Het UNWRA, voluit United Nations’ Relief and Works Agency (de hulporganisatie van de VN voor de Palestijnse vluchtelingen) is het belangrijkste kanaal voor de verspreiding van voedsel- en andere levensnoodzakelijke goederen en diensten aan de Palestijnen.

De beslissing van de VS en andere leidende westerse landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, om onder andere het agentschap niet langer te financieren heeft echter een belangrijke voorgeschiedenis.

Ook Duitsland, Frankrijk, Japan, Zwitserland, Canada, Australië en Finland schorten hun financiering op, ondanks het oordeel van het Internationaal Gerechtshof van vrijdag 26 januari dat Israël zich in Gaza mogelijk schuldig maakt aan genocide.

Israël valt UNRWA al jaren aan. Dit voedseldepot in Gaza werd vernield in 2009. UN Photo/CC BY-SA 2:0

De rechters van het Hof citeerden uitgebreid meerdere VN-functionarissen, die hadden gewaarschuwd dat het optreden van Israël zo goed als alle 2,3 miljoen inwoners van de Gazastrook op de rand van een humanitaire catastrofe had gebracht, met inbegrip van hongersnood.

Israël weet dat het UNRWA het grootste obstakel is tegen de uitroeiing van de Palestijnen als volk en  streeft al heel lang naar zijn vernietiging.

Het flinterdunne voorwendsel dat neerkomt op een regelrechte oorlog tegen het UNRWA, steunt op Israëls bewering dat 12 – van de 13.000 – lokale personeelsleden van de VN hebben deelgenomen aan de overval van Hamas op Israël na de uitbraak uit de openluchtgevangenis van Gaza op 7 oktober.

Het enige bewijs blijkt te komen van onder dwang afgelegde bekentenissen, waarschijnlijk bekomen na de foltering van Palestijnse strijders die Israël die dag heeft gevangengenomen.

De VN heeft meteen alle beschuldigden ontslagen, blijkbaar zonder enig onderzoek. We kunnen ervan uitgaan dat de vluchtelingenorganisatie vreesde de al zeer broze levenslijn met de bevolking van Gaza, evenals met de miljoenen andere Palestijnse vluchtelingen in de regio – op de Westelijke Jordaanoever, in Libanon, Jordanië en Syrië – nog meer in gevaar te brengen.

De organisatie had zich die zorgen kunnen besparen. De westerse donorlanden hebben toch hun financiering afgebroken en daarmee Gaza nog verder de afgrond ingeduwd.

UNRWA lifesaving assistance is about to end following countries decisions to cut their funding to the Agency.

Our humanitarian operation, on which 2 million people depend as a lifeline in Gaza, is collapsing. I am shocked such decisions are taken based on alleged behavior of a…

— Philippe Lazzarini (@UNLazzarini) January 27, 2024

Ze hielden er hoegenaamd geen rekening mee dat hun beslissing zou uitdraaien op niets minder dan een collectieve bestraffing: zowat 2,3 miljoen Palestijnen in Gaza worden geconfronteerd met hongersnood en de verspreiding van dodelijke ziekten, terwijl nog 4 miljoen Palestijnse vluchtelingen in de regio het risico lopen van de ene op de andere dag de toegang tot voedsel, gezondheidszorg en onderwijs te verliezen.

Volgens professor internationaal recht Francis Boyle, die twee decennia geleden Bosnië voor het Internationaal Gerechtshof daagde voor genocide, betekent dit dat de meeste van die westerse staten opschuiven van reële medeplichtigheid aan Israëls genocide (door het land wapens te verkopen en hulp en diplomatieke dekking te verschaffen) naar rechtstreekse en actieve medewerking aan die genocide door de schending van het uitdrukkelijke verbod in het Genocideverdrag van 1948, namelijk het “opzettelijk aan de groep [in dit geval de Palestijnen] opleggen van levensvoorwaarden die gericht zijn op haar gehele of gedeeltelijke lichamelijke vernietiging”.

Palestijnen in Gaza zochten tevergeefs bescherming in de VN-installaties (hier in een UNRWA-school). UN Photo

Het Internationaal Gerechtshof onderzoekt de genocide-aanklacht tegen Israël maar zou met gemak zijn onderzoek kunnen uitbreiden naar die westerse landen. Het gevaar voor het UNRWA moet in dit licht bekeken worden.

Niet alleen haalt Israël zijn neus op voor het Internationaal Gerechtshof en het internationaal recht, maar door de vluchtelingenorganisatie financieel droog te leggen doen de VS en het Verenigd Koninkrijk net hetzelfde.

Dit is een slag in het gezicht van het Hof. Zo geven ze aan vierkant achter de misdaden van Israël te staan, zelfs als blijkt dat die op genocide wijzen.

