Beeld het je in: je ontvlucht een genocide en komt terug aan in België, waarop je uitgenodigd wordt voor een interview op de openbare omroep. Je hoopt je verhaal te kunnen delen met een breed publiek en je woede te kunnen uiten, maar komt in een omgeving terecht waar je je eigen positie moet verdedigen. Je wordt niet serieus genomen, niet gezien en al zeker niet gehoord. Je ervaart een zoveelste vorm van geweld.

Journalistieke objectiviteit gaat al langer op de schop in Vlaamse berichtgeving rond Israëls genocide in Gaza. Het gebruik van termen als ‘conflict’ en ‘oorlog’, dragen bij tot een gedepolitiseerd en ahistorisch perspectief op de ervaringen van het Palestijnse volk. In wat allicht een poging vormde om een genuanceerd en tweezijdig beeld te brengen, problematiseerde Schols in zijn interview hoofdzakelijk de daden van Hamas op 7 oktober – met Israël als reactor. Al-Ghorra, die doorheen het gesprek aangeeft in De Afspraak te zitten om haar verhaal te delen, wordt ongeacht haar directe ervaringen met Israëlisch geweld verwacht Hamas te veroordelen.

De twee botsen onmiddellijk wanneer Al-Ghorra 7 oktober niet als een terroristische aanslag wil benoemen, maar een “reactie op een actie van bezetting die al 76 jaar aan de gang is.” Met moeite, want ze wordt continu onderbroken. Taal vormt doorheen het interview een struikelblok, waarbij weinig geduld wordt opgebracht voor Al-Ghorra’s beperktere vlotheid in het Nederlands.

Schols houdt vast aan een positionering van Hamas en Israël als twee gelijkwaardige partijen, waardoor Al-Ghorra’s replieken op verontwaardiging botsen. Wanneer ze stelt elke dood te betreuren, maar de focus wil leggen op de moord van 14.000 Palestijnse kinderen door Israël, horen we bij Schols met een kleinerende toon: “heeft u wel eens de bedenking gemaakt dat als Hamas dat niet gedaan had, die 14.000 kinderen wellicht niet waren gestorven?”

Al-Ghorra krijgt wél de ruimte om haar trauma met Vlaanderen te delen. Ze praat over Israëlische bombardementen op ziekenhuizen, waarop Schols haar de vraag stelt of Israël hen niet op de hoogte bracht dat ze dit deden, omdat Hamas zich daar verschuilde. Wanneer Al-Ghorra dit verhaal weerlegt en daarbij toevoegt: “ik leefde in dat ziekenhuis dag en nacht”, krijgt ze de haast komische respons: “maar misschien heb je dat niet gezien.”

Voor wie spreekt De Afspraak hier? Meer specifiek, voor wie spreekt Bart Schols? In tijden waar journalistieke berichtgeving steeds meer in vraag gesteld wordt, reageren journalisten snel met een verhoogde bekommernis om noties als objectiviteit en neutraliteit. Neutraliteit wordt ingenomen door de twee zijden van een ‘conflict’ te behandelen, maar in essentie resulteert dit in een onwil (of -kunde) om onevenwicht in macht in vraag te stellen.

Academici Meenakshi Gigi Durham en Linda Steiner roepen op om de journalistieke professie heruit te vinden vanuit het oogpunt van de onderdrukte. Ze vragen om een journalistieke verantwoordelijkheidszin die geënt is in empathie en een emancipatorisch doel beoogt. Journalisten horen zich in te lezen over historische en macro-politieke contexten en moeten in staat zijn om hun eigen visies en posities kritisch te benaderen. Bovenal, waarschuwen Durham en Steiner dat objectiviteit geen mechanisme mag worden dat de positie van machtige, onderdrukkende actoren bestendigt. Het is een boodschap die activisten al langer verkondigen. In het geval van Israël-Gaza, zouden 117 gedode collega-journalisten een indicatie van de machthebbende kunnen zijn.

Dergelijke verantwoordelijkheidszin en empathie bleven afwezig in De Afspraak. Al-Ghorra wordt in de positie geplaatst om de fundamenten van een machtsonevenwicht uit te leggen – een taak die, idealiter, voorafgaand aan het interview door Bart Schols uitgevoerd zou worden. Zeker wanneer je weet in gesprek te gaan met iemand die nog maar net aan een genocide ontsnapte en wanneer kennis over wat er gaande is in Palestina, continu gedeeld wordt via sociale media. Een vorm van journalistiek die nog al te vaak aan het oog van traditionele media ontsnapt.

Intussen reageerde ook Bert Lauwers, de ombudsman van de VRT, op de klachten die volgden. Hij schrijft: “Wat een aangrijpende getuigenis moest worden, kantelt naar een harder interview, elf minuten lang. Ook voor de redactie en de presentator was die wending nogal onverwacht.”

Wanneer journalistiek enkel plaats geeft aan het trauma van een gastspreker, maar niet voor diens daaropvolgende standpunten, wordt een vage illusie van apolitiek hooggehouden. Hij noemt Al-Ghorra’s onwil om het geweld van 7 oktober als terreur te bestempelen ‘radicaal’ en refereert daarbij naar wetgeving van enkele machthebbende instanties – de VS en Europese Unie.

In essentie wordt er wederom verscholen achter diegenen die zich in eerste instantie al niet te veel bekommeren om de Palestijnse zaak. Het is zonde voor wat het interview te bieden had, zonde voor diegenen die schreeuwen om aandacht voor Palestina en zonde voor diegenen die ervoor opteren hun stem niet meer te laten horen in deze journalistieke context.

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier