China VS
Foto: PublicDomainPictures.net / CC0 1.0
Interview -

Oorlogskoorts: na Oekraïne Taiwan?

Eind januari verklaarde een topgeneraal van de VS dat een oorlog om Taiwan al binnen twee jaar zou kunnen uitbreken. Zitten we binnenkort na Oekraïne met een tweede brandhaard in Azië? We legden de vraag voor aan Chinakenner Dirk Nimmegeers.

woensdag 1 februari 2023 11:32
Spread the love

 

Om goed te begrijpen wat er precies aan de hand is, is het belangrijk om het speciaal statuut van Taiwan onder ogen te zien. Kan je dat statuut wat toelichten?

Foto: English Wikipedia, Wikemedia Commons / CC BY 3.0

Taiwan heeft wel een eigen regering en parlement, maar in wezen is het geen soevereine of onafhankelijke staat, omdat het deel uitmaakt van China. Bijna alle staten in de wereld, inclusief de VS erkennen dat. Taiwan heeft bijvoorbeeld geen zitje in de VN.

Er is maar één China met een regering die zetelt in Beijing. De Taiwanese politieke entiteit is in 1949 geïnstalleerd door de verliezende partij in de Chinese burgeroorlog, nadat ze door de Communistische Partij van China uit de rest van het land was verdreven.

Juridisch gezien maakt het eiland al eeuwen deel uit van China zoals Vlaanderen deel uitmaakt van België, of Friesland van Nederland. Je kan Taiwan een beetje beschouwen als een opstandige provincie.

Wat is de verhouding van China tegenover deze ‘opstandige provincie’?

Het beleid van China is al jaren onveranderlijk: Taiwan moet vreedzaam herenigd worden met de rest van het land. Beijing wil graag dat de economische banden tussen het vasteland en de eilandprovincie weer even sterk worden als ze tot voor kort waren. Ook is het goed als er meer sociale en culturele contacten komen.

Beijing wil dat Taiwan vreedzaam herenigd wordt met de rest van het land.

Beijing heeft echter altijd gewaarschuwd – en doet dat telkens als het te zeer wordt geprovoceerd – dat elke verklaring van Taiwanese onafhankelijkheid of serieuze stappen ernaartoe zouden leiden tot een militaire reactie. In wezen is de ‘kwestie Taiwan’ een binnenlandse aangelegenheid, die de Chinezen aan beide zijden van de Straat van Taiwan met elkaar zullen regelen.

Hoe bekijken ze die kwestie vanuit Taiwan?

Tsai Ing-wen. Foto: Regering Taiwan, Wikimedia Commons / CC BY 2.0

In Taiwan zijn er twee belangrijke partijen. Op dit moment is de Democratic People’s Party (DPP) aan de macht. Deze partij stuurt aan op separatisme. Het standpunt van de DPP en de huidige leider Tsai Ing-wen is dat Taiwan al onafhankelijk is en dat China en Taiwan niet bij elkaar horen.

Dit in tegenstelling tot de andere grote Taiwanese politieke partij de Kwomintang (KMT). Deze partij volgt nog steeds de ‘één China’-grondwet. Die ging ervan uit dat een regering vanuit Taiwan erin zou slagen het hele Chinese grondgebied terug te veroveren. Uiteraard weet ook de KMT dat dit intussen een illusie is en de partij heeft op basis daarvan de ‘Consensus van 1992’ opgesteld.

Daarin wordt gesteld dat er ‘één China is, maar dat dit aan beide zijden van de Straat verschillend wordt geïnterpreteerd’. Voor Beijing en de KMT blijft dit een goede basis voor onderlinge contacten en onderhandelingen. De separatisten van de DPP hebben altijd geweigerd die Consensus te erkennen.

En wat is de houding van de VS in deze kwestie?

Van oudsher houdt de VS vast aan de visie dat Taiwan inderdaad deel uitmaakt van China, en dat er maar één China is, met als hoofdstad Beijing. In zijn laatste onderhoud met Xi op de G20 in Bali, in november 2022, heeft Biden dat nog eens herhaald. In 1982 heeft de VS beloofd om de wapenverkopen aan Taiwan geleidelijk af te bouwen.[1]

De president van de VS verklaarde toen ook dat hij en zijn regering voorstander blijven van de status quo, dat wil zeggen de situatie waarbij Taiwan zich niet onafhankelijk verklaart, maar wel autonoom blijft opereren. De VS zou militair ingrijpen als één van de betrokken partijen die status quo eenzijdig en met geweld zou veranderen.

