Over MO*’s recente berichtgeving over Haiti

Alex Van Steenbergen publiceerde onlangs voor het maandblad MO* volgend artikel over de brutale moord op president-dictator Jovenel Moise: https://www.mo.be/analyse/moord-jovenel-mo-se-haiti

Met toenemende verbazing las ik dit artikel en hoe de feiten erin gepresenteerd worden. Van Steenbergen stelt zich de vraag of Haïti een ‘failed state’ is. Hij schrijft in dit artikel, net als in zijn andere bijdragen aan MO* betreffende het land, over Haïti’s problemen alsof het voornamelijk een binnenlandse aangelegenheid betreft, zonder het te hebben over de decennialange ruïneuze buitenlandse inmenging die het land doet falen en zonder diegenen die de echte macht in het land hebben te benoemen: de Core Group, een vereniging van vertegenwoordigers van Duitsland, Frankrijk, Brazilië, Canada, Spanje, de OAS, de EU en natuurlijk en vooral de V.S.

Doorheen Van Steenbergen’s artikel wordt de rol van de V.S., cruciaal om eender wat in het land te begrijpen, in grote mate weggecijferd. Zo lezen we in een kort zinnetje dat ‘Aristide twee militaire coups te verwerken kreeg’. Dat is een bijzonder timide manier om de geschiedenis voor te stellen.

De eerste coup tegen Aristide, in 1991, werd inderdaad uitgevoerd werd door het Haitiaans leger, dat bewapend werd door de V.S., door een generaal die door de V.S. getraind werd, met naar verluid zelfs C.I.A.-agenten aanwezig tijdens het uitvoeren van de coup[1], in samenwerking met de paramilitaire groep FRAPH wiens leider door de D.I.A. aangemoedigd zou zijn om de groep te starten[2], en met de goedkeuring en steun van Bush-de vader die, voor de gelegenheid, een embargo naar Cubaans model op Haïti instelde. Zijn zoon zou later het eigen Amerikaanse verbod op wapenleveringen schenden om zijn bondgenoten te helpen Aristide opnieuw omver te werpen[3].

De gebeurtenissen in 2004 een ‘militaire coup’ noemen kan misleidend klinken, daar president Aristide na zijn terugkeer het gehaatte leger dat zich eerder tegen hem keerde afschafte. Het betrof een opstand van gewapende paramilitaire groepen die getraind en gesteund werden door de V.S. en aanvallen uitvoerden vanop het grondgebied van de Dominicaanse republiek[4]. Dezelfde V.S.-bewapende, getrainde en ondersteunde groep die al een rol speelde in de eerste coup, FRAPH, vocht opnieuw om Aristide’s regering omver te werpen[5]. Toenmalig militair aanvoerder Guy Philippe (ondertussen in een Amerikaanse cel wegens zijn drugtrafiek) beweert zelf nog steeds dat hij door de V.S. gesteund werd en zelfs getraind werd om Aristide omver te werpen in Ecuador[6].

De strijd van deze door de V.S. gesteunde paramilitaire groepen mondde uiteindelijk uit in onvrijwillig vertrek van Aristide die verstond dat hem een ‘we-sturen-Lumumba-naar-Katanga’ situatie te wachten stond; hij werd op een Amerikaans vliegtuig richting de Centraalafrikaanse Republiek gezet (hierover later meer). Diezelfde dag nog (!) viel een internationale bezettingsmacht het land binnen. De soldaten van FRAPH werden door het nieuwe, Amerikaans-gezinde regime prompt tot ‘vrijheidsstrijders’ gebombardeerd. Aanhangers van Fanmi Lavelas (Aristide’s politieke beweging) in de politie werden ontslagen, daarbuiten werden ze (in tegenstelling tot de paramilitaire groepen) manu militari ontwapend en bloedig onderdrukt[7].

Bitter weinig daarover in het artikel van Van Steenbergen. Zelfs zijn vermelding van de lynching van Vilbrun Sam in 1915 gaat voorbij aan de cruciale context van de Amerikaanse inmenging in het land, wiens marines het jaar voordien regelrecht het goud uit de Haitiaanse staatsbank stalen om in Citybank onder te brengen.

