Enkele weken geleden vond in China het traditionele Lentefestival plaats. Tijdens deze jaarlijkse vakantieperiode vieren de Chinezen nieuwjaar, dat volgens de Chinese kalender namelijk niet op 1 januari valt, maar wel ergens tussen eind januari en eind februari, afhankelijk van de stand van de maan. Dan krijgen de mensen vrijaf en wordt het nieuwe jaar feestelijk ingezet met familie, rijkelijk gevulde eettafels en luid vuurwerk. Maar voor heel wat Chinese jongeren betekent de periode van het Lentefestival nog net iets meer dan dat. Het is namelijk het uitgelezen moment om een huwelijkspartner te ontmoeten. De bijzondere manier waarop dit in zijn werk gaat, komen we te weten via een gesprek met Wang Ping Ping (24), studente rechten aan de Jiao Tong Universiteit te Shanghai.
Ping Ping, klopt het dat Chinese koppels eerst trouwen en pas daarna gaan samenwonen met elkaar?
W. P. P.: Ja, dat klopt. Net zoals in Europa ‘daten’ mensen in China eerst een tijdje met elkaar voor ze een relatie beginnen. Maar als die relatie goed blijkt te werken, trouwen ze inderdaad eerst en gaan ze pas daarna samenwonen. Ik denk echter wel dat het in grote moderne steden als Shanghai tegenwoordig aanvaard wordt als mensen eerst een tijdje gaan samenwonen voor ze met elkaar trouwen.
Wat zou jij doen als je een relatie had met een Europeaan die jou vroeg om te gaan samenwonen? Enerzijds groeide je namelijk op in een klein traditioneel dorpje, anderzijds studeer je nu al een jaar in Shanghai.
Hmm, ik zou ja zeggen, denk ik.
Hoe zouden je ouders reageren?
Ik denk wel dat ze ermee akkoord zouden gaan. Ze zijn best open van geest.
Ja?
Ja, luister maar naar het verhaal over mijn vijf jaar oudere zus, die nu negenentwintig is. In het dorp waar ik vandaan kom, Dougong in de provincie Henan (zo’n twintig treinuren verwijderd van Shanghai, nvdr.), is het de gewoonte dat meisjes die niet verder studeren vroeg trouwen. Ze zijn dan begin twintig of zelfs jonger en gaan na het huwelijk inwonen bij de familie van hun echtgenoot, die in ruil een bruidsschat betaalt aan de familie van het meisje. Vanaf dan helpt zo’n meisje haar nieuwe familie bij het opknappen van huishoudelijke klussen en indien ze uit werken gaat, draagt ze ook financieel haar steentje bij. De kinderen die uit dat huwelijk geboren worden, krijgen niet de familienaam van de moeder, maar van de vader. En wanneer de ouders van de echtgenoot een dagje ouder worden, vervult de aangetrouwde vrouw ook een belangrijke rol bij het helpen en het verzorgen van haar schoonouders op leeftijd. Al die zaken verklaren waarom jonge gezinnen in China zo graag een zoon krijgen. Er zijn echter koppels die geen zoon hebben maar wel een of twee dochters, zoals dat bij mijn eigen ouders het geval is. Om te vermijden dat de ouders in zo’n gezin op zekere dag, als de dochters getrouwd en het huis uit zijn, zonder inwonende en bijdragende kinderen komen te staan, wordt in dergelijke situatie gezocht naar een echtgenoot voor een van de dochters die tóch bij het gezin komt inwonen. Het gaan inwonen bij een andere familie is echter oneervol en beschamend voor een man. Het doet namelijk vermoeden dat hij uit een arme familie komt die de bruidsschat niet kon betalen.
Is het echt zo beschamend voor een man om bij de familie van zijn echtgenote te gaan inwonen? Hij kan er waarschijnlijk zelf toch niets aan doen dat hij in een arm gezin is opgegroeid. En misschien zijn zijn ouders evenmin verantwoordelijk te stellen voor de fiancieel krappe situatie waarin ze belandden.
In China vindt men dat schandelijk, ja. Er wordt zwaar aan getild. Mijn ex-vriend zei zelfs eens dat hij nog liever zou sterven dan te moeten inwonen bij mijn familie, als we zouden trouwen. Hij zou een einde maken aan onze relatie als we van hem verwachtten dat hij bij ons kwam wonen. (stilte) Zo’n tien jaar geleden werkte mijn zus in een kleine fabriek waar katoenen kledij gemaakt wordt. Tijdens de jaarlijkse vakantieperiode waarin Chinees nieuwjaar gevierd wordt, ook wel het Lentefestival genoemd, is het de gewoonte dat heel wat zogenaamde matchmakers hun opwachting maken in de dorpen. Matchmakers zijn doorgaans vrouwen die heel wat connecties hebben in het dorp en ver daarbuiten. Hun opdracht bestaat erin om jonge paren te vormen. Het merendeel van de koppels in de Chinese dorpen komt tot stand via hun bemiddeling. Dat dit hele koppelproces plaatsvindt tijdens het Lentefestival, is logisch te verklaren. Voor matchmakers is dit namelijk het uitgelezen moment om paren te vormen, aangezien heel wat jonge dorpelingen het hele jaar lang ver weg in de grote steden werken en verblijven. Eind januari komen zij echter naar huis om samen met de familie nieuwjaar te vieren.
Hoe gaat dat koppelen dan precies in zijn werk?
Eerst komt de matchmaker aan huis om bij de ouders te polsen of zoon- of dochterlief klaar is om te daten met iemand. Indien het gesprek tussen de matchmaker en de ouders positief uitdraait, komt de matchmaker enkele dagen later met een of meerdere huwelijkskandidaten op bezoek om deze voor te stellen. Zo kreeg een nicht van mij tijdens het afgelopen Lentefestival wel dertig potentiële echtgenoten te zien.
Dertig!?
Ja, maar de eerste reeks mannen die ze te zien kreeg, stelde haar enigszins teleur. Ze had niemand geschikt bevonden en schakelde een andere matchmaker in, die een nieuwe schare kandidaten liet aanrukken. Bij die nieuwe reeks potentiële echtgenoten zat vervolgens een jongen die blijkbaar ook al in de eerste reeks kandidaten opgenomen was. Maar deze keer gaf hij mijn nicht een veel betere indruk en uiteindelijk koos ze hem.
Een eerste indruk is dus toch niet altijd de belangrijkste.
Inderdaad! (lacht) De matchmaker die tien jaar geleden met mijn ouders kwam praten over de toekomst van mijn zus, woonde weliswaar in ons dorp, maar kwam oorspronkelijk uit de naburige provincie Shandong, waar zij nog steeds veel mensen kende. Ze kende er onder andere een jongen, die uiteindelijk haar broer bleek te zijn, die zij aan onze familie en aan m’n zus in het bijzonder wou voorstellen, en zo geschiedde. Als een matchmaker langskomt met een huwelijkskandidaat, dan verzamelt de hele familie in huis. Ook goede vrienden en buren kunnen daarbij aanwezig zijn. In het begin is het voornamelijk de matchmaker die het woord voert en die de potentiële echtgenoot voorstelt. Indien de huwelijkskandidaat vlot en spraakzaam is, dan vertelt hij natuurlijk zelf ook wat zaken. Als hij daarentegen verlegen is, is dat helemaal geen probleem en hoeft hij amper wat te zeggen. Vervolgens kan de familie vragen stellen aan de matchmaker of aan de huwelijkskandidaat. Meestal wordt daarbij gepeild naar de job die de jongen uitoefent, naar zijn familiale achtergrond, enzovoort. En hoewel men dus via een gesprek probeert te achterhalen of de huwelijkskandidaat geschikt en betrouwbaar is, speelt het uiterlijk bij dit alles toch ook een grote rol.
Hoe lang duurt zo’n gesprek dan?
Ongeveer een half uur, schat ik. En nadat de jongen aan iedereen voorgesteld werd, krijgen de potentiële huwelijkspartners de mogelijkheid om een gesprek onder vier ogen te voeren, meestal in de kamer van het meisje. De lengte daarvan kan variëren van enkele minuten tot een aantal uren. Daarna is de introductie van de jongen voorbij en voeren alle partijen individueel een gesprek met de matchmaker, waarin zij verslag uitbrengen van hun indruk. Indien blijkt dat beide huwelijkskandidaten een positief gevoel hebben bij hun kennismaking, kunnen zij telefoonnumers uitwisselen, contact houden, afspreken, een relatie beginnen en zich verloven. De matchmaker blijft vervolgens de tussenpersoon die de datum en de plaats van het huwelijk regelt en die het bedrag onderhandelt dat de familie van de bruidegom aan de familie van de bruid dient te betalen als bruidsschat. Het is trouwens zo dat de familie van de jongen naast de bruidsschat ook het hele trouwfeest betaalt. In China sparen ouders een leven lang om het voor hun zoon mogelijk te maken om een goed meisje te vinden en haar te huwen. Daarom is het zo’n vernedering als een familie niet in staat blijkt om een huwelijk te bekostigen. Het betekent namelijk dat de ouders niet eens in staat zijn om de toekomst van hun kind – en van de familie in het algemeen – veilig te stellen.
Moet zo’n matchmaker eigenlijk ook betaald worden?
