Terecht dat de afschuw voor gruwzaam onrecht met medeleven in beeld wordt gebracht. Maar hoe weinig dwingend die ervaringen van toen voor het heden zijn, en hoe hol dat ‘nooit meer’ in de Portugese synagoge klonk, bleek uit de manier waarop de inleidingen werden ingevuld.
De algemeen directeur van het Joods Cultureel Kwartier liet iets horen over het actuele gebeuren in Gaza, maar ook hij kon het niet laten om zonder context noch historische duiding over ‘de terroristische aanslag door Gazanen’ te spreken – met de bijna vanzelfsprekende nadruk op ‘terroristisch’. Over de gruwel als uitsluiting, woede, miskenning en rechteloosheid door muren breekt.
Als alle geweld ‘terrorisme’ is, dan valt zeker ook het gebeuren van 7 oktober zo te benoemen. En zeker, dit was een gruwelijke aanslag op onbeschermde mensen. Maar hoe kwalificeert men dan het geweld dat het Israël van Netanyahu ter vergelding inzet? Is dat zelfverdediging?
Of manifesteert zich ook dat als een gewelddadig uitroeien, dat waarover het in het museum gaat? Worden kinderen die de dood vinden of ernstig gewond raken als vijand of terrorist geboren? Is het opsluiten van enkele miljoenen mensen op een klein stukje grond en uithongeren geen terreur?
Daarover kwam uit de mond van de Nederlandse koning geen woord. Geen woord over de actuele situatie. Geen enkele verwijzing naar de herkomst van het begrip antisemitisch, een term die voortkomt uit de aanduiding Semieten en stamt uit 1781.
De term werd ooit geïntroduceerd door de Duitse historicus August Ludwig Schlözer die daarmee verwees naar Sem, een van de drie zonen van Noah. Daarna werd de term verengd tot een aanduiding van Joden.
Maar vergeet niet dat ook de Palestijnen voortkomen uit de Semitische taalgemeenschap. Dat er sprake is van taalverwantschap. En vergeet ook niet dat niet alle Joden het optreden van Netanyahu steunen, noch dat van hun president Herzog.
Leed valt niet met leed te vergelijken. Herdenken heeft zin als het – kijkend door de poorten van de hel – tot verzoening leidt en tot bekommernis met alle slachtoffers van vervolging en terreur. Met alles dat te maken heeft met ‘nooit meer’.
Naast de algemeen directeur verwees ook de Israëlische president Herzog naar de huidige situatie. Eerder had hij al verklaard dat ‘een hele natie verantwoordelijk was’ voor het gebeuren op 7 oktober vorig jaar.
Mede op grond van die uitspraak heeft Zuid-Afrika Israël voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag gedaagd. Herzog vroeg slechts te bidden voor de Israëlische gegijzelden. Zeker, ook voor hen en voor hen die op de gegijzelden wachten is er sprake van onmenselijkheid.
Maar alleen voor hen? Geen woord over die andere onmenselijkheid? Alsof alle Palestijnen terroristen zouden zijn? In plaats van Herzog had men beter VN-secretaris-generaal Antonio Guterres uitgenodigd. Een organisatie die werd opgericht om dat ‘nooit meer’ waar te maken (zie het VN-rapport De Palestijnse Kwestie – Een kort historisch overzicht).
De aanwezigheid van president Herzog was een smet op de opening van het Holocaustmuseum en een schoffering als het over medemenselijkheid, verzoening en ‘nooit meer’ gaat. Een toonbeeld van de banaliteit van de onverschilligheid, van wegkijken wat in het nu gebeurt.
En velen, ook Joden, lieten dat horen. En wat de koning betreft, op spandoeken viel te lezen: ‘Koning, 2014 biertje met Poetin, 2024 proosten met Herzog’.
Hoe macaber kan het zijn en hoe tragisch deze zich steeds weer openende wond als de opening van een museum dat het kwaad van oorlog en de vernietigingskampen in beeld brengt. Een historisch kwaad dat op de avond van de opening in beeld kwam in de dramaserie De Joodse Raad van de de Evangelische Omroep EO (vanaf 10 maart op NPO1, openingsdag van het Holocaustmuseum).
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