UNRWA als afzonderlijke vluchtelingenorganisatie is een creatie van Israël

Voor een goed begrip van wat er echt achter deze recente aanval op het UNRWA schuilgaat, is een correcte weergave van de context van groot belang:

1. Het agentschap UNRWA werd opgericht in 1949 – decennia vóór de huidige militaire slachtpartij van Israël in Gaza – om Palestijnse vluchtelingen te voorzien van noodzakelijke levensbehoeften, waaronder voedsel, gezondheidszorg en onderwijs. Zijn missie in Gaza is zeer omvangrijk omdat de Palestijnen die er wonen in 1948 alles verloren hebben, of nakomelingen zijn van families die alles verloren hebben. Dit was het resultaat van de ethnische zuivering van het grootste deel van Palestina door het jonge Israëlische leger, een gebeurtenis die de Palestijnen de Nakba, de catastrofe, noemen. Hun land werd herschapen in wat de Israëlische leiders beschreven als een exclusief “Joodse staat”. Het Israëlische leger ging binnen die nieuwe staat over tot de vernietiging van de Palestijnse steden en dorpen om de terugkeer van de oorspronkelijke bewoners voorgoed onmogelijk te maken.
2. Het UNRWA staat los van de belangrijkste VN-vluchtelingenorganisatie, de UNHCR (United Nation’s High Commissioner for Refugees – het Bureau van de VN voor Vluchtelingen) en werkt exclusief met Palestijnse vluchtelingen. Hoewel Israël dit potje liever gedekt houdt, was het ontstaan van twee aparte VN-vluchtelingenorganisaties het werk van de Israëliërs zelf en hun westerse bondgenoten: zij drongen in 1948 aan op die verdeling. Waarom? Omdat Israël vreesde dat de Palestijnen onder de verantwoordelijkheid zouden vallen van de voorganger van de UNHCR, de International Refugee Organisation (de Internationale Vluchtelingenorganisatie IRO). Deze organisatie was opgericht onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog, grotendeels om de miljoenen Europese Joden die de nazi-wreedheden waren ontvlucht, op te vangen.

Israël wilde vermijden dat beide kwesties op gelijke voet zouden behandeld worden. Dus moesten de Joodse vluchtelingen zich vestigen op de grond waarvan het Israëlische leger net de Palestijnen had verjaagd. Een deel van de opdracht van de IRO was de repatriëring van Europese Joden.

UNRWA-medewerkers in Gaza bereiden porties bloem voor. Foto: unrwa.org

Israël vreesde dat dit principe zou gebruikt worden zowel om Israël te verbieden het Palestijnse land te koloniseren als om de Palestijnse vluchtelingen te laten terugkeren naar hun vroegere woonplaatsen.

Het UNRWA is dus in feite een creatie van Israël: de organisatie moest dienen om de Palestijnen als een apart geval, als een anomalie, te behandelen.

Gevangenenkamp

3. En toch liep het niet helemaal volgens plan. Door Israëls weigering om de Palestijnse  vluchtelingen te laten terugkeren en de aarzeling van de naburige Arabische staten uit schrik medeplichtig te zijn aan de oorspronkelijke Israëlische etnische zuivering, nam de Palestijnse bevolking in de vluchtelingenkampen van het UNRWA snel toe. Vooral Gaza werd een groot probleem: zowat twee derde van de bevolking daar is vluchteling of stamt af van vluchtelingen. Deze kleine enclave aan de kust beschikte noch over land noch over middelen om het hoofd te bieden aan de snel groeiende bevolking. Naarmate het lot van de Palestijnen in Gaza almaar hachelijker werd, nam bij Israël de vrees toe dat de internationale gemeenschap druk zou uitoefenen om een vredesakkoord te sluiten dat de vluchtelingen het recht zou geven om terug te keren naar hun vroegere woonplaatsen.

Dat moest hoe dan ook vermeden worden. In de vroege jaren 1990, toen het zogenaamde “Oslo-vredesproces” werd ontvouwd, begon Israël de Palestijnen in Gaza op te sluiten in een stalen kooi, omringd door bewapende torens. Ongeveer 17 jaar geleden voegde Israël er nog een blokkade aan toe die de bevolking elke bewegingsvrijheid naar of uit Gaza ontnam, ook via de kustwateren en de lucht.

De Palestijnen werden gevangenen in een gigantisch concentratiekamp, waarbij hun de elementairste verbinding met de buitenwereld werd ontzegd. Alleen Israël mocht Gaza in of uit. Een Israëlische rechtbank vernam later dat het Israëlische leger de inwoners van Gaza vanaf 2008 een hongerdieet oplegt door de voedselbevoorrading te beperken.

Hoofdkwartier UNRWA in Gaza. Foto: X/@UNRWA

Het gaat hier dus om een duidelijke strategie om Gaza onbewoonbaar te maken, waarvoor de VN overigens al sinds 2015 had gewaarschuwd. Het Israëlische opzet zag er min of meer uit als volgt.

Door de Palestijnen in Gaza almaar meer tot wanhoop te drijven zouden ongetwijfeld bepaalde militante groepen zoals Hamas, die wilden vechten voor de bevrijding van de enclave, aan populariteit winnen.

Dat zou op zijn beurt Israël het excuus geven om zowel de beperkingen nog op te drijven ter beteugeling van “de terroristische dreiging” als om Gaza verder te vernietigen “als vergelding” voor die aanvallen – of wat de Israëlische legerleiding afwisselend “het gras maaien” en “Gaza terugvoeren naar het stenen tijdperk” noemde.

De militante groepen in Gaza, die het hoofd zouden moeten bieden aan de constante “humanitaire crisissen” die Israël veroorzaakte, zouden zichzelf uitputten, redeneerden de Israëliërs.

Tezelfdertijd kon Israël twee narratieven de wereld insturen. In de publieke sfeer kon het verklaren dat het onmogelijk de verantwoordelijkheid kon nemen voor de bevolking in Gaza vanwege het terrorisme en de haat voor al wat Joods was.

In de privésfeer daarentegen, zou het de internationale gemeenschap laten weten dat er, vanwege de almaar grotere onbewoonbaarheid van de Gazastrook, dringend een oplossing moest komen waarbij Israël betrokken was.

Dat deed Israël uiteraard in de hoop dat Washington het naburige Egypte met inzet van de nodige druk zou dwingen en chanteren om het grootste deel van de berooide bevolking van Gaza op te nemen.

Het masker valt

4. Op 7 oktober 2023 voerden Hamas en andere militante groepen uit wat Israël voor onmogelijk had gehouden: ze braken door de muren van hun gevangenis. Niet alleen de bloedige aard van de aanval schokte de legerleiding. Op die dag sloeg Hamas ook heel het Israëlische veiligheidsconcept aan diggelen – een concept dat de Palestijnen onder de knoet moest houden en de Arabische staten en andere verzetsgroepen in de regio alle hoop moest ontnemen. Vrijdag 26 januari bezorgde het Internationaal Gerechtshof Israël een uppercut van jewelste met zijn uitspraak om het land te vervolgen voor genocide in Gaza, waarmee het in één adem de morele kwestie van een exclusief Joodse staat, gebouwd op de ruïnes van het Palestijnse thuisland, naar de prullenbak verwees.

Door de bijna unanieme conclusie van de rechters dat Zuid-Afrika een plausibele rechtszaak heeft aangespannen tegen Israël voor genocide moet al wat eraan voorafging opnieuw in overweging genomen worden.

Een genocide komt niet uit de lucht vallen maar strekt zich uit over een lange periode, waarin de onderdrukkende groep de andere groep ontmenselijkt, misbruikt en anderen ertegen ophitst.

Het Hof heeft impliciet toegegeven dat de Palestijnen gelijk hadden toen ze op die ene nagel bleven kloppen: dat er nooit een einde is gekomen aan de Nakba, Israëls onteigenings- en etnische zuiveringsoperatie van 1948.

De Nakba ging gewoon door in andere vormen. Israël slaagde er almaar beter in zijn misdaden te verbergen tot het masker werd afgerukt na de uitbraak van 7 oktober.

5. De Israëlische pogingen om zich van het UNRWA te ontdoen zijn niet nieuw maar gaan vele jaren terug. De VN-vluchtelingenorganisatie is om meerdere redenen altijd een doorn in het oog van Israël geweest, des te meer in Gaza. Het UNRWA is op zijn minst een levenslijn geweest voor Gaza: het agentschap verstrekt voedsel en gezondheidszorg, maar stelt ook duizenden lokale inwoners te werk in een gebied waar de werkloosheid tot de hoogste ter wereld behoort. Het agentschap heeft geïnvesteerd in infrastructuur als ziekenhuizen en scholen die het leven in Gaza leefbaarder maakten, terwijl Israël al lang de onbewoonbaarheid van de enclave op het oog had. Deze efficiënt beheerde UNRWA-scholen met lokaal Palestijns personeel brengen de kinderen hun eigen geschiedenis bij, vertellen hen waar hun grootouders ooit leefden en spreken over de tegen hen gerichte Israëlische campagne van onteigening en etnische zuivering. Dat gaat regelrecht in tegen de beruchte zionistische slogan dat de Palestijnse identiteit geen toekomst heeft: “De ouderen zullen sterven en de jongeren zullen vergeten”.

Verdeel en heers

Maar de rol van het UNRWA is veel meer dan dat. Het is zelfs uniek, in die zin dat het de enige organisatie is die de Palestijnen eender waar verenigt, zelfs als nationale grenzen en Israëls fragmentatie van de gebieden die het controleert, hen van elkaar scheiden.

Het UNRWA brengt Palestijnen samen, zelfs wanneer het verdeel-en-heers-beleid van Israël hun eigen politieke leiders manipuleert en aanzet tot medewerking aan de eindeloze opdeling in verschillende facties. Hamas heeft de leiding in Gaza, terwijl Fatah van Mahmoed Abbas beweert de plak te zwaaien over de Westelijke Jordaanoever.

Daarenboven houdt het UNRWA de morele kwestie van het Palestijnse recht op terugkeer warm: het internationaal recht erkent dit principe, de westerse landen daarentegen hebben dit al lang losgelaten.

Zelfs zonder 7 oktober 2023 was UNRWA een te verwijderen obstakel geworden als Israël er ooit wou in slagen Gaza etnisch te zuiveren. Dat is de reden waarom Israël herhaaldelijk gelobbyd heeft om de grootste donoren, vooral de VS, ertoe aan te zetten het UNRWA niet langer te financieren.

In 2018 bijvoorbeeld kwam de vluchtelingenorganisatie in een existentiële crisis terecht toen de toenmalige president Donald Trump toegaf aan de Israëlische druk en een einde maakte aan de financiering. Zelfs nadat die beslissing werd ongedaan gemaakt, bleef de organisatie financieel zeer kwetsbaar.

6. Nu Israël de strijd aanbindt met het Hof, heeft het nog meer dan voorheen baat bij de vernietiging van het UNRWA. De bevriezing van de financiering en de verdere verzwakking van de vluchtelingenorganisatie zullen de structurele steun voor de Palestijnen in het algemeen ondermijnen. Maar in het geval van Gaza zal die beslissing leiden tot honger en ziektes, en de enclave nog sneller onbewoonbaar maken.

Maar er is meer. Ze zal ook de stok zijn om het Internationaal Gerechtshof mee te slaan wanneer Israël probeert het genocide-onderzoek te dwarsbomen. Israël verhult nauwelijks dat 15 van de 17 rechters van het Internationaal Gerechtshof volgens hen zijn bezweken voor het zogenaamd antisemitische argument dat Israël genocide zou plegen.

Het Hof heeft uitgebreid de uitspraken aangehaald van VN-functionarissen, waaronder het hoofd van het UNRWA, dat Israël in Gaza een ongeziene humanitaire crisis veroorzaakt.

Zoals voormalig ambassadeur van het Verenigd Koninkrijk Craig Murray zegt, dienen de afgedwongen bekentenissen van 12 UNRWA-personeelsleden nu om “een narratief te spinnen dat ingaat tegen het oordeel van het Internationaal Gerechtshof en dat de geloofwaardigheid van het bewijs van het UNRWA moet ondergraven”.

Incredible. The BBC just led their news with an 8 minute long segment on the unevidenced allegations of UNRWA staff involvement with Hamas.
Far greater coverage than they gave to the ICJ interim ruling that Israel is plausibly committing genocide.
The BBC is an utter disgrace.

— Craig Murray (@CraigMurrayOrg) January 28, 2024

Opmerkelijk is hoe de westerse media Israëls pr-campagne hebben gevoerd door al te gretig veel meer aandacht te besteden aan Israëls beweringen over een handvol personeelsleden van het UNRWA dan aan de beslissing van het Hof om Israël te berechten voor genocide.

Een bijkomende ‘zegen’ is dat meerdere leidende westerse staten zo snel kleur bekend hebben. De bevriezing van de financiering van het UNRWA verbindt hun lot onverbrekelijk met dat van Israël.  De boodschap is dat zij zich samen met Israël tegen het Internationaal Gerechtshof zullen verzetten, ongeacht de uitkomst.

Hun oorlog tegen UNRWA is bedoeld als een daad van collectieve intimidatie van het Hof. Het wijst erop dat het Westen weigert te aanvaarden dat het zelf of zijn satellietstaat onderworpen is aan het internationaal recht.

Het herinnert ons eraan dat de westerse staten elke beperking van hun actievrijheid afwijzen en dat Israël en zijn sponsors de echte schurkenstaten zijn.

In waging war on the UN refugee agency, the West is openly siding with Israeli genocide van Jonathan Cook werd vertaald door Marina Mommerency.