De VS houdt dus vast aan de status quo?

Wat er in de maanden voor en na het gesprek in Bali gebeurde doet ernstige twijfels rijzen aan de oprechtheid van Bidens uitspraken. Het lijkt er eerder op dat Washington de meest roekeloze separatistische en militaristische politici op Taiwan aanmoedigt.

Het is alsof de VS de eigen voorspelling dat een oorlog met China niet te vermijden is in vervulling wil laten gaan.

Het is alsof de VS de eigen voorspelling dat een oorlog met China niet te vermijden is in vervulling wil laten gaan. Het lijkt erop dat de leiders in Washington zich opmaken voor dat conflict en bondgenoten rekruteren of onder druk zetten om eraan mee te doen.

Kan je dat concreter maken?

Je hebt vooreerst de globale strategie. Washington gaat nooit geziene sommen uitgeven aan bewapening. Jaarlijks zal het Congres een bedrag van 858 miljard dollar toewijzen aan het leger. Dat is 45 miljard dollar meer dan Biden had gevraagd en dat is zoveel als de uitgaven van de volgende negen landen samen.

Met deze bewapeningswedloop liggen vooral Rusland en China in het vizier. Dat is niet wat ik zeg, Washington is daar zelf heel open over. In twee strategische documenten van de VS wordt dat betoogd en legt Washington uit hoe het van plan is hiermee om te gaan. De National Security Strategy (2022) en de Nuclear Posture Review (2022), stellen in oorlogszuchtige taal zelfs dat de VS het recht heeft om een atoombom te gebruiken met het doel ‘strategische aanvallen af te schrikken’, dus niet alleen nucleaire aanvallen!

De Indiase commentator Vijay Prashad merkt hierover op: ‘Dit, in combinatie met de weigering van Washington om een no first use-strategie te hanteren, met de modernisering van zijn nucleaire arsenaal door Washington en met de terugtrekking van Washington uit het Intermediate Range Nuclear Missile-verdrag, heeft geleid tot de angst van veel landen – zeker van China en Rusland – dat de Verenigde Staten middellangeafstandsraketten in hun nabijheid zouden plaatsen en deze zouden bewapenen met kernkoppen’.

Officiële documenten stellen dat de VS het recht heeft om een atoombom te gebruiken met het doel ‘strategische aanvallen af te schrikken’.

militaire omsingeling China

De militaire omknelling van China: de bolletjes zijn militaire basissen van de VS. De pijlen zijn geplande afstandsraketten.

Rondom China, meer bepaald in de Indo-Pacific breidt de VS zijn vloot uit. Pacten zoals AUKUS, het militaire verdrag tussen de VS, Groot-Brittannië en Australië verhogen eveneens het militair opbod in de regio. Dat is ook het geval met de Britse militaire samenwerking met Japan, een land dat net als Duitsland op aanstoken van de VS en de NAVO zijn militaire uitgaven verdubbelt.

Washington heeft nu met Australië overeenkomsten om kernwapens met B-52- en B-1-bommenwerpers naar Australië te verplaatsen. De uitgaven voor het zogenaamde Pacific Deterrence Initiative worden met 11,5 miljard dollar verhoogd.

Het is duidelijk, en nogmaals: Washington ontkent het niet, dat dit alles in de eerste plaats tegen China is gericht.

Deze militaire strategie gaat hand in hand met economische oorlogsvoering. Sinds kort is Biden een echte chipoorlog gestart tegen China. Met ingrijpende uitvoerbeperkingen probeert de VS economische, technologische en militaire ontwikkeling van China met alle middelen te blokkeren.

Dat is de algemene strategie. Welke rol speelt Taiwan daarin?

Taipei. Foto: Mao Mao, Wikimedia Commons / CC BY 2.0

Je kan stellen dat Taiwan door de VS de rol van een soort militaire basis is toebedacht. Washington lijkt vastbesloten om Taiwan in te zetten tegen China, zoals het Oekraïne inzet tegen Rusland, hoe groot de verschillen ook zijn tussen de oorlog die al bezig is en die welke lijkt te worden voorbereid.