Terug naar het recente verleden haalt hij het bijzonder lage participatiecijfer in de ‘verkiezing’ van Jovenel aan, maar enkel om het prompt in de schoenen van de orkaan Matthew te schuiven! Er valt geen woord over de berichten van fraude, intimidatie en geweld in de verkiezing van Jovenel’s politieke ‘vader’ Martelly in 2011, waar voor de gelegenheid Fanmi Lavalas regelrecht verboden werd deel te nemen onder openlijke bedreigingen van de kant van de V.S.[8] noch over die in de verkiezingen van 2015, waarvan we enkel leren dat ze ‘moest overgedaan worden’ omdat de ‘radicale oppositie’ (waarmee Van Steenbergen doelt op Fanmi Lavalas en anderen) zich ‘tegen de uitslag verzette’ zonder verdere uitleg waarom, noch over de fraude tijdens de overgedane verkiezing in 2016 die Jovenel aan de macht bracht[9].

Nog korter door de bocht gaat Van Steenbergen in zijn beschrijving van de V.N.-‘vredes’macht MINUSTAH, die na de staatsgreep van 2004 op vraag van de door de V.S.-ingestelde president Gerard Latortue het land introk. Hij schrijft dat ‘Martelly zich [gelukkig kon prijzen]: de aanwezigheid van de VN-blauwhelmen beschermde hem voor de coups die andere presidenten voordien de das omdeden’. Voor de goede verstaander: met ‘andere presidenten’ wordt Aristide bedoeld. Daarnaast verdient MINUSTAH toch wel meer plaats dan dat in een artikel dat over de huidige situatie in Haiti gaat.

Niet enkel verdedige MINUSTAH de onpopulaire regimes na de staatsgreep van 2004, het was een door de Haitianen diep gehaatte bezettingsmacht die samenwerkte met de politie in het onderdrukken van volksprotest en het aanrichten van massaslachtingen[10], waarvan verschillende leden ook in de rechtbank veroordeeld werden voor misdaden tegen de menselijkheid[11], een bezettingsmacht die cholera in het land introduceerde met zeker tienduizend doden tot gevolg[12] en die minstens honderden minderjarige, hongerlijdende minderjarige meisjes seksueel misbruikte in ruil voor eten (iets waar ook de lokale Oxfam-afdeling zich schuldig aan maakte, wat tot een uiteindelijk mea culpa leidde van de organisatie[13]), zelfs regelrechte groepsverkrachtingen ondernam en bij hun uiteindelijk vertrek honderden kinderen in het land achterliet[14].

Hoewel Van Steenbergen de tijd niet neemt om deze korte geschiedenis te schetsen neemt hij die wel om slinks een insinuatie te lanceren dat Venezuela, het land bij uitstek dat oprechte ontwikkelingshulp aan Haiti aanbood, medeplichtig was aan de corruptie onder Préval, Martelly en Jovenel. Maar andere media destijds hadden een heel andere interpretatie van het interview dat Van Steenbergen als bron hiervoor aanbied, stellende dat de uitspraken van de ambassadeur dat “Venezuela zich niet mengt in de interne Haitiaanse politiek” en geen uitspraken kan doen over hoe geld gereserveerd voor specifieke projecten besteed werd “angstzweet zou geven” aan eerste minister Laurent Lamothe[15].

Dat Van Steenbergen’s analyse een aantal lacunes en vreemde insteken toont is des te vreemder daar andere MO*-medewerkers deze in het verleden deze niet of minder toonden. Alles wordt echter duidelijk wanneer hij de naam Michael Deibert laat vallen, tevens het moment waarop zijn analyse van ‘gebrekkig’ naar ‘openlijk en partijdig rechts’ gaat door de ‘radicale oppositie’ (lees: Fanmi Lavalas en andere linkse organisaties, evenals andere straatarme Haitianen die letterlijk hun leven riskeren tijdens hun protestacties) als even erg als de totaal corrupte en moorddadige regering voor te stellen.

Michael Deibert is een Amerikaanse journalist gebaseerd in Miami die twee boeken over Haiti publiceerde en jarenlang over het land bericht. Het is duidelijk dat Van Steenbergen voor zijn artikels in MO* in bijzonder grote mate op het werk van Deibert steunt. Wat Van Steenbergen niet vermeld, misschien niet weet, is dat Deibert absoluut geen onbesproken figuur is in de berichtgeving over het land[16]. Deibert staat bekend als een fanatiek tegenstander van ex-president Aristide en maakte er zijn levenswerk van om de priester-politicus en diens centrumlinkse politieke beweging Fanmi Lavalas te diaboliseren.

