“Beweging.net is een netwerk van elf christelijk geïnspireerde sociale organisaties, die historisch gegroeid zijn vanuit de coöperatieve werking, de vakbondswerking, de mutualiteitswerking, sociale culturele werking.”

“De studiedienst van ons netwerk brengt specialisten van alle partners samen over de actualiteit. Die bereiden standpunten en toekomstige wensen voor, spreken af wie er wie zal contacteren en proberen zo het overheidsbeleid te beïnvloeden. Dat gaat dan over wonen, energie, fiscaliteit, welzijnsbeleid, onderwijs…”

“Beweging.net heeft drie opdrachten:

• Houd ons bij elkaar.
• Bied diensten aan de partnerorganisaties.
• Voer het woord over gemeenschappelijke standpunten en acties.

Peter Wouters: “We blijven structureel samenwerken met CD&V én werken ook met partijen als Vooruit en Groen”. Foto: Malkia Mutiri

“Samen stellen we voor het ogenblik een memorandum op voor de komende verkiezingen van 2024, dat in 2023 openbaar zal worden gemaakt. Alles waar we met onze partners een akkoord over vinden komt er in. Daarmee gaan we vervolgens op stap naar de politieke partijen.”

“Bij de N-VA zei men ons al dat we nummer 50 zijn die hen komt opzoeken Er zijn dus heel wat wenslijsten van organisaties in de aanloop naar de verkiezingen. Wij spreken nochtans voor een groot deel van het maatschappelijke middenveld. Beweging.net heeft zelf wel geen leden, maar onze 11 partners wel. Eén daarvan, de christelijke vakbond ACV is een schoolvoorbeeld van basisdemocratische inspraak, waardoor ze natuurlijk een weerbarstige partner aan de tafel kan zijn.”

De voorzitter van beweging.net, is dat een coördinator, een facilitator, een bemiddelaar…?

“Ik ben dat allemaal een beetje. Ik kan niks doen als de partners de beweging niet steunen, en omgekeerd, als de beweging de partners niet steunt, zullen zij de beweging niet steunen. Je bent van elkaar afhankelijk.”

“Wat de mediacontacten betreft, voor de meeste vragen kan ik een adviseur contacteren. In klein overleg bespreken we onze positie en de stand van zaken. Dit wordt per dossier afgesproken. De sociale media vliegen echter sneller dan je zelf kan geloven. Men verwacht daar heel snel standpunten. Soms gaat dat niet. Voor het ogenblik laten we ons daar niet door leiden. Dat betekent dat we soms wat laat komen, maar we reageren altijd, nadat we er goed over nagedacht hebben.”

“Hoe we dan zelf naar buiten komen in de publieke ruimte?

• We willen een stem geven aan mensen en groepen in de samenleving.
• We willen met dat standpunt netwerken versterken, zorgen dat er verbinding ontstaat.
• Voor dat standpunt willen we oplossingen aandragen.

Foto: Malkia Mutiri

“De buitenwereld en media verwachten van een voorzitter dat die alles over alles weet maar dat is niet realistisch. De aard van de functie maakt dat je moeilijk kan voorspellen wanneer de dag voorbij is. De politieke dynamiek en de dynamiek binnen de eigen organisaties beïnvloeden de drukte van de dag, maar als er echt iets dringends gebeurt, weet ik me hier steeds goed omringd.”

“Het netwerk beweging.net heeft historisch gezien een organische band met de CVP, nu de CD&V. Het verzuilde landschap verschuift echter al 30 jaar. De representativiteit van de drie grote traditionele partijen blijft afkalven. Vandaar de noodzaak om ook met andere partijen als Groen en Vooruit aan tafel te gaan zitten.”

“Ik herinner mij in dit verband de verhalen van mijn voorganger Jan Reynders over het ‘Signaal’ van Aalst. Dat waren discussies tussen socialisten en katholieken, een poging om een politieke hergroepering te organiseren ter linkerzijde. Dat is echt geen nieuw verhaal.”

“De CM heeft 4,5 miljoen leden, ACV heeft 1,5 miljoen leden, en dan spreek ik nog niet over de culturele organisaties die samen meerdere honderdduizenden leden hebben. Die hebben allemaal hun eigen kiesgedrag.”

“Als die allemaal voor CD&V zouden stemmen, dan was de partij nog goed voor 60 procent en overal aan de macht, wat niet het geval is. Dat betekent dat je daar op een andere manier naar moet kijken.”

“We stellen bijvoorbeeld vast dat sommige van onze stellingnames bijval krijgen bij Groen. We zeggen dan: ‘Kan je dat dossier meenemen naar de tafels waar jij mee aanschuift?’ Dat lijkt een verstandigere strategie dan exclusief met één partij te blijven samenwerken.”

“We hebben een onderzoek gedaan bij 600 gemeentelijke verkozenen van alle partijen. De helft van de mensen die zich politiek engageren blijkt lid te zijn van een vereniging. Een groot deel daarvan zit bij de CD&V. Ook die mensen dragen de thema’s van onze organisaties mee naar de politieke tafel.”

“Bij andere partijen zijn er ook andere bewegingen actief die zinvol zijn. We blijven daarom structureel samenwerken met CD&V én met andere partijen zoals Vooruit en Groen. Die zijn daar positief op ingegaan. Daar hebben we dus ook overlegmomenten mee.”

“Het ACV kan soms zware kritiek leveren op een regering, ook als dat een CD&V-minister is. Hoe ga je daarmee om?”

“De wereld zit vol met dilemma’s. Ik heb nu een goeie relatie met CD&V en met Groen over een federaal dossier, maar Groen zit op Vlaams regionaal niveau wel in de oppositie. Je mag dat niet te principieel benaderen, je moet vooral thematisch kijken. Wij proberen op onze eigen thema’s zo zuiver mogelijk te zijn. Maar je hebt gelijk, dat is niet zo gemakkelijk.”

Die historische band met de CD&V is niets om je voor te schamen, dat is hoe je gegroeid bent, dat zijn je roots.

“Ik ben trots op die historische relatie. Kijk naar Europa en de rest van de wereld, hoe het daar gegaan is met de sociale organisaties die begonnen zijn met zorg voor arbeiders en werknemers, mutualiteiten hebben opgericht, enzovoort.”

“Bijna overal werden de socialisten daarin de grootsten, behalve in Vlaanderen. Dat kon enerzijds door de tweestrijd met de socialisten, maar ook door de kwaliteit van onze toenmalige leiders. Die hebben er voor gezorgd dat ze in alle levensdomeinen konden binnendringen met een gedachtengoed dat zoveel succes had dat ze vandaag zo groot geworden zijn. Ik ben trots op ons verleden.”

Maar je zit nu wel met een situatie, sociaal gezien, dat je je de vraag moet stellen: is dit geen moment om de krachten van deze twee ideologieën te bundelen?

“Niet alleen die twee, maar je hebt zeker gelijk. De coronapandemie was enorm verwarrend. Het leek wel  een oorlog en erna kwam er ook nog een échte oorlog. We dragen er nu de directe gevolgen van, zowel voor grondstoffen als voor energie en straks op economisch vlak. Dit is hét moment om na te denken hoe de sociale welvaartsstaat zoals die vandaag georganiseerd wordt, verder beschermd kan worden.”

Peter Wouters: “Dit is hét moment om na te denken hoe de sociale welvaartsstaat verder beschermd kan worden”. Foto: Malkia Mutiri

“Een van de dingen die het vroegere netwerk ACW[1] vroeger deed, nu in mindere mate, was het promoten van eigen kandidaten op CD&V-verkiezingslijsten. Je had geleidelijk aan ook het fenomeen van ACW’ers die – zelfs zonder overleg – op de lijsten van SP of Groen gingen staan. Wij steunen al deze mensen.”

“Binnenkort herstart onze politieke academie, waar we, zoals we ook de vorige keren deden, vorming bieden aan mensen die zin hebben in politiek engagement. Volgers van die opleiding hoeven ons niet eens te zeggen bij welke partij ze kandidaat zijn, zeker niet omdat er in 2024 ook lokale verkiezingen zijn, soms op lijsten die andere namen krijgen. We organiseren die academie niet partij-gericht. Daar zijn we al een tijdje vanaf. “

Er is één linkse partij die je niet noemt. Waarom met de PVDA ook geen overleg?

“Er zijn een aantal partijen die onze gedachtengoed minder genegen zijn. Voor het Vlaams Belang ligt dat historisch al vast sinds de jaren 1990. Van de N-VA weten we dat zij met het maatschappelijke middenveld geen blijf weten.”

“Met Open VLD is er wel regelmatig contact voor sommige standpunten, we kunnen met hen praten. We hebben ook historische ervaring over welke relaties socialisten, liberalen en katholieken met elkaar neigen te hebben, iedereen heeft daar zijn positie in bepaald, dus daar kennen we onze plaats wel.”

“Groen is er later bij gekomen en nu recenter, de PVDA, waarvan we weten dat ze over heel wat zaken, pensioenen bijvoorbeeld, de standpunten van de vakbonden delen. Dat is voor ons geen enkel probleem en dat is ook de positie die we tot nu toe aanhouden.”

“Maar daarnaast is het voor ons ook belangrijk om te verbinden en oplossingen aan te reiken. Dat wil zeggen dat we ervoor kiezen met onze voeten in de modder te staan en in het politieke veld mee te draaien. Dat ligt moeilijk voor de PVDA.”

Foto: Malkia Mutiri

“Zij zoeken niet mee naar een compromis, wat voor ons wel een belangrijk verschil uitmaakt. We hebben dat ook tegen hen gezegd. We hebben hen gesproken en uitgelegd over welke zaken we kunnen overeenkomen maar ook waarom we structureel niet met hen kunnen samenwerken.”

“Hun positie is in Vlaanderen ook anders dan in Wallonië. Het rechtse spectrum van de N-VA en Vlaams Belang is in Wallonië niet aanwezig. Ik heb dat fel gevoeld in de uitvoering van het asielbeleid.”

“Ik heb vastgesteld dat burgemeesters in Wallonië juridische stappen ondernemen om geen asielzoekers te ontvangen op hun grondgebied. In Vlaanderen is daar ook veel discussie over, maar worden er wel mensen opgevangen. Oekraïners in Wallonië? Ga ze zoeken. Er zijn er geen. In Vlaanderen is er heel wat opvang voor Oekraïners.”

“Het is vooral het Brussels Gewest dat heel veel zorg voor asielzoekers aanbiedt. De middenveldorganisaties hebben daar een andere kijk op, maar de mensen zelf niet, en die burgemeesters al evenmin.”

Dat zijn toch vooral MR-burgemeesters?

“Evengoed zijn dat PS-burgemeesters. Zij vragen een verslag van de brandweer over de gebouwen waarop die burgemeester zeggen: ‘Ik ben verantwoordelijk voor de brandveiligheid en weiger daarom opvang van mensen in deze gebouwen toe te laten.’”

“Tot een paar maanden geleden dacht ik nog dat men in Wallonië toleranter was, omdat daar geen rechtse partijen actief zijn. Daar gebeurt echter hetzelfde, alleen het partijlandschap is er anders. Er zijn eigenlijk meer gelijkenissen dan verschillen met Vlaanderen. Wij gaan trouwens nooit focussen op verschillen tussen ‘noord’ en ‘zuid’, wat niet wil zeggen dat we verschillen die er zijn zouden ontkennen.”

De volgende twee jaren worden belangrijk. Er komen federale, Vlaamse, Europese en een paar maanden later gemeentelijke verkiezingen. Die laatste gaan een zware impact ondervinden van de uitslag in mei 2024. Is dat een serieuze uitdaging?

“Ik heb nooit eerder zoveel contact gehad met onze organisaties die zich zorgen maken over de verkiezingen als nu. We hebben al een aanloop gezien met de eerste poging tot vorming van de Vlaamse regering, toen de N-VA enkele maanden onderhandelde met het Vlaams Belang en hoe dat geleid heeft tot een startnota voor de latere Vlaamse regering die heel erg beïnvloed werd door deze gesprekken.”

“Het Decreet Sociaal-Cultureel Werk wordt nu aangepast. Daarin zien we al het idee van segregatie opduiken. Dat heeft hier volgens onze organisaties mee te maken en heeft de mensen ongerust gemaakt. Groepen die over de grenzen van de zuilen heen elkaar opzoeken vragen elkaar: ‘Hoe doen jullie dat? Hoe bereiken we vandaag niet alleen onze achterban, maar de hele bevolking’?”

“Een opvallende trend – het is denk ik de eerste keer in de geschiedenis dat het die vlucht neemt – is dat jonge mensen die hun thuis verlaten en zelfstandig gaan wonen geen televisiekabel meer installeren, dus niet meer naar openbare zenders kijken. Ze nemen geen krantenabonnement meer, luisteren zelfs niet naar de radio, maar kijken naar Netflix en luisteren naar Spotify. Ze onttrekken zich eigenlijk aan de informatiestromen van de oudere generaties.”

Wat is volgens beweging.net de beste manier om de verrechtsing in de maatschappij te keren?

(druk op icoon rechts onderaan scherm voor NL ondertitels)

“De gevolgen zagen we tijdens de pandemie. Wie wist niets van de covid-maatregelen, wie was niet op de hoogte van de ontwikkeling van deze problematiek? Dat wordt echt een onbereikbare groep mensen. Zo krijg je volgens mij als gevolg een golf van verrechtsing, met extreemrechts, alt-right, QAnon, Steve Bannon, groepen en personen die Facebook en andere sociale media gebruiken en doelgroepen bereiken die al lang niet meer bereikt worden door de andere media. Zo gaat de verrechtsing nog sneller afglijden naar extreemrechts.”

“Nu is iedereen ongerust. Hoe komt het dat die evolutie zo sterk is? Die stem klinkt volgens mij luider dan wat ze echt vertegenwoordigt, maar ze bereikt wel mensen die niet meer bereikt worden door de meer traditionele media. Hoe we daar tegen in gaan? Onze manier van werken is altijd geleidelijk, overdacht. Hoe langer ik erover nadenk, de enige oplossing is nog altijd: grassroots-organisatie, bereid zijn naar de mensen te gaan. Dat is net wat wij bijvoorbeeld doen met de KWB door naar de buurten te gaan.”

“Het is er niet eenvoudiger op geworden. Sociaal-culturele organisaties als Femma[2] hebben op 20 jaar bijna de helft van hun leden verloren. Door die afkalving is hun impact ook veel lager. Een oplossing is niet zo direct voorhanden. Vergelijk dat met de sociale media, je kan de budgetten naast elkaar leggen, wie wat uitgeeft op sociale media. Dan weet je genoeg.”

“Het antwoord van de N-VA is een half miljoen euro investeren in de sociale media van hun voorzitter, in de hoop dat die uitgave dan terugkoppelt en hun één procent stemmenwinst geeft. De miljoenen euros die al uitgegeven werden door het Vlaams Belang. Die werden niet uitgegeven aan inhoudelijk personeel. Dat zijn allemaal communicatiemensen, waar wij strijd tegen moeten voeren.”

Het probleem is tevens dat degelijke informatie per definitie complex en een beetje saai is. Terwijl eender wat lanceren, waarbij je niks hoeft te bewijzen en geen feiten hoeft aan te halen, zo passeert. Je werkt dus niet met gelijke middelen.

“Dat is waar. Soms denk ik bij een bepaald gerucht dat wordt gelanceerd: hoe is dat mogelijk? Waar zijn al die boze roepers en ongeduldigen of gefrustreerde mensen.? Ik kom die bijna nergens tegen. Ik kom regelmatig mensen tegen met een mening, maar ik kom zeer zelden mensen tegen die het niet meer zien zitten, die liever kiezen voor een ondergangscenario dan voor een verderzettingsscenario. Ik vraag me dus af of die protesterende groep echt wel zo groot is?”

“Ik weet wel, die groepen zijn heel vocaal en sinds de financiële crisis blijven die gevoelig voor deze zaken voor de rest van hun leven. Ik denk dat je met mensen veel mag uitsteken, maar je mag niet aan hun centen zitten.”

Welke thema’s zijn voor jullie de komende twee jaar tot aan de verkiezingen het belangrijkst?

“Een eerste problemen is de geloofwaardigheid van het politiek bestel. Wij stellen vast dat het beroep van politicus bijna een vergiftigd geschenk is geworden. Er wordt op sociale media heel lelijk over gedaan. Wij willen het omgekeerde doen, medestanders vinden die zeggen: ‘Politiek is eigenlijk een knap engagement.’ We willen de clichés tegenspreken”.

“Op gemeentelijk niveau verdien je er nauwelijks iets aan een politiek mandaat. Je doet dat omdat je het belangrijk vindt voor de samenleving. Uit onze bevraging blijkt dat mensen te zijn die zich engageren in de samenleving, die soms zelfs hun gezinsleven onder druk zien komen omdat ze zich zo fel engageren vanuit hun goede bedoelingen. Niemand gaat in de politiek met slechte bedoelingen. En toch daalt het maatschappelijke respect voor politiek engagement. Daarom willen wij daar werk van maken.”

“Het ergste wat ons kan overkomen is dat alle gedegouteerden de politiek verlaten, zodat alleen nog de degoutanten overblijven.”

“Een tweede aandachtspunt is de enorme maatschappelijke, economische en fiscale crisis. Alles staat op losse schroeven. Wij zijn daarom opgetogen over de voorstellen van (federaal minister van financiën) Vincent Van Peteghem (CD&V) voor fiscale hervorming. Zijn voorstellen kunnen terug meer rechtvaardigheid opleveren voor de samenleving.”

“De regering heeft pakken geld uitgegeven om de gevolgen van de pandemie op te vangen. De ministers hebben geprobeerd hun werk te doen en hebben daardoor geld uit de samenleving weggehaald en toegekend aan wie het nodig had. Knap gedaan, zeggen wij, maar straks volgt de vraag: wat komt er in ruil? Zal dat tekort opgehoest worden door één bepaalde doelgroep of gaat het gespreid worden over iedereen?

“Dat op tafel leggen en er over praten gaat onze taak worden voor de komende periode om daar terug de evenwichten van de sociale welvaartsstaat te garanderen. Onlangs hebben we 75 jaar sociale zekerheid gevoerd. Dat maatschappelijk model, gebouwd net na de Tweede Wereldoorlog, staat vol checks-and-balances door werkgevers en werknemers die elkaar in evenwicht hielden. Vandaag wordt het heel moeilijk om nog sociale akkoorden te bereiken. Het is heel belangrijk te voorