Volgens de volkstelling van 2011 had Venezuela iets meer dan 29 miljoen inwoners. De oorspronkelijke inheemse bevolking kwam op 725.000 leden. Dezen die zich opgetekend werden als zwarten naast degen die zich kenmerkten als van ‘Afrikaanse afkomst’ haalden  3,5 procent van de bevolking. Zowel de hoedanigheid van die mensen als hun relatief klein aantal was voor vroegere regeringen voldoende om er geen rekening mee te houden.

Het was wachten op de militair Hugo Chávez. Toen hij president werd ging hij tekeer tegen discriminatie en ongelijkheid.  Hij zwengelde een beleid aan ten gunste van uitgesloten sectoren. Hij bevorderde de integratie van inheemse volkeren en doopte12 oktober om tot de ‘Dag van het Inheems Verzet.’ Een voorbeeld va de minachting van de blanke en mestiezen sectoren kwam schrijnend tot uiting naar aanleiding van de staatsgreep tegen president Chávez in 2002, die enkele dagen vastgezet werd tot een volksopstand hem terug op de presidentsstoel. Tijdens zijn gevangenschap zonden sommige privékanalen live demonstranten uit die riepen: ‘We moeten op zoek naar de aap Aristóbulo om hem pijn te doen in een kooi in de dierentuin. ‘ Aristóbulo Istúriz Almeida was een zwarte politicus. Zijn laatste openbare functie was die van minister van Volksmacht voor Onderwijs (tweede termijn), terwijl hij tegelijkertijd sectoraal vicepresident was van het Sociaal en Territoriaal Socialisme van Venezuela.[1]

Verzuchting om in de grondwet opgenomen te worden

Zo komen we terecht bij een Venezolaanse kleurling.  Jesús “Chucho” García, is een vooraanstaande Afro-Venezolaanse intellectueel en diplomaat. Onlangs werd hij benoemd tot ambassadeur in Benin. Hij werd geïnterviewd door door de Argentijnse profesor Federico Pita van de ‘Nationale Universiteit Madres de Plaza de Mayo.’

Tijdens dat interview analyseert Jesús “Chucho” García de politieke situatie in Latijns-Amerika en belicht de vooruitgang en de uitdagingen van de Afro-Venezolaanse beweging onder de regering van huidig president Nicolés Maduro. Verder hanteert hij het concept van ‘Afrolinks’ en ‘Afrorechts,’ tijdens zijn uitleg over de evolutie van de Beweging van Afro-afstammelingen.

Vooreerst schetst Jesús “Chucho” García de situatie van de Afrovenezolaanse Beweging gedurende de huidige regering van president Nicolás Maduro.

Toen de regering van president Hugo met Chávez aan de macht kwam, had ze niet het minste besef van de agenda van de Afro-afstammelingen. Het was aan de beweging zelf om een aanvang te maken met de alfabetisering van de regering van Chávez. We wierpen de president voor de voeten dat Afro- afstammelingen in de Colombiaanse grondwet geboekt staan en ook in de grondwet van Ecuador en Brazilië. En waarom hier niet? Toen zei president Chávez: Ja, het moet gestimuleerd worden. En zo werd er een ministerraad gehouden en persoonlijkheden zoals James Early (de voormalige directeur van Culturele Studies en Communicatie van het Centrum voor Folklife Programma’s en Culturele Studies van het Smithsonian Instituut in Washington) en de Amerikaanse acteur Danny Glover waren erbij. ‘Toen de hervorming van de grondwet in 2007 werd aangepakt, hebben we een voorstel gedaan om in acht genomen te worden, maar dat mislukte door de resultaten van de volksstemming.’

De blik gericht op zwart Afrika

Enerzijds werden successen geboekt, vooral op vlak van onderwijs en vorming.  ‘We zijn erin geslaagd om de Commissie tegen Rassendiscriminatie in het onderwijssysteem op te richten.’ Daarnaast werden inspanningen  geleverd om organisaties van vrouwen te benaderen. Ook de Afro-jongeren werden aangesproken.

‘Anderzijds konden we op het gebied van internationale betrekkingen via het ministerie van Buitenlandse Zaken een beleid ten aanzien van Afrika bevorderen.’  Tot dan toe waren slechts drie ambassades in Afrika gevestigd. Maar in 2005 werden tegelijkertijd 18 ambassades geopend.

‘In mijn specifieke geval was ik hoofd van de diplomatieke missie in Angola, met gelijktijdige ambassades in Zambia, Sao Tomé en Principe, Mali en Burkina Faso.’

Er werd stelselmatig vooruitgang geboekt op nationaal en internationaal niveau.

‘Met president Maduro promootten we het decennium van de Afro-afstammelingen en ook schadeloosstelling voor wat in het verleden gebeurde. Lange tijd waren wij de enigen die deze kwestie in de regio aan de orde stelden. Maar nu pakt de progressieve regering van Gustavo Petro de kwestie in zijn land ook op.’

Niets is zwart-wit

Niets is zwart-wit, noch in de huidskleur van mensen noch in het politieke beleid. Het is Jesús “Chucho” García die de termen Afrolinksen en Afrorechtsen lanceerde. Tijdens het interview legt hij het uit.

‘Als we het hebben over al die Afro-afstammelingen die voor een neoliberale regering zijn, dan zijn zij voor ons Afro-rechts. Alle Afro-afstammelingen die voor de strijd voor het volk zijn, die ervoor gaan om opgenomen te worden in het overheidsbeleid, die gaan voor een maatschappijmodel dat niet de beestachtige concurrentie aangaat met de natuur, zoals nu gebeurt in het Amazonegebied en voor meer menselijke relaties, dat is Afro-links.’

Hij benadrukt dat die benamingen niet zomaar etiketten zijn. Afro-rechts bestaat wel degelijk. Hij haalt het voorbeeld aan van de Costa Ricaanse Epsy Campbell, die nog in de vroegere jaren ’90 samen met de Afrovenezolaanse Beweging tegen rassendiscriminatie had gestreden. Zij schopte het tot vicepresident van Costa Rica. Toen de Amerikaanse blokkade tegen Venezuela begon, leidde zij in de regio een overheersende rol in Afrorechts. Een Afro-rechtse vrouw die praktisch opriep tot Amerikaanse militaire interventie, als woordvoerder in de Lima Groep bijvoorbeeld. De Lima Groep werd opgericht in 2017 in de Peruviaanse hoofdstad Peru onder een veertiental landen. De bedoeling was om een bemiddelende rol te spelen in de conflictieve politieke situatie van Venezuela. Maar in de praktijk kwam het neer op een regelrechte inmenging in de interne zaken van het land.

‘Dat is Afro-rechts. Het begon wanneer de Combiaanse president Alvaro Uribe  Afro-Colombianen opneemt om zijn bloedbaden te verdedigen. Toen ze in 2008 verschenen op de algemene vergadering van de Organisatie van Amerikaanse staten in Washington werden ze door de Amerikaanse James Early in hun gezicht uitgeschreeuwd.

‘ Zo wordt Afro-links het model van het leven en Afro-rechts het model van de dood,’ besloot Jesús “Chucho” García.[2]

[1] https://es.wikipedia.org/wiki/Racismo_en_Venezuela

[2] Venezuela. Jesús “Chucho” García: “La afroizquierda se convierte en el modelo de la vida y la afroderecha en el modelo de la muerte” – Resumen Latinoamericano