Deibert schreef twee boeken waarin hij zowat alle kwaad in Haïti in de schoot van Aristide legt en hem wegzet als een dictatoriale poppenmeester van het bendegeweld dat het land teistert. Deibert verkiest het om veelal welgestelde en V.S.-gezinde tegenstanders van Aristide te interviewen die geweld in het land aan ‘bendes’ toeschrijven, bendes die aan de Lavalas-beweging gelieerd (zouden) zijn zonder hier evenwel bewijs voor aan te voeren. Zo tonen zijn boeken een systematische onderrapportage over slachtingen op Fanmi Lavalas-aanhangers of verzwijgt hij hun politieke aanhang wanneer hij het wel over de slachtingen heeft.

Zijn zin voor ‘kritiek op autocraten’ verdwijnt daarentegen als sneeuw voor de zon wanneer het gaat over de Gerard Latortue, die na zijn korte, bloedige tijd aan de macht terug in weelde ging wonen in Miami (net zoals Deibert zelf), over Preval, onder wie de catastrofale privatiseringen werden doorgevoerd, of over Martelly, die nagenoeg door de V.S. als president werd benoemd en onder wiens beleid 8(voor zover hij veel te zeggen had) de luttele internationale ‘steun’ die na de aardbeving toekwam bijna geheel terugvloeide naar Amerikaanse bedrijven[17], of zelfs over Jovenel zelf, onder wiens crimineel en moorddadig beleid Haïti in haar huidige situatie belandde[18].

Deibert zelf heeft geen probleem om te erkennen dat hij de V.S.-gezinde Martelly verkiest boven de ‘tiran’ Aristide[19] en schrijft al sinds de feiten gestaag dat de coup van 2004 geen coup was en dat Haitianen maar eens moeten stoppen met MINUSTAH een bezettingsmacht te noemen[20].

Volgens Deibert werd Aristide zelfs ‘gered’ dankzij de interventie van de V.S. en Frankrijk. Volgens Aristide zelf werd hij door Amerikaanse soldaten gekidnapped[21]. In ieder geval intimideerden de V.S. en Frankrijk nadien de organisatie van Caribische staten CARICOM en stonden ze klaar om hun veto in de V.N.-veiligheidsraad te gebruiken om een V.N.-onderzoek naar de ‘redding’ van Aristide tegen te houden[22]. Men kan zich de vraag stellen waarom de V.S. en Frankrijk zo weigerachtig stonden ten opzichte van een onderzoek als hun acties zo wettelijk waren als Deibert stelt, die in zijn boeken enkel slechte woorden te over heeft voor CARICOM, om duidelijke redenen.

Dankzij de heldhaftige en door de V.S. brutaal bestrafte journalistiek van Wikileaks en Chelsea Manning weten we bovendien dat de Amerikaanse Ambassade in de jaren na de coup nog steeds zich voornamelijk concentreerde op het onderdrukken van de Lavelas-beweging (volgens alle bronnen destijds nog steeds de populairste politieke beweging in het land) en Aristide’s terugkeer tegen te houden[23]. Verbaast het dat Deibert van Wikileaks, Assange, Manning en Snowden geen hoge dunk heeft[24]?

Deibert’s ‘controversiële’ insteek over de staatsgreep die er volgens hem geen was staat in schril contrast met de berichtgeving van andere Haïti-kenners, zoals bijvoorbeeld de werken van Maurice Lemoine in Le Monde Diplomatique[25] of Paul Farmer in de London Review of Books[26]. Het komt daarentegen sterk overeen met de lijn van het Amerikaanse State Department. Dat verklaart zich niet enkel door zijn voorkeur om personen en instanties te interviewen die vaak openlijk toegeven dat ze steun en geld ontvangen van de Amerikaanse overheid, geen neutrale instantie in deze.

Deibert’s antipathie voor Fanmi Lavalas is immers geen alleenstaand fenomeen. Deibert gebruikte bijvoorbeeld identiek dezelfde redenering die hij toepast in Haiti tijdens de staatsgreep van 2004 om de coup tegen Evo Morales in Bolivië in 2019 te rechtvaardigen. Morales werd, net zoals Aristide, uit angst voor zijn leven gedwongen het land te verlaten, waarop de rechtse Jeanine Áñez zichzelf president verklaarde en prompt in het parlement als een fundamentalistische racist met de bijbel in de hand verklaarde dat ‘pachamama hier nooit meer welkom zal zijn’[27]. Net zoals in Haïti was er voor Deibert geen wolk aan de hemel, gebeurde alles perfect wettelijk en van een coup was geen sprake[28]. Het is bijna ongelofelijk, maar hij was die mening zelfs nog steeds toegedaan nadat zelfs The New York Times onkarakteristiek mea culpa sloeg over hun foutieve berichtgeving over de gebeurtenissen in Bolivië [29].

