El Niño zet arbeidsomstandigheden onder druk

Werken, zweten en afzien in temperaturen tot 45 graden: het is dagelijkse realiteit voor landarbeiders in Mozambique. Extreme weersomstandigheden door klimaatsverandering dwingen er het middenveld tot actie.

Klimaatverandering is onweerlegbaar. De menselijke toedracht eraan, evenzeer. Maar niet iedereen ondervindt de gevolgen van klimaatverandering op dezelfde manier. Mozambique is bijvoorbeeld een land dat heel erg kwetsbaar is. Dat komt door de gebrekkige ontwikkeling en infrastructuur en de wijdverspreide armoede bij de Mozambikaanse bevolking.

El Niño

Het weersverschijnsel El Niño zorgde de laatste jaren voor extreme weersomstandigheden in Zuidelijk Afrika. Door de klimaatsveranderingen kwam El Niño immers nog harder uit de hoek. Lange periodes van extreme droogte, gevolgd door overstromingen en cyclonen. Een nachtmerrie voor een land waar de meeste mensen afhankelijk zijn van landbouw. Daarbij ontbrak het Mozambique aan de capaciteit om op een gepaste manier te reageren. De gevolgen voor de Mozambikanen op vlak van gezondheid, werkgelegenheid en economische stabiliteit waren groot.

Landarbeiders

Als we kijken naar de situatie van arbeiders in de landbouwsector, zien we dat de impact van de extreme weersverschijnselen voor hen dramatisch was. De tropische temperaturen, die boven de 45 graden kunnen gaan, de brandende zon en de vochtigheid maken zwaar fysiek werk bijna onmogelijk.

SINTAF, de vakbond van arbeiders in de landbouwsector waar FOS nauw mee samenwerkt, is dan ook bezorgd. De vakbond meldt gevallen van uitputting, zonneslag, uitdroging en soms zelfs sterfte bij haar leden. Dat komt vooral omdat arbeiders geen of ongeschikte beschermende kledij ter beschikking krijgen. Nochtans schrijft de wet voor dat arbeiders degelijke beschermende kledij en materiaal moeten krijgen.

Het is niet dat alle bedrijven de wetgeving negeren, maar vaak voorzien ze onaangepaste beschermende kledij. José Manjate, de provinciale secretaris van Maputo bij SINTAF, vertelt: “We zien steeds meer dat arbeiders weigeren hun beschermende bril, laarzen, helm en overall aan te doen omdat het gewoon te heet is en het hun werk hindert. Dat stelt hen dan weer bloot aan de chemicaliën waarmee ze werken en kan zorgen voor geïrriteerde ogen en huid, luchtwegproblemen, enzovoort. Toch kan je niet zeggen dat het daarom hun eigen schuld is. De werkgevers eisen een te hoge productiviteit die onhaalbaar is met beschermende kledij aan.”

Geen regen, geen werk, geen loon

Het Mozambikaanse onderzoeksinstituut IESE deed onderzoek naar de tewerkstelling en werkomstandigheden in de agro-industrie in Mozambique. Er is heel wat onzeker werk in de sector, zoals seizoensarbeid of tijdelijk werk. De gevolgen van El Niño en de klimaatsveranderingen versterken de werkonzekerheid.

Toch zijn het niet alleen de meest kwetsbare arbeiders die zonder werk zitten. Ook de arbeiders met vaste contracten konden tijdens de lange periodes van droogte niet aan het werk gaan en hadden geen inkomen. IESE merkt op dat zo alle arbeid in de agro-industrie onzeker is geworden, ongeacht het soort contract je hebt.

IESE ziet dat de agro-industrie voor alle “soorten” werknemers enkel onzekere arbeid aanbiedt. Er is geen werkzekerheid voor de arbeiders. Zeker niet door de extreme weersverschijnselen die El Niño en de klimaatsveranderingen veroorzaakten.

Zwemmen of verzuipen

De uitdagingen inzake klimaatverandering zijn gigantisch en de oorzaken ervan moeten op mondiale schaal aangepakt worden. In de huidige context is het belangrijk dat ook de Mozambikaanse agro-industrie zich aanpast aan de gevolgen. Om te beginnen moeten werkgevers beschermende kledij voorzien die arbeiders ook in de extreme hitte beschermt.

Auteur: Sonia Kaziboni