Al eerder en vaker hebben VS presidenten de belofte om de bewapening van Taiwan terug te draaien en stop te zetten gebroken. De regering Biden echter gaat hierin echter het verst. Ze heeft de huidige leiders van het eiland kunnen overtuigen om met de aankopen van gigantische hoeveelheden wapens de winsten van Amerikaanse wapenfabrikanten de hoogte in te jagen.

Washington lijkt vastbesloten om Taiwan in te zetten tegen China, zoals het Oekraïne inzet tegen Rusland.

In het kader van het onlangs geplande militaire budget zal Taiwan 10 miljard dollar aan extra militaire hulp ontvangen. Daar komen nog eens 6,5 miljard dollar bovenop op basis van een nieuwe wet, de zogenaamde Taiwan Policy Act.

Het Witte Huis wil investeren in ‘war games, grootschalige militaire oefeningen en een blijvende roterende militaire aanwezigheid van de VS’. Het Huis van Afgevaardigden roept de VS marine op om de Taiwanese marine uit te nodigen voor de militaire Rim of the Pacific 2024-oefeningen.

Destroyer of torpedojager van de VS marine. Foto: US Navy, Flickr / CC BY 2.0

Op 7 januari voer alweer een destroyer van de Amerikaanse marine door de Straat van Taiwan, de eerste dergelijke doorvaart die de Amerikaanse marine dit jaar heeft gemeld. Zoals altijd beweert Washington dat het gaat om een ‘vrijheid van navigatie’-operatie, terwijl China uiteraard de handelsvaart niet belemmert en ook niet van plan is daar ooit mee in de eigen voet te schieten.

In het nieuw verkozen parlement van de VS worden nieuwe provocatieve en onwettige ‘officiële bezoeken’ aan Taipei (de zelfverklaarde ‘regering’ van Taiwan), naar het voorbeeld van Nancy Pelosi, voorbereid.

Hoe reageert de regering van Taiwan daarop?

De separatistische partij die daar aan de macht is verwelkomt deze acties en vraagt voortdurend om nog meer wapens. Taipei verlengt de militaire dienstplicht van vier maanden naar een jaar en doet er alles aan om de bevolking ervan te overtuigen dat er een militaire dreiging van China uitgaat.

Er zijn zelfs plannen om kinderen op de kleuterscholen het geluid van artilleriegranaten te leren onderscheiden.

Ook op economisch vlak gaat Taipei mee in het opbod. Belangrijke bedrijven zoals de Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) worden gedwongen om fabrieken op te zetten in de Verenigde Staten in een poging om de vanzelfsprekende en gunstige samenwerking tussen de twee zijden van de Straat van Taiwan af te snijden.

Jij legt het oorlogsgestook aan de zijde van de VS, maar de meeste mensen hier hebben de tegenovergestelde indruk en gaan ervan uit dat China de agressor is.

Dat vrees ik ook. Politici, commentatoren, academici en massamedia doen dagelijks hun best om de bevolking van de VS en zijn bondgenoten ervan te overtuigen dat het China zou zijn dat zich steeds agressiever opstelt en een bedreiging vormt voor zijn buurlanden en de vrede.

Zo voerde het Center for Strategic and International Studies een onderzoek uit op basis van een simulatie van een mogelijke ‘invasie’ van het Chinese Volksbevrijdingsleger in Taiwan in 2026, om vast te stellen dat die tot zware verliezen zou leiden voor de partijen die daarbij betrokken zouden zijn: het vasteland China, het eiland Taiwan en de VS met als bondgenoot Japan.

Westerse commentatoren doen hun best om de publieke opinie ervan te overtuigen dat China een bedreiging vormt.

Begin januari bracht het bekende Amerikaanse magazine Foreign Policy een speciaal nummer met twaalf essays van voormalige CIA-directeurs, commandant van het Amerikaanse leger, een voormalig secretaris-generaal van de NAVO, een minister van de regering Trump en vertegenwoordigers van denktanks.

Zij zien de overwinning van Oekraïne in de door Rusland begonnen oorlog binnen handbereik en stellen voor om daar, zoal zij het noemen,  de lessen uit te trekken. Voor sommigen is de les: ‘we moeten China definitief afschrikken door Taiwan nog veel meer te bewapenen. Anderen denken onverbloemd na over beste manier om oorlog te voeren tegen China ‘ter verdediging van Taiwan’.

