De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

De Leuvense oppositie en het Fochplein: Groen! schiet naast de roos
Lokale verkiezingen, Leuven -

De Leuvense oppositie en het Fochplein: Groen! schiet naast de roos

maandag 24 september 2012 15:35
Spread the love

Zowel in het Nieuwsblad (http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20120915_012), als in Knack (http://www.knack.be/nieuws/belgie/groen-leuven-haalt-zwaar-uit-naar-louis-tobback/article-4000177750097.htm) konden we vorige week lezen dat de Leuvense Groenen hun campagnepijlen richten op het “gebrek aan inspraak” in de stad, en vooral op boosdoener van dienst Louis Tobback. Aanleiding voor dit startschot van de linkse oppositie was de verkiezingsavond van onafhankelijke Groen!-kandidaat David Dessers.

Aangezien ons[1] burgerinitiatief over het Fochplein vermeld wordt in het artikel – “Dessers wees onder meer op de zeer misprijzende manier waarop burgemeester Tobback de man behandelde die 1000 handtekeningen ophaalde om zijn zeg te doen over de naamsverandering van het Fochplein in rector de Somerplein” – vinden we het de moeite waard om erop te reageren.

Fochplein duikt op in de verkiezingscampagnes

Het is positief dat ons burgerinitiatief over het Fochplein wordt opgerakeld tijdens de verkiezingscampagne. Hoewel we de naamswijziging ermee niet hebben kunnen tegenhouden, staat “meer inspraak voor de Leuvense  burgers”, nu wel meer vooraan in verkiezingscampagnes van Leuvense politieke partijen. Zowel ter linker- als de rechterzijde van de oppositie trouwens: niet alleen groene, ook Vlaams Belang-kandidaten schuiven dit thema nu naar voor in hun campagne.

De ondertekenaars van het burgerinitiatief Fochplein zijn trouwens niet de enige die de pluim op hun hoed mogen steken dat ze onze politici nu meer aan het denken zetten over burgerinspraak. Er zijn andere burgercollectieven in Leuven (Levend Leuven, Wijk voor de fiets, ….) die daar verdienste toe hebben. We vinden het echter spijtig dat ons initiatief nu in de pers afgedaan wordt als iemand die 1000 handtekeningen verzamelde, en daar door de burgemeester onrespectabel zou behandeld voor geweest zijn. Het is een te eenzijdig kijk op hoe de actie over het Fochplein tot stand gekomen is, en is ook niet zo stimulerend voor Leuvenaars die in de toekomst nog deze methode willen gebruiken om voor hun rechten op te komen.

Het burgerinitiatief over het Fochplein: handtekeningen ophalen om spreekrecht af te dwingen

Ten eerste is er niemand die 1000 handtekeningen opgehaald heeft, zoals bovenstaande artikels in Knack en Nieuwsblad suggereren. Met verschillende mensen zijn we regelmatig bijeen gekomen om te discussiëren over lokale democratie. Eén van de zaken die daar uitgekomen zijn, is het spreekrecht in de gemeenteraad over het Fochplein. Ik heb daar zelf een groot deel van de handtekeningen voor opgehaald, maar ook Lies, Manuel, Tilly, Paul, Izzy, Raf, om enkele namen te noemen, plus sympathisanten die we in cafés ontmoet hebben, en die dan zelf de boer opgegaan zijn en ons de lijsten bezorgd hebben. Alles bij elkaar konden we 1200 handtekeningen inzamelen, om een beetje reserve te hebben voor de 800 en zoveel (het juiste cijfer hebben we nooit exact gekregen) om aan de benodigde 1% van de kiesgerechtigde Leuvenaars te komen.

Naast degenen die handtekeningen verzameld hebben, zijn er de mensen die naar de bijeenkomsten gekomen zijn, om te discussiëren met welke argumenten hoe we onze tussenkomst in de gemeenteraad zouden verwoorden. Daar waren mensen bij van het Leuvens Historisch Genootschap (http://www.leuvenshistorischgenootschap.be/) en van de koepel van buurtcomités “Levend Leuven” (http://www.levendleuven.be/). Op de gemeenteraadszitting zelf waren er nog andere sympathisanten, die er in de voorbereiding niet konden bij zijn, maar wel oprecht geïnteresseerd waren in onze tussenkomst. Volgens het protocol mocht er maar 1 persoon het woord nemen, maar de toespraak die ik in de gemeenteraad gedaan heb hebben we met verschillende mensen voorbereid.

De reactie van burgemeester Tobback in de bredere context

Ten tweede is de vermeende “misprijzende behandeling” vanwege burgemeester Tobback voor een deel subjectief, en niet zo vruchtbaar om ons op blind te staren. Op de gemeenteraadszitting is er in elk geval een democratisch protocol gevolgd: wij hebben ons pleidooi gehouden, gemeenteraadsleden hebben erop gerepliceerd, dan is er een stemming geweest van alle raadsleden. Ons voorstel is verworpen met meerderheid tegen minderheid.