Wie zijn geschriften en twitter bestudeert ontdekt dat er met moeite een linkse beweging of figuur in heel Latijns-Amerika te vinden valt die Deibert niet veracht: van de centrumlinkse Andrés Manuel López Obrador, veruit de populairste Mexicaanse president in tijden, tot Argentinie’s Kirchner, Nicaragua’s Ortega en FSLN (“erger dan [dictator] Somoza ooit was”), Ecuador’s Rafael Correa gedwongen verbanning en verraad door Lenin Moreno en Lula Da Silva’s (achteraf bewezen) onterechte opsluiting in Brazilië juichde hij toe, et cetera[30]. Vanzelfsprekend is Cuba voor deze Amerikaanse journalist uit Miami een gruwelijke communistische dictatuur die omvergeworpen dient te worden, een mening die hij zo maniakaal ver doordrijft dat hij zonder gêne stelt dat de V.S. hun ‘bondgenoten’ (getrainde huurlingen) tijdens de invasie in de varkensbaai in de steek lieten[31].

Kortom, Deibert’s werk wordt doorlopend overheerst door een rancuneuze oppositie ten opzichte van alles wat naar socialisme ruikt en anti-Amerikaans is. Dat is natuurlijk zijn goed recht en hoewel hij een duidelijke agenda heeft en zeer selectief te werk gaat is niet elke beschuldiging die Deibert maakt onwaar. Van Steenbergen blijkt zelf een Amerikanofiel, wat we kunnen afleiden van het feit dat hij, in het jaar 2021, als Belg in een Belgisch maandblad, doodserieus over de bestorming van het Kapitool door Trump-aanhangers schreef dat het rampzalig zou zijn als ‘Amerika haar ziel zou verliezen’, en dit met name omdat dit Putin en andere autocraten ten goede zou komen[32]; Een analyse die niet mis zou staan in centrumrechts patriottisch Amerikaans blad, maar toch enigszins bedenkelijk is voor een blad dat Mondiaal nieuws van het zuiden brengt.

Maar België mag dan een stichtend lid zijn van de NAVO, MO* is dat niet. Het is onmogelijk om de Haïtiaanse situatie te vatten zonder de catastrofale buitenlandse inmenging (die van de V.S. in het bijzonder) centraal te stellen. De Belgische pers kan en moet enige kritische zin bewaren ten opzichte van de Amerikaanse journalistiek en dit met name wanneer het Latijns-Amerika betreft. Het is dus zeer teleurstellend dat MO* net over Haïti, een land waar de inmenging van de V.S. constant is en waar menig een organisatie voor ontwikkelingssamenwerking een mea culpa dient te slaan, ervoor kiest om haar eerdere en betere verslaggeving te vervangen door analyses die dermate onkritisch zijn en op zo’n dubieuze bronnen steunen.

[1] zie: https://www.caribbeannationalweekly.com/caribbean-breaking-news-featured/day-history-1991-coup-detat-haiti-took-place/

[2] zie Allan Nairn’s artikel in The Nation van 1994, hier beschikbaar: https://www.scribd.com/document/334228663/Allan-Nairn-Our-Man-in-FRAPH-Behind-Haiti-s-Paramilitaries-The-Nation-Oct-24-1994

[3] zie https://www.independent.co.uk/news/world/americas/bush-administration-broke-its-own-embargo-sell-arms-haiti-police-2023.html

[4] zie: https://www.alterpresse.org/spip.php?article1359 en http://www.ijdh.org/2004/02/archive/institute-for-justice-democracy-in-haiti-home-274/

[5] zie https://www.nytimes.com/2004/02/29/world/veterans-of-past-murderous-campaigns-are-leading-haiti-s-new-rebellion.html

[6] zie: https://www.miamiherald.com/news/nation-world/world/americas/haiti/article139020393.html

[7] zie oa. Amnesty’s verslag: https://www.amnesty.org/download/Documents/92000/amr360382004en.pdf

[8] zie bijvoorbeeld https://www.heritage.org/americas/commentary/aristide-government-would-put-haiti-hugo-chavez-camp