Volgens Michael A. Minihan (rechts), generaal van de luchtmacht kan een oorlog om Taiwan al binnen twee jaar uitbreken. Foto: Pacific Airforces, Flickr / CC BY 2.0

Zopas verklaarde een topgeneraal van de VS dat een oorlog om Taiwan al binnen twee jaar kan uitbreken.

Als we terugdenken aan de woorden van Biden over de ‘ondermijning van de status quo’ en de ‘eenzijdige en gewelddadige verandering’ ervan lijkt het duidelijk dat het precies de VS is die zich hieraan schuldig maakt met contacten en bezoeken die de Taiwanese leiders tegemoet treden alsof het officiële vertegenwoordigers van een onafhankelijke staat zijn, met grootscheepse bewapening en oorlogspropaganda.

Ja, maar je kan er toch niet om heen dat China regelmatig militair machtsvertoon ontplooit in de regio, dat was bijvoorbeeld het geval kort na het bezoek van parlementsvoorzitter Pelosi aan Taiwan.

Zoals ik reeds zei, China is uit op een vreedzame hereniging. Maar wil ook dat de gemaakte afspraken uit het verleden worden gerespecteerd. Telkens de VS en Taiwan een stap te ver gaan in hun salamitactiek om de onafhankelijkheid van Taiwan naderbij te brengen zonder die onafhankelijkheid ook met een ronkende verklaring af te kondigen verweert de Chinese regering zich tegen de provocatie met symbolische oefeningen om te laten zien dat het de militaire optie niet wil opgeven.

Tijdens die oefeningen overschrijdt de Chinese luchtmacht ook de grens van de Air Defense Identification Zone (ADIZ) die Taiwan heeft uitgeroepen. Uiteraard erkent China die luchtverdedigingsidentificatiezone niet, omdat zoiets alleen door een erkende staat kan worden ingesteld. De overschrijdingen van de denkbeeldige grens waren er tot voor kort niet omdat China blijk wilde geven van zijn goede wil.

Toch zal Beijing, nu Washington en Taipei hun oorlogsvoorbereidingen laten escaleren, tot het uiterste proberen niet in de val te trappen van een bewapeningswedloop. China zal echter nooit het streven opgeven om Taiwan met het vaderland te herenigen en spant zich tot het uiterste in om dat geweldloos te laten gebeuren op weg naar het model van ‘een land met twee systemen’.

De oorlog in Oekraïne zal kinderspel zijn in vergelijking met wat ons mogelijk te wachten staat bij een oorlog om Taiwan.

Daartoe wil Beijing de gunstige ontwikkeling weer oppikken van economische betrekkingen, investeringen en handel tussen het vasteland en het eiland, en van contacten tussen familieleden en andere personen. Een vreedzame evolutie die werd onderbroken door de verkiezingsoverwinningen van de separatistische DPP, die zich al snel ontpopte tot een bondgenoot van de regeringen Trump en Biden met hun nieuwe agressieve koers.

Tot slot, denk je dat het tot een oorlog kan komen in Taiwan?

Ik ben geen helderziende, maar we moeten zo’n oorlog in elk geval kost wat kost vermijden. De oorlog in Oekraïne, hoe verschrikkelijk ook, zal kinderspel zijn in vergelijking met wat ons mogelijk te wachten staat bij een oorlog om Taiwan.

We doen er best alles aan om het hoofd koel te houden en ons niet te laten leiden door de oorlogskoorts die momenteel woedt bij een groot deel van het establishment in de VS en Europa. De vredesbeweging heeft hier veel werk aan de winkel.

 

Note:

[1] In het 3e communiqué van afspraken tussen de VS en China van 17/8/1982 bepaalt punt 5 dat ‘de VS niet streeft naar een langetermijnbeleid van wapenverkopen aan Taiwan, en dat de wapenverkopen van de VS, noch in kwalitatieve noch in kwantitatieve termen, het niveau zullen overschrijden van de leveringen in de afgelopen jaren sinds het aanknopen van diplomatieke betrekkingen tussen de Verenigde Staten en China, en dat het voornemens is de verkoop van wapens aan Taiwan geleidelijk af te bouwen, wat na verloop van tijd tot een definitieve oplossing zal leiden’. (nvdr)

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!