Het station van Luik, foto New Reform
Luik wordt nog vaak beschreven als een grauwe en grijze stad maar daar komt stilaan verandering in door urbanistische, architecturale en kunstzinnige ingrepen van hedendaagse ontwerpers. De recente ingreep van de Franse kunstenaar Daniel Buren (Boulogne-Billancourt 1938), met financiële steun van kunstmecenas Stéphan Uhoda, zet deze metamorfose kracht bij. Hij heeft het dak van het Gare de Liège Guillemins, ook wel eens “de kathedraal” genoemd, voorzien van een kleurenpalet dat 10.000 m2 van het dak bekleed. De kathedraal is een creatie van de Spaanse architect Santiago Calatrava (Valencia 1951) en ontleent zijn vorm deels uit de Catalaanse architectuur met gebogen gewelven die verwijzen naar romaanse invloeden. Het is een indrukwekkend meesterwerk waarvan het dak in glas is gelegd. Het station is open en zichtbaar vanaf het marktplein eromheen en voor de reizigers die het betreden. Vanaf de trappen die de perrons verbinden heeft men een zicht op het leven zoals het zich in het station afspeelt. Bij zonlicht klaar en duidelijk maar bij grijze hemel toch weer een beetje Luik uit het verleden. Daar heeft Buren verandering in gebracht door het dak te bekleden met gekleurde folies die in structuren, Buren eigen, zijn aangebracht.
Buren viel in de jaren ’60 voor het eerst op met het aanplakken van verticaal gekleurde strepen op gevels en openbaar industrieel meubilair. De strepen hadden een breedte van 8,7 cm. Voordien had hij diezelfde strepen geschilderd op doek maar hij verliet al snel het traditionele kunstmilieu voor een radicalere optie. Het in situ aanbrengen van de banden bracht meer verwondering teweeg bij de mensen dan het schilderen op doek. Het openbaar domein was bovendien nauwelijks aangesproken door kunstenaars als plaats voor creatie. Het aanbrengen wijzigt de architectuur van het gebouw of het meubilair niet maar openbaard nieuwe zienswijzen en transformaties op de werkelijkheid. Hoewel zijn oeuvre uiteraard een evolutie heeft ondergaan blijft Buren consequent bij zijn conceptuele repetitieve aanpak. Ik beschouw hem als een van meest principiële conceptualisten die is gegroeid van ingrepen met bescheiden omvang tot monumentale projecten met massacommunicatie tot gevolg zoals in het station van Luik. Niemand kan onverschillig blijven voor dit majestueus werk. Pro of contra.
Velen zullen het werk beschouwen als een attractie op zich en ja men kan het zo ook bekijken maar dat is helemaal niet de bedoeling van de kunstenaar. Buren is altijd kritisch geweest tegenover kunst als symboliek voor de bourgeoisie een maatschappij die niet van het volk is. Daarom dat “zijn” kunst zich grotendeels buiten de musea afspeelt en vaak ook lijdelijk van aard is. Het was niet eenvoudig om de transformatie in Guillemins uit te voeren maar Buren is er in geslaagd twee vormen van kunst (architectuur en beeldende kunst) samen te brengen tot één geheel. De 7 gebruikte kleuren zijn niet symbolisch voor Buren maar verwijzen wel naar de plaats Luik en de provincie. In Japan of Duitsland zouden dat andere kleuren zijn. Logisch overal dezelfde kleuren gebruiken is voor Buren van een andere orde. Ze zouden de in situ kenmerken van zijn oeuvre aantasten.
Als men in de hoogte kijkt ziet men op het plafond de kleuren door de transparante filter schitteren maar er is meer. Het daglicht of een fors zonlicht zijn veranderlijk naarmate ze fel schijnen of als de dag vordert. De beweging die daardoor ontstaat daalt neer op de meer dan honderdduizend treinreizigers die dagelijks het station betreden op weg naar hun werk of als toerist. Ze evolueren in deze banen van kleur en maken tijdelijk deel uit van een kunstwerk. Ze vormen zo de kracht van Buren’s filosofie dat kunst deel uitmaakt van de maatschappij.