Belangrijker dan de persoonlijke houding van de burgemeester met de vinger te wijzen, is het om na te denken over welke machtsbelangen in het algemeen de beslissing beïnvloed hebben. En daar wisten we op voorhand dat de kaarten niet zo gunstig lagen om de situatie in ons voordeel te doen kantelen – ttz een referendum of tenminste uitstel van beslissing bekomen over de naamswijziging van het plein. Wie de berichtgeving over het Fochplein een beetje gevolgd had, wist dat de naamsverandering beklonken was in een deal tussen Tobback (SP.A) en Devlies (CD&V). Tobback wou “Fochplein” weg (naar verluid had hij ontdekt dat de Maarschalk in de oorlog minder proper was dan eerst werd gedacht), Devlies zou in ruil “de Somerplein” krijgen, genoemd naar de eerste rector van de Vlaamse universiteit. Als we ervan uitgaan dat ze gesteund werden door hun partijgenoten in de raad (het tegendeel zou verbazing wekken), dan hadden ze een ruime meerderheid klaar om het voorstel gestemd te krijgen. Rooms-rood heeft in de huidige coalitie immers een tweederde meerderheid, met 18 van de 45 zetels voor SP.A en 12 voor CD&V. Na de federale verkiezingen van 2009 en 2010 en de groei van N-VA ziet het er echter niet naar uit dat de lokale verkiezingen van 2012 deze coalitiepartners een even ruim overwicht zullen bezorgen.

Die politieke verschuivingen op nationaal niveau zullen vermoedelijk meegespeeld hebben in het pact over het Fochplein/de Somerplein. Op nationaal vlak zit de populariteit van zowel SP.A als zeker CD&V in een dalende lijn. Op lokaal vlak zal SP.A dus extra rekenen op de populariteit van Louis Tobback (die de scepter nog niet wil of mag doorgeven aan zijn vermoedelijk minder populaire zoon), en CD&V op de macht en de netwerken van hun lokale bastions van de KUL en de Boerenbond. Ook ACW heeft haar hoofdzetel in Leuven, maar dat is na de Dexia-affaire misschien eerder een electorale handicap dan een troef. Het bondgenootschap tussen Tobback en Devlies kan hier dan ook als een symbolische actie gezien worden om hun coalitie verder te zetten. Dat daarbij toevallig of niet een franse (‘marechal Foch’) naam plaats moet ruimen voor een symbool van Leuven Vlaams, is meegenomen om de Vlaamsgezinde kiezer te begeren.

Puur vanuit de krachtsverhoudingen in de gemeenteraad kon de oppositie dus weinig garen spinnen bij dit dossier. 30 zetels voor de rooms-rode meerderheid, tegenover 15, dan nog eens ideologisch verdeeld over liberalen, groenen, N-VA en Vlaams Belang. De enige manier waarop de beslissing nog zou kunnen teruggedraaid worden, is dus wanneer er burgerprotest zou zijn onder de bevolking. Ons burgerinitiatief had dus eigenlijk een geschenk uit de hemel kunnen zijn voor de oppositie om de bestaande krachtsverhoudingen door elkaar te schudden.

De campagne van Groen! rond het Fochplein

De groenen, die zich nu als de behoeders van de burgerinspraak opwerpen, waren voor ons burgerinitiatief nochtans al actie aan het voeren over de naamswijziging van het Fochplein. Ze hadden toen echter nog niet de reflex om er een principiële inspraakkwestie van te maken. Ze schoven integendeel hun eigen kandidaat naar voor als vervanger voor Maarschalk Foch: Sophie Scholl (http://nl.wikipedia.org/wiki/Sophie_Scholl). Sommige nakomelingen van de oud-strijders vonden dat trouwens een weinig doordachte keuze: Leuvenaars zouden hiervan nogal snel de initialen gebruiken, waarbij “Foch” dus zou moeten wijken voor het “SS-plein”. Het is pas na ons burgerinitiatief, en in aanloop naar de verkiezingen, dat groen meer het “gebrek aan burgerinspraak in onze stad” heeft willen benadrukken in haar campagne.

Lessen uit het burgerinitiatief

Partijen of individuele kandidaten die deze kaart van bewonersinspraak trekken, doen er goed aan om de lessen van ons burgerinitiatief tot zich te nemen, en er zo genuanceerd mogelijk mee naar buiten te komen. Wat zijn volgens mij belangrijkere lessen uit ons burgerinitiatief?

