljard dollar en nu doen ze gek en zeggen dat ze geen enkele dollar hebben, dat de Amerikaanse regering hen heeft laten zitten. De oppositie houdt zich niet aan haar woord.’ Hij onthulde verder dat zij vertegenwoordigers van de regering hebben verteld dat ‘zij er niet zeker van zijn dat zij deze overeenkomst kunnen nakomen.’ Daarbij verwezen ze naar de afspraken in Mexico om Venezolaanse fondsen te recupereren, die hoogstnodig een praktisch mechanisme moeten op gang brengen voor de aanpak van vitale sociale behoeften.

Over de oppositie gekoepeld onder het Verenigd Platform vroeg de president zich af: ‘Welke motivatie kan de revolutionaire regering hebben om opnieuw met deze sector aan tafel te zitten? Wel, geen enkele,’ antwoordde hij.

Het staatshoofd herinnerde eraan dat deze politieke sectoren in voorgaande jaren om sancties tegen zijn land vroegen en zelfs aandrongen om een invasie van de Verenigde Staten. Hij beschuldigde het Verenigd Platform ervan alleen te doen wat de Verenigde Staten hen opdragen. Hij verzekerde dat zijn regering, ondanks die situatie, open blijft staan voor een politieke dialoog met de sectoren die zich aan de overeenkomsten houden en waarde hechten aan de vrede in het land.

Van zijn kant beweerde Jorge Rodríguez, voorzitter van het Venezolaans Congres en hoofd van de officiële delegatie in de dialoog met de oppositie, dat de naleving van de akkoorden, die  aan de onderhandelingstafel bereikt werden, vertraging opliepen door de belemmeringen  die door de VS opgelegd werden.

De regering en de oppositie zijn nu ‘aan het bekijken hoe het akkoord kan worden nageleefd,’  dat bestaat uit de oprichting van een door de Verenigde Naties beheerd trustfonds om te investeren in onder meer gezondheidszorg en onderwijs.’

Maar beide partijen beschuldigen elkaar ervan de nakoming van de gemaakte afspraken te belemmeren, waardoor de voortzetting van de besprekingen in Mexico in het gedrang komt.[4]

VS steunt het intern verkiezingsproces van de oppositie

Brian A. Nichols, subsecretaris voor Zaken van het Westelijk Halfrond bij Buitenlandse Zaken juichte het proces van de Venezolaanse oppositie toe om hun kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 2024 te selecteren. Volgens verklaringen van de functionaris ‘steunen de Verenigde Staten alle democratische inspanningen om vrije en eerlijke presidentsverkiezingen in Venezuela te waarborgen.’

Volgens recente informatie zullen de voorverkiezingen van de oppositie plaatsvinden op 22 oktober, wanneer een groot aantal leiders reeds hun belangstelling voor de kandidatuur kenbaar hebben gemaakt.

Volgens Jesús María Casal, voorzitter van de Nationale Commissie voor de voorverkiezingen onder de oppositieleden is dit een ‘uitoefening van de burgerlijke en politieke rechten.’ Het verkiezingschronogram van de oppositie voorziet dat na de beëindiging van het initiatief  in april dit jaar uitnodigingen worden gestuurd aan internationale waarnemers.[5]

Treurig circusnummer

Achteraf bleek het een schertsvertoning te zijn, een treurig circusnummer. Maar de opvoering van een parallelle president, een parallel congres en parallelle ambassades in het buitenland, handig ten tonele gebracht door oppositieleider Juan Guaidó, bracht enorme schade toe aan het land en de bevolking. Het initiatief werd gestimuleerd en overvloedig gefinancierd door de VS, dikwijls met geblokkeerde fondsen van de Venezolaanse staatskist zelf. En zoals altijd speelde de Europese Unie, in het zog van de VS,  het spel mee. De afgang van die onheilzame schertsvertoning was voor de VS en de Europese Unie een beschamende episode en voor de Venezolaanse oppositie zo pijnlijk dat Juan Guaidó als leider van de oppositie bij het huisvuil gezet werd.

De leiders van de verschillende politieke oppositiepartijen zijn in een radicale confrontatie met elkaar verwikkeld. Maar sinds de nieuwe meerderheid besloot een einde te maken aan het ‘presidentschap’ van couppleger Juan Guaidó kent de strijd binnen de oppositie een opvallende wapenstilstand nu ze elkaar in Caracas ontmoetten.

Volgens deskundigen is de grote vraag tot nu toe, en tevens een bron van intern geschil, of deze voorverkiezingen zullen worden gehouden met deelname van de officiële Nationale Kiesraad (CNE) van de regering. De algemene verkiezingen zijn voorzien voor juni 2024. Maar 70 procent van de Venezolanen is teleurgesteld in hun politici, volgens het meest recente rapport van Datincorp. ‘De crisis van het land heeft een foutieve oorsprong en dat is dat de politieke partijen in Venezuela zijn verdwenen, die de maximale vertegenwoordiging zijn van een collectief en collegiaal leiderschap (…) In de oppositie hebben we een archipel van persoonlijke projecten en elk van hen richt een kleine partij op die dient als springplank om president van de Republiek te worden, het zijn zeer ijdele politici en dat maakt het moeilijk om elkaar te begrijpen,’ vertelde Jesús Seguías, voorzitter van Datincorp, aan France 24.

[1] Por qué fracasaron las negociaciones en Oslo y Barbados entre el Gobierno de Venezuela y la oposición – ALnavío (alnavio.es)

[2] Maduro y la oposición inician en México una nueva negociación | Internacional (elmundo.es)

[3] Venezuela | El Gobierno y la oposición llegan a un primer acuerdo en México | Euronews

[4] Venezuela. Maduro pone en duda seguir diálogos con la oposición en México – Resumen Latinoamericano

[5] Venezuela. EE.UU. apoya proceso electoral interno de la oposición venezolana – Resumen Latinoamericano