Te midden van het Darien woud tussen Colombia en Panama zou zich vermoedelijk een clandestiene landingsbaan bevinden van waaruit drugsvliegtuigjes vertrekken, wellicht met bestemming Verenigde Staten. Dat wist de Interkerkelijke Commissie voor Gerechtigheid en Vrede mee te delen. Deze commissie is samengesteld uit verschillende Colombiaanse religieuze congregaties en kerkelijke instituten. De commissie wist te vertellen dat de bewuste site in het Darien woud, die zou dienen voor drugshandel, door Colombiaanse legeroperaties gecontroleerd wordt. Bovendien komt die zone overeen met plaatsen ‘die sinds 1997 het epicentrum waren van bombardementen en landbezettingen door de paramilitaire ‘Zelfverdedigende Eenheden van Colombia’ (AUC). Oorspronkelijk waren het gemeenschapsgronden in Cacarica en Salaqui.
De prijs om toe te treden tot de NAVO
Operatie Bastón is de naam van een grootschalig onderzoek dat talrijke schandalen van onwettelijk optreden en gebruik door militaire inlichtingendiensten blootlegde. Daar horen onder meer gevallen bij van corruptie en betrokkenheid van actieve leden van het leger met het criminele milieu.
Kolonel Juan Esteban Zapata Cifuentes was militaire attaché aan de Colombiaanse ambassade in Washington. Buitenlandse Zaken en Defensie van Colombia verleenden hem een van de hoogste decoraties voor zijn diensten aan het vaderland. Maar de krant El Tiempo wist op 3 mei dit jaar te melden dat zijn diplomatieke missie beëindigd werd. Reden? Werd niet meegedeeld. De krant wist te vertellen dat een belangrijke bron van de regering informeerde dat Juan Esteban Zapata hoort bij het rijtje van de twaalf officieren die gedagvaard werden na een schandaal dat losbarstte over de ontdekkingen van de operatie Bastón.
Op 19 mei dit jaar organiseerde de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie WOLA een webinar met als titel: ‘Colombiaanse militaire spionage – Een aanval op de reformisten van de naoorlogs periode en de persvrijheid.’ Een van de sprekers was senator Iván Cepeda. Hij herinnert zich dat in 2017 Colombia besloot om zijn leger te laten opnemen in de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO). Maar er kwam een voorwaarde aan te pas. Er moest eerst een onderzoek tegen de militaire inlichtingendiensten opgestart worden om de instelling te ‘zuiveren.’ Er waren immers rapporten binnengekomen over corruptie en andere feiten. Die operatie heette in het begin Dante. Naderhand werd ze herdoopt tot Operatie Bastón. Dat onderzoek bestond uit twintig missies waarbij 16 generaals en 250 officieren en onderofficieren betrokken waren met zware feiten van corruptie, waarbij ze ook banden zouden hebben met organisaties van drugshandel en paramilitairen. Het rapport dat opgesteld werd deinde uit tot 5000 pagina’s en werd betiteld als het ‘Wikileaks van het Colombiaanse leger.’ Hij voegde eraan toe dat toen generaal Nicacio Martínez hoofdcommandant van het leger werd, de operatie lamgelegd werd en dat degenen die ze vooruit hielpen uit hun ambt werden ontzet. Dankzij bepaalde media die de hand konden leggen op informatie uit enkele pagina’s van de operatie werden klachten over corruptie van de Vierde Brigade van het leger bekend. Het gaat over acties van militairen met verschillende illegale gewapende groepen naast ook een aanklacht over een van de landingsbanen ten behoeve van de drugshandel die zou functioneren tussen Salaquí en Cacarica in de streek van Chocó.
Paramilitaire operaties
Contagio Radio, de zender van de Interkerkelijke Commissie voor Gerechtigheid en Vrede, gaf een historisch overzicht over wat er in de streek gebeurt. De commissie verwijst daarbij naar 2014. Toen werd er een basis van Colombiaanse en Panamese militairen geïnstalleerd. Dit werd niet geraadpleegd met de lokale gemeenschappen. De commissie informeert verder dat sinds 2016 paramilitaire operaties door de ‘Zelfverdedigende Eenheden van Colombia’ (AUC) intensiever werden, waardoor ze erin slaagden een bijna totale territoriale sociale controle uit te oefenen, die zich uitstrekte tot het noorden,tot Unguía en Acandí en tot het westen van Panama. Die controle oefent ze sinds tien jaar uit.
De Commissie van de religieuzen manifesteerde dat ze sinds meer dan zeven jaar de banden van militairen met de aaneenschakeling van drugshandel in Urabá en Abajo Atrato aangeklaagd hebben. Daarbij ‘werd de doorgang van trucks met cocaïne aan militaire of politie haltes toegelaten.’ Hetzelfde geldt voor de doorgang die zowel productiemiddelen als het eindproduct ‘tot aan de oevers van Atrato voeren, waar ze dan uitvaren onder de gelijktijdige medeplichtigheid van eenheden van het rivierbataljon.’ Ten slotte signaleert de commissie dat enkele ladingen van cocaïne opgeslagen worden in terreinen die van Afro-Amerikaanse en inheemse gemeenschappen onteigend werden.
De Organisatie ‘Defensoría de los Derechos Humanos van Colombia’ (Ombudsman voor de Mensenrechten) bevestigt daarbij dat het stilzwijgen van de leiders van de gemeenschappen ‘bijna totaal is vanwege de gewapende controle en dat de gemeenschappen gefragmenteerd werden door de criminelen ten behoeve van hun legale en illegale economische en strategische bedoelingen.’
De Inter-Amerikaanse commissie voor de mensenrechten kreeg herhaalde malen lucht van deze situatie. Immers de bedreigde gemeenschappen werden door de Commissie erkend als bevoorrechten van Beschermende Maatregelen. Daardoor kreeg ze kennis van de illegale operaties, inbegrepen die van de structuren van de paramilitaire benden AUC, de drugshandel, de intensieve ontbossing, en dit alles uitgevoerd met de toegevendheid, de medeplichtigheid of de nalatigheid van militaire sectoren.