[9] zie voor de verkiezingsfraude in 2011 : https://www.theguardian.com/commentisfree/cifamerica/2011/jan/10/haiti-oas-election-runoff, voor die in 2015: https://cepr.net/local-observers-document-massive-fraud-intimidation-and-violence-in-haiti-election of zelfs de eerdere en betere verslaggeving in MO* van Alma De Zalsche: https://www.mo.be/nieuws/presidentsverkiezingen-temidden-van-georkestreerde-politieke-chaos, voor de verkiezing van 2016 : https://www.dadychery.org/2016/12/27/blatant-fraud-in-haiti-elections-form-unity-government/

[10] zie: http://www.ijdh.org/pdf/CommissionofInquiryReport.pdf

[11] https://www.ijdh.org/2006/06/archive/three-more-u-n-officers-convicted-for-crimes-against-humanity-international-t/

[12] https://www.pri.org/stories/2020-10-27/10-years-un-officials-reflect-haiti-cholera-epidemic-caused-peacekeeping-mission

[13] https://www.oxfam.org.uk/about-us/tackling-abuse-information-and-updates/haiti-investigation-report/

[14] zie https://theconversation.com/they-put-a-few-coins-in-your-hands-to-drop-a-baby-in-you-265-stories-of-haitian-children-abandoned-by-un-fathers-114854

[15] http://www.touthaiti.com/economie/3066-interview-l-ambassadeur-venezuelien-ne-peut-pas-confirmer-si-lamothe-a-autorise-un-contrat-de-50-millions-sans-appel-d-offre

[16] zie bijvoorbeeld: https://www.counterpunch.org/2007/02/03/how-to-turn-a-priest-into-a-cannibal/, http://web.archive.org/web/20100501175220/http://www.haitianalysis.com/human-rights/the-proxy-war-in-martissant-and-gran-ravine

[17] zie het volgend werk van de tricontinentale uit Charleroi: https://www.cetri.be/L-echec-humanitaire-Le-cas-haitien?lang=fr

[18] Zie Deibert’s overduidelijke sympathie voor deze moorddadige dief, die hij met veel plezier interviewde in 2019, vergeleken met de haat die hij draagt voor linkse bewegingen in Haiti: https://twitter.com/michaelcdeibert/status/1418554725704871938

[19] zie https://mobile.twitter.com/michaelcdeibert/status/893508124824436736

[20] zie: https://mobile.twitter.com/michaelcdeibert/status/1372158595945656320

[21] zie: https://www.democracynow.org/2004/3/11/in_depth_the_full_story_of

[22] zie: https://archive.globalpolicy.org/component/content/article/186-haiti/34384.html

[23]
zie bijvoorbeeld: https://www.thenation.com/article/archive/wikileaks-haiti-aristide-files/

[24] zie bijvoorbeeld https://twitter.com/michaelcdeibert/status/1416928342255800321; Manning komt er nog het best vanaf, zij is immers ’terug vrij’ na de misdaad te hebben begaan Amerikaanse massamoorden bekend te maken.

[25] zie, bijvoorbeeld, https://www.monde-diplomatique.fr/2004/09/LEMOINE/11435

[26] https://www.lrb.co.uk/the-paper/v26/n08/paul-farmer/who-removed-aristide

[27] https://twitter.com/edwardpentin/status/1195684299313422336?lang=en, zie, voor een goede indruk van het niveau van diepgeworteld racisme waar we over spreken, het schitterende stuk van Maelle Mariette in le monde diplo: https://www.monde-diplomatique.fr/2020/07/MARIETTE/61942

[28] zie bijvoorbeeld: https://twitter.com/michaelcdeibert/status/1194395765499711488 en https://mobile.twitter.com/michaelcdeibert/status/1318256540055408644

[29] zie: https://www.nytimes.com/2020/06/07/world/americas/bolivia-election-evo-morales.html, zie voor een mooi overzicht van de fouten van de internationale pers in hun berichtgeving het volgende stuk in le monde diplomatique: https://www.monde-diplomatique.fr/2020/10/CORREA/62297

[30] zie Deibert’s twitter voor veel meer diepe haat en ongegronde beschuldigingen ten opzichte al wat links is dan deze korte samenvatting kan bieden..

[31] https://mobile.twitter.com/michaelcdeibert/status/1383789032040136705

[32] zie: https://www.mo.be/opinie/de-vs-die-hun-ziel-verliezen-dat-voor-autocraten-de-best-denkbare-uitkomst