Ja, de familie van de bruidegom betaalt de matchmaker ongeveer 1000 yuan (zo’n 150 euro, nvdr.). De jongen die aan mijn zus werd voorgesteld, was groot en knap en had een prima indruk nagelaten bij onze familie. Aangezien hij eigenlijk in de provincie Shandong woonde, logeerde hij ten tijde van zijn introductie bij zijn zus, de matchmaker. Omdat mijn familie groen licht had gegeven, zou hij een aantal dagen na zijn introductie bij ons komen logeren. Op die manier zou hij gewend raken aan het leven in onze familie en aan het reilen en zeilen in onze buurt. Hij kreeg een aparte kamer in ons huis en leerde iedereen beter kennen, voornamelijk tijdens de maaltijden, waaraan veel aandacht wordt besteed tijdens het Lentefestival. Mijn zus zag hem echter totaal niet zitten. Het gesprek onder vier ogen bij hun kennismaking had ook maar vijf minuten geduurd. Toen de jongen eenmaal bij ons in huis verbleef, was ik het die voornamelijk tijd met hem spendeerde. Mijn zus had totaal geen zin om met hem te gaan winkelen, een wandeling te maken of wat dan ook. Maar mijn familie probeerde haar te overtuigen, hoewel ze bleef weigeren. Tijdens zijn verblijf bij ons werd al snel duidelijk dat de jongen erg graag kaartte en het typisch Chinese spelletje mahjong speelde. Na een aantal dagen begon het iedereen ook op te vallen hoe behendig hij was in al die spelletjes. En steeds vaker zou hij ‘s avonds lang wegblijven om met enkele mensen uit de buurt nog wat verder te spelen, in die mate zelfs dat men mijn vader erover begon aan te spreken. In de Chinese dorpen hebben de mensen namelijk niet de gewoonte om laat naar bed te gaan, aangezien de meesten op het land werken en voor dag en dauw reeds aan de slag gaan. Het is op dat moment dat mijn vader achterdochtig begon te worden. Hij was bang dat de jongen misschien wel een gokker zou zijn. Daarom stemde hij niet langer in met het huwelijk en koos hij partij voor mijn zus. Uiteindelijk werd er met de matchmaker gepraat om de hele zaak af te blazen.
Erg boeiend, Ping Ping, maar waaruit blijkt nu precies die open geest waarover je ouders volgens jou beschikken?
Wel, een tijdje later besloot mijn zus om in Beijing te gaan werken. Daar ontmoette ze een jongen met wie ze het goed kon vinden, op wie ze al gauw verliefd werd en met wie ze een relatie begon. Die jongen woonde echter honderden kilometers van ons dorp vandaan, wel vier à vijf uur met de wagen. Dit betekende dat mijn zus ver weg zou moeten gaan wonen indien de relatie standhield en ze uiteindelijk zouden trouwen. De open geest van mijn ouders bestond erin dat ze mijn zus toch lieten trouwen met de persoon van wie ze echt hield, ook al zou ze daardoor niet meer in de nabijheid van de familie wonen.
Bleek het de juiste keuze? Hoe gaat het met je zus nu? En met je ouders?
Mijn zus is al vier jaar gelukkig getrouwd met een hele leuke man met wie ze sinds vorig jaar een zoontje heeft. En ook mijn ouders zijn nog steeds erg gelukkig met elkaar. Aan hun huwelijk hangt trouwens ook een anekdote vast.
Wil je die delen?
Ja, natuurlijk. Mijn vader groeide op in een arm gezin. Omdat mijn grootvader geen bruidsschat kon betalen, was mijn vader op zijn vierentwintigste nog steeds niet getrouwd. Rijkere dorpelingen daarentegen trouwden reeds op twintigjarige leeftijd, zodat er gauw kinderen geboren konden worden. De buren van mijn grootvader kwamen oorspronkelijk uit de toen erg arme provincie Sichuan, en zij vertelden mijn grootvader dat de bruidsschat voor een vrouw uit Sichuan veel lager was. De eerstvolgende keer dat de buren hun familie gingen bezoeken, stuurde mijn grootvader mijn vader mee de trein op, zodat hij in Sichuan aan een meisje voorgesteld kon worden door een plaatselijke matchmaker. Daar aangekomen raakte mijn vader echter teleurgesteld toen hij zijn potentiële echtgenote ontmoette. Hij vond haar helemaal niet aantrekkelijk en wilde niet met haar trouwen. De beste vriendin van het meisje kon echter wel op zijn interesse rekenen, maar aan haar werd hij jammer genoeg niet voorgesteld door de matchmaker. Ontgoocheld nam mijn vader de trein terug naar huis, was zeven dagen onderweg en meldde zijn eigen vader vervolgens dat het niets geworden was omdat hij het meisje niet hoefde. Daarop werd mijn grootvader erg boos en besloot na een aantal maanden om mijn vader terug naar Sichuan te sturen met de duidelijke boodschap dat er deze keer niets meer te weigeren viel. Toen mijn vader opnieuw in Sichuan aankwam, was er echter geen kamer meer vrij bij de matchmaker of bij de familie van het meisje aan wie hij eerder was voorgesteld. Mijn vader belandde daardoor in het huis van de beste vriendin van dat meisje en zou daar een aantal dagen verblijven. Hij zag zijn kans schoon en gedroeg zich uiterst attent, hulpvaardig en beleefd, werkte dagelijks nederig mee op het land en ging overal mee akkoord. Hij gedroeg zich als een uitstekende schoonzoon en dat ging niet onopgemerkt voorbij. Het meisje voor wie mijn vader reeds van bij het begin een zwak had, viel voor zijn charmes en nam uiteindelijk samen met mijn vader de trein terug naar Henan. Daar zouden ze trouwen en samen twee dochters krijgen. Intussen zijn mijn ouders al dertig jaar gelukkig samen. (lacht)
Boeiend verhaal Ping Ping, dank je wel.
