De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Het monster van België

Het monster van België

maandag 19 mei 2014 15:08
Spread the love

Elke dag opnieuw laten we vlotweg, alsof het niets is, het door de auto uitgestoten amalgaam van stikstofdioxide, fijn stof, roet en benzeen over ons heen komen, en ons lichaam binnendringen. En dit terwijl de medische wetenschap steeds meer bewijzen op tafel legt over hoezeer deze stoffen onze gezondheid ondermijnen. Een grotere bewustwording en effectieve aanpak zijn op hun plaats.

Op elke kaart die de luchtverontreiniging in Europa toont, kleurt België rood tot donkerrood. Alleen het zuidelijke punt ontsnapt eraan. Het moet wel dat deze slechte lucht samenhangt met de door en door versnipperde bebouwing die ons land, en dan vooral Vlaanderen, kenmerkt. Door de slechte ruimtelijke ordening is de automobiel nergens in Europa zo alomtegenwoordig als in België en dit wegverkeer is een grote boosdoener. Het is het voortdurende rondrijden met de auto van werk naar woning en van woning naar schouwburg of sportclub, plus het wijdverspreide goederenverkeer met de vrachtwagen, dat ons met die dagelijkse blootstelling aan een resem vervuilers opzadelt.

Want dat is ook waar het om gaat: blootstelling. Het is niet iets waar we om hebben gevraagd, je kan er op je eentje maar moeilijk tegen opboksen. Je kan niet zoals bij roken kiezen om het al dan niet te doen, om je in te spannen om ermee te stoppen of om rookgelegenheden te mijden. Luchtvervuiling is een structureel probleem van de samenleving. Het treft ons allen, permanent. We ademen de slechte lucht in via onze longen en de vervuilende deeltjes dringen door tot in onze bloedbanen. Dat gebeurt in sterke mate vlakbij drukke wegen en knooppunten, maar in België doet het zich ook voor wanneer we gaan wandelen, sporten of de afwas doen. En dat zelfs op het verkavelde, met autowegen doorsneden ‘platteland’.

Naar een wetenschappelijke consensus

Medische wetenschappers verbinden die blootstelling steeds vaker en meer nadrukkelijk met allerhande gezondheidsproblemen. Het verband met het ontstellend hoge aantal astmalijders of het blijvend hoge aantal longkankers is al langer aanvaard, maar meer recent kwamen en komen er nog tal van verbanden bij.

Alvast zeker is dat deze vervuilende stoffen in ons lichaam ontstekingsreacties uitlokken, onze bloedvaten vernauwen en ons afweersysteem onder druk zetten. Ook geeft de Europese Unie toe dat de door haar opgelegde te halen normen eigenlijk veel te ruim zijn, omdat stikstofdioxide, fijn stof, roet en benzeen al in lage doses schadelijke effecten hebben. Daarbij komt terug dat een langdurige, weerkerende blootstelling veel bepalender is dan een terloopse. In het geval van een uitzonderlijk contact weet ons lichaam prima om te gaan met zelfs enorme hoeveelheden: het lichaam verwerkt de afvalstoffen en stoot ze in gezonde omstandigheden weer uit. Maar bij langdurige, terugkerende blootstelling kunnen zelfs lage doses het lichaam na verloop van tijd ontregelen.

Structurele maatregelen

In de grote steden is deze problematiek het grootst. De verontreinigende uitstoot van auto’s en vrachtwagens is er nagenoeg constant aanwezig. België kleurt op kaarten van de Europese luchtverontreiniging rood tot donkerrood, maar na een beetje inzoomen vormen Brussel en Antwerpen paarse tot bijna zwarte vlekken. De nodige inspanningen voor deze steden vergen dan ook veel, maar leveren door de bevolkingsdichtheid ook het meeste op. De noodzaak ervan is des te groter omdat hier veel economisch kwetsbare mensen wonen, vaak in wijken vlak tegen drukke autowegen, waardoor net zij nog sterker te maken hebben met fijn stof en andere ziektemakers dan de meeste Belgen. Ook vanuit moreel oogpunt is het hier dus het hardste nodig.

Intussen weten we eigenlijk allemaal wat de oplossingen zijn: fors investeren in openbaar vervoer met als prioriteit de verbindingen in en tussen de steden, al even hard inzetten op kwaliteitsvolle fietsvoorzieningen, de ruimtelijke ordening verbeteren door de Ruimtelijke
Structuurplannen bindend te maken, het wonen in de stad en in dorpscentra fiscaal bevoordelen, dieselverbranding stevig belasten en doen verdwijnen, rechtvaardige vormen van rekeningrijden, het aanleggen van parkings rondom de stad waar overgestapt kan worden op openbaar vervoer, het optrekken van de parkeertarieven in de stad, stoppen met het betonneren van de schaarse open ruimte, het systeem van salariswagens tot een einde brengen, …

Bij alle mogelijke maatregelen is de wisselwerking tussen ruimtelijke ordening, mobiliteit en gezondheid cruciaal. Zo kan een betere ruimtelijke ordening voor een stroomlijning van het verkeer zorgen en zo kan een doordachte planning van mobiliteitsvoorzieningen voor een betere ruimtelijke ordening zorgen, waarbij beide de gezondheid bevorderen. Zo kan je bijvoorbeeld pas een optimalisering van het openbaar vervoer verkrijgen samengaand met een minder versnipperde bebouwing. Weinig zal de volksgezondheid zo verbeteren en de gezondheidskosten zo doen dalen als een dergelijk geïntegreerd en toekomstgericht pakket aan structurele maatregelen.

Het is aan de politici om dit te doen

Deze aanpak is aan de politici. Het zijn zij die de structuren op het gebied van ruimtelijke ordening, wonen en mobiliteit kunnen veranderen. Zij hebben zelfs de plicht om dit te doen: gezonde lucht is immers een basisrecht. Wij hebben kwaliteitsvolle lucht even hard nodig als bijvoorbeeld drinkbaar water. Aan deze plicht verzaken is schuldig verzuim.

Luchtvervuiling is een sluipend gevaar dat zich elke dag opnieuw manifesteert, in de vorm van zich in de lucht verspreidende giftige partikels. Lucht die wij niet anders kunnen dan inademen. Het is een monster. Net zoals de meeste monsters hebben we het zelf gecreëerd, maar in tegenstelling tot de meeste monsters is het een realiteit, een dagelijkse. Het goede nieuws is: we kunnen het verslaan. Daarvoor is wel moed en daadkracht van politici nodig.

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!