De fanatieke uitbreidingsdrang van de EU, belichaamd in de persoon van Ursula von der Leyen, botst nu op de lang miskende realiteit. Het uitlokken door de VS van een oorlog met Rusland maakt het EU-project waanzinnig, of de waanzin ervan duidelijk. Niet alleen past Oekraïne niet binnen de regels van de EU inzake democratie e.d., maar zijn toetreding tot de EU zou daar ook een financiële ramp zijn. Adieu, Oekraïne, ga aankloppen bij Poetin!

Het enthousiasme van de EU en van de VS voor de oorlog heeft nu een behoorlijke knauw gekregen. Het Oekraïense tegenoffensief, met grote verwachtingen tegemoetgezien, is een fiasco. Ten koste van immense verliezen is, zo constateert The Economist (18/11), minder dan 0,1% van het grondgebied heroverd. De grote verwachtingen van Westerse wapenleveringen zorgden ook voor onthutsende tegenslag. De hooggeprezen Duitse Leopardtanks werden, zo merkt German Foreign Policy (14/11) op, vlot en goedkoop uitgeschakeld door eenvoudige quadrukopters met een handgranaat. De opperbevelhebber van het Oekraïense leger, Saloesjnij, sprak in zijn zeer opgemerkte interview in The Economist (4/11 ) van een militaire patsituatie, die alleen zou kunnen doorbroken worden als Oekraïne high-tech elektronische afweer zou krijgen. Maar die is niet in zicht. (En het is ook niet evident dat de VS hun spitstechnologie zouden willen ter beschikking stellen, want als die in handen zou vallen van Rusland, zou ze snel onderuitgehaald kunnen worden.)

Ondertussen rijzen de financiële problemen rond de oorlog de pan uit. In de VS is er groeiende weerstand tegen de geldstroom naar Oekraïne, en de verse oorlog tussen Israël en Hamas slorpt geld, wapens en munitie op die dus niet meer beschikbaar zijn voor de oorlog tegen Rusland. En, zoals bekend, wil Joe Biden niet dat die oorlog zijn kansen op herverkiezing als president gaat bemoeilijken.

Snel lidmaatschap van de EU, of heel langzaam, of helemaal niet?

The Economist (18/11) blijft aansporen tot snelle opname van Oekraïne in de EU: gauw groen licht voor gedetailleerde onderhandelingen voor toetreding, met de duidelijke bedoeling dat die geen jaren gaan aanslepen. “Ingebonden in de grote Europese economie heeft Oekraïne een veel betere kans om stand te houden tegen Rusland – en Poetin te overleven.” Die behoefte van The Economist hoeven we niet te delen. Het is veel interessanter met Rusland goede relaties op te bouwen en ermee samen te werken, dan er oorlog mee te voeren of de ambitie te hebben Poetin uit te schakelen.

Der Spiegel is veel minder optimistisch, en niet alleen militair. Met kunst- en vliegwerk probeert de Duitse regering 6 miljard euro extra voor Oekraïne vrij te maken. Die komen bij het bedrag van 77 miljard euro die Oekraïne tot eind juli al van de EU gekregen heeft. Voor de volgende jaren, 2024-2027, stelt de Europese Commissie voor nog eens 50 miljard euro aan het land te besteden. Over het bedrag is er niet meteen discussie, wel over de vraag welk deel daarvan geschonken wordt en welk deel een krediet is. En of het kredietgedeelte werkelijk ooit terugbetaald zal worden?

En wat zou het financiële effect zijn van de toetreding van Oekraïne tot de EU? Met verwijzing naar gespecialiseerde studies meldt Der Spiegel grote problemen. Zo’n 2/3 van de EU-begroting gaat naar steun aan de landbouw. Maar Oekraïne heeft een enorme landbouwoppervlakte, waardoor het een groot gedeelte van die steun, die proportioneel is met de betreffende oppervlakte,  zou opslorpen ten nadele van andere landen, of het landbouwbudget krachtig omhoog zou stuwen, ten nadele van andere begrotingsposten. Der Spiegel citeert een berekening van het Centre for European Policy Studies met als conclusie dat Oekraïne als EU-lid 18 tot19 miljard van het EU-budget zou krijgen. Maar een land als Polen krijgt maar 12 miljard…

EU-lidmaatschap financieel niet realiseerbaar

Het is dus duidelijk dat veel EU-landen er geen belang bij hebben Oekraïne binnen te halen, want ze zouden zich financieel zwaar achteruitgesteld voelen bij de toetreding van die geldverslindende nieuweling. Een andere, nog ongepubliceerde studie van de thinkthank Bruegel stelt dat Oekraïne ongeveer 85 miljard uit het financiële zevenjarenplan van de EU zou verslinden. Binnen de EU leidde een uitgelekte berekening zelfs tot 96.5 miljard. Daarnaast is er de kwestie van de wederopbouw van Oekraïne na de oorlog, die vele miljarden zal vergen. Als EU-lid zou het land natuurlijk aanspraak maken op steun van de EU – een zware belasting! (Geld dat vermoedelijk naar de VS zou gaan, die al via een akkoord een monopolie op de wederopbouw hebben bekomen.)

Naast de hoge kost van een lidmaatschap van Oekraïne is er ook nog de mogelijkheid (of waarschijnlijkheid) dat lidstaten hun toestemming voor het lidmaatschap gaan gebruiken om eigen eisen door te drukken. Daarbij komt dan weer dat, als de regels strikt worden toegepast, Oekraïne eerst aan alle EU-voorwaarden moet voldoen, en het kan jaren in beslag nemen voor het zo ver is. Afwijken van de regels zou op onbegrip stoten van andere landen die zo’n uitzondering niet konden of kunnen krijgen.

Oorlogsmoeheid en dalende steun voor Oekraïne

En dan is er ook nog de publieke opinie. Over de groeiende afkeer van de geldstroom naar Oekraïne in de VS is al vaak bericht in de media. Maar in Duitsland ligt Oekraïne ook steeds minder goed in de markt. Der Spiegel citeert een recente enquête van het German Marshall Fund, afgenomen in de VS, Canada en twaalf Europese landen. 69 % van de ondervraagden waren voor financiële steun aan Oekraïne, maar Duitsland apart bekeken haalde maar 57%. In alle bevraagde landen was er een meerderheid, en soms een flinke, voor een NAVO-lidmaatschap van Oekraïne, maar in Duitsland maar een minderheid van 45%.  EU-lidmaatschap voor Oekraïne? Gemiddelde van alle landen: 63%. Duitsland apart: 49%!

Der Spiegel becommentarieert nuchter dat het EU-lidmaatschap van Oekraïne nog héél veraf ligt, “als het überhaupt ooit plaatsvindt”.