Alwiedaniespringt

Op 1 mei zorgde Freya Vandenbossche voor een campagneslipper
door vrolijk mee te huppelen op de instantklassieker “Alwiedanniespringt is
N-VA”. Het liedje lijkt een progressief antwoord op de keuze die N-VA
vooropstelt tussen zichzelf en het ‘PS-model’.

Sommigen merkten na 1 mei op dat sp.a en PS op een bijzonder
negatieve manier campagne voeren. Daarbij lijken de grootste linkse partijen
van het land Bart De Wever gelijk te geven. Op 25 mei stemmen we voor
het ene model of het andere. Freya Vandenbossche deed dit nog eens letterlijk
door Elio te bedanken voor zijn fantastische politiek werk.

Om te beginnen is het als socialist altijd gevaarlijk om bloemen
te gooien naar een besparingsparcours van 22 miljard euro. Het is ook meer dan onverstandig
om het frame, het  verhaal van de verkiezingen uit handen te
geven aan je tegenstrever (die zo te toon zet en meer dan jou aanspraak maakt
op de macht). Maar meer fundamenteel moet gezegd dat de tegenstelling tussen
links en rechts, zoals hier gepresenteerd, niet klopt. Op twee manieren.

Nog nooit …

Een veel aangehaalde quote is Vandenbossche’s speech is de
verontwaardigde: “Nog nooit ging rechts zo ver.” Hoewel de verontwaardiging
enigszins oprecht klinkt (ondanks 18 jaar nabuurschap in zowat elke regering), gaat
ze voorbij aan elk historisch inzicht.

Als het over geschiedenis gaat, laten de sociaaldemocraten van
tegenwoordig zich van hun zwakste kant zien. Het is gemakkelijk om aan te tonen
dat de tweede helft van de twintigste eeuw in West-Europa, Noord-Amerika,
Australië en Nieuw-Zeeland een absolute uitzondering betekent in de
geschiedenis van het kapitalisme. Net de periode en plaatsen die Freya Vandenbossche
met haar uitspraak onterecht tot norm verheft. Nooit gaf rechts zoveel toe als hier
en toen. En er is meer: al sinds de jaren tachtig zijn in landen als de VS en
Het Verenigd Koninkrijk de kansen gekeerd; met de val van de Muur is nergens in
Oost-Europa een welvaarsstaat naar West-Europees model ontstaan (of
afgedwongen); en sinds 2008 houden de EU en het IMF lelijk huis in Ierland en
de landen van Zuid-Europa (na slechts twee decennia van relatieve welvaart).

De hartenkreet van Freya lijkt die van een roodkapje dat zich
nooit een groot bos met Boze Wolf heeft kunnen inbeelden. Tot de wolf is ontsnapt
en haar aanspreekt. “Nog nooit was een dier in het bos zo onbeleefd tegen mij”,
denkt Roodkapje. Waarna ze vergeet weg te lopen en de jager te bellen.

De tegenstellingen tussen links en rechts (of beter, arbeid
en kapitaal) hebben een geschiedenis. Als je die geschiedenis niet meetelt, wordt
het onmogelijk een historische strijd om te toekomst aan te gaan.

De
ideologie van wat niet gezegd wordt

Toch is er nog meer aan de hand. Wat voor zin heeft het om met
de luizenkam doorheen het programma van N-VA (of om het even welke partij te
gaan) als je daarbij geen rekening houdt met wat gewoonweg niet in de teksten
staat? Ook niet die van de politieke tegenstanders.

Een ideologie steunt altijd meer op de gedeelde taboes van
gezworen rivalen dan op hun beider eigenlijke verhalen. Ideologie is altijd
gewiekster dan grote confrontaties en symbolen. Zelf als het gaat over
belangrijke sociale keuzes zoals wie te belasten en wie te ondersteunen.

Het is onmiskenbaar zo dat deze verkiezingsstrijd de neiging
vertoont inhoudelijker en scherper te zijn dan heel wat vorige (iets wat Carl
Devos niet na laat te herhalen), maar ook dat is slechts een symptoom van de
grote afwezigheid van elk eerlijk of grondig debat over het ondemocratische
Europese kader van het besparingsbeleid.

Het is niet de zesde Belgische staatshervorming die het
mogelijk heeft gemaakt het Europese bankenstelsel te redden ten koste van miljoenen
Europeanen (uiteraard inclusief de
speculerende klanten en hun munt, de euro). Dat was het werk van de opeenvolgende grote Europese
staatshervormingen van de afgelopen jaren. “Europese staatshervormingen?”, hoor
ik de lezer denken… Wat waren het anders?

Al deze ondoorzichtige, maar fundamentele  ingrepen zijn in dit land met de steun van
rechts tot links door de vele parlementen gejaagd (ook de groenen). Kers op de
taart is de ‘gouden
regel’. Dit ijzeren begrotingsprincipe  – niet voor niets van Duitse
makelij – is stiekem in de zesde staatshervorming gesmokkeld. Het verbiedt
België zolang de staatsschuld boven de 60% van het BNP zit om jaarlijks meer
dan 0,5% tekort te hebben op de begroting.

Concreet komt het er op neer dat België de greep op haar eigen
begrotingsbeleid uit handen geeft aan Europese monitoren (en voor de goede
verstaander: ook Brussel, Vlaanderen en Wallonië). Dit heeft
verstrekkende gevolgen. België kan geen soeverein begrotingsbeleid meer voeren,
ook niet als de bevolking daar naar zou vragen of voor zou kiezen. Op deze
manier zijn de sociale en economische rechten in onze grondwet niet langer gegarandeerd.
Wat zouden we willen beslissen extra geld te investeren in nieuwe jobs of
propere energie; als we enerzijds het economisch beleid uit
handen geven aan de nukken (en winsthonger) van multinationals en anderzijds
weigeren geld vrij te maken voor grote maatschappelijke investeringen?

Schaakmat België?

Het grote geheim van deze verkiezingen is dat de huidige generatie
Belgische politici zichzelf op een troosteloze manier schaakmat heeft gezet en zich
daar vrij bewust van is. Er zijn twee manieren om dit aan de ogen van het grote
publiek te onttrekken. Rechts:
schaamteloos doen alsof Vlaanderen niet aan dezelfde kettingen ligt als België.
Centrum-links: de tegenstellingen beperken tot wat zich op het eerste zicht
onder onze Vlaams-Belgische  kaasstolp
afspeelt (vrij van historisch of Europees inzicht).

De enige echte politieke tegenstelling vandaag is die tussen
degenen die zich aan de bovengenoemde tweestrijd vastklampen (net zoals ze zich
de afgelopen jaren in diverse regeringen aan elkaar hebben vastgeklampt) en
diegenen die door de kaasstolp durven heen kijken.

Dat wil zeggen dat we het debat moeten aangaan over de EU-politiek
(euro, politieke structuren en instellingen, sociaaleconomische impact, …). Na
een Europese legislatuur waarin de EU, met het Duitsland van Merkel aan het
stuur, meer dan ooit naar voor is gekomen als enige echte politieke macht in
onze Europese democratieën, zou dat kunnen zorgen voor echte politieke keuzes.