1. Dankzij ons burgerinitiatief hebben we kunnen laten zien hoe onze lokale politici denken over democratie en lokaal bestuur. Dat idee bestaat erin dat mensen om de 6 jaar een bolletje kleuren, en dat de verkozenen in tussentijd niet meer ter verantwoording moeten geroepen worden door de kiezers. Als we vinden dat ze de naam van een plein niet zomaar mogen veranderen, dan hadden we maar niet voor hen moeten stemmen, is hun redenering. Die werd hier verwoord door Tobback – “jullie hebben 1200 handtekeningen opgehaald, maar ik heb bij vorige verkiezingen 13000 stemmen gehaald” – maar werd volgens mij breed gesteund binnen de gemeenteraad. Ter info: tijdens de zitting konden de raadslede over 2 vragen stemmen. Ten eerste: “Foch blijft Foch of Foch verandert”, en ten tweede: “We doen een referendum over de nieuwe naam, of we doen geen referendum”. Op de eerste vraag “Foch blijft Foch” kregen we nog 16 van de 43 aanwezige raadsleden als voorstander, over de vraag over een referendum slechts 10 (en 2 onthoudingen).Zie daarvoor http://leuven.raadsinformatie.be/vergadering/23459/commissie/381/windowsmedia

2. Veel mensen zijn niet op de hoogte van beslissingen van het schepencollege. Diegenen die het via de pers gevolgd hadden, wisten meestal wel hoe de vork in de steel zat. Maar een groot deel was verbaasd dat het Fochplein van naam zou veranderen, en al zeker over de keuze van rector de Somer als zijn vervanger. Onze belangrijkste vraag aan onze gemeenteraad was dan ook om de beslissing uit te stellen tot na de gemeenteraadsverkiezingen, zodat er tijdens de kiescampagne een breed maatschappelijk debat over kon gevoerd worden. Op die manier zou een veel groter deel van de Leuvenaars geïnformeerd zijn over de naamsverandering, en zou die een veel grotere legitimiteit kunnen krijgen. Vooral hier wilde het schepencollege niet op ingaan, en dat geeft te denken. Twijfelden onze verkozen vertegenwoordigers zelf aan het draagvlak van hun beslissing? Of dachten ze dat toegeven aan een vraag van Leuvense inwoners als een teken van zwakte zou beschouwd worden?

3. Het is niet omdat we met dit burgerinitiatief ons gelijk niet kunnen halen hebben, dat dit altijd zo hoeft te zijn. Burgers kunnen zelf dit instrument ter hand nemen, om een maatschappelijk probleem op de agenda te zetten, en in andere electorale krachtsverhoudingen, of voor een andere problematiek, liggen de kaarten misschien wel gunstig.

Kritisch oppositie voeren: op de man of op de bal spelen?

Wanneer Groen! het gebrek aan inspraak echter reduceert tot een probleem van de houding van burgemeester Tobback, is dat een gemiste kans. Ze drijven daarmee op de stroom van de individualisering die ook in andere steden al grotere proporties aanneemt, en die interessante polemiek over partijprogramma’s en hun onderlinge verschillen naar de achtergrond duwt. In Antwerpen gaat het over Patrick tegen Bart[2], maar we hopen dat kritische Leuvense kandidaten zich daar tenminste boven kunnen plaatsen, en niet te veel kruit verspillen aan de personencultus van Tobback. Een bepaalde kandidaat de lucht inprijzen of hem bekritiseren als persoon, zijn daarbij twee kanten van dezelfde kwaal. Initiatieven van lokale bewoners – onze tussenkomst in de gemeenteraad over het Fochplein of andere – zijn volgens ons te waardevol om zich daarvoor te laten gebruiken. En oppositie voeren door op de man te spelen in plaats van op de bal, een schot naast de roos.

Fred Guldentops

Voetnoten

  • [1]Ik schrijf deze bijdrage in eigen naam, want ik kan uiteraard niet spreken voor alle (ongeveer) 1200 Leuvenaars die ons voorstel voor spreekrecht mee ondertekend hebben. Er zullen daar voor- en tegenstanders van Groen! bij zitten, voor- en tegenstanders van Tobback, onverschilligen, mensen die met dit standpunt akkoord zullen zijn en anderen weer niet, enzovoort. Maar we hebben het burgerinitiatief wel met verschillende mensen op touw gezet, en met een aantal daarvan heb ik ook overlegd over hoe deze repliek te formuleren. Dus vandaar meestal in het meervoud, “we”, of “ons burgerinitiatief”
  • [2]Ook daar trapt een kritische oppositie spijtig genoeg in de val door dat spel mee te spelen, met “vergeet Bart, stem Peter” (PVDA), of het lifestylemagazine over “Meyrem”(Groen!)

take down
the paywall
steun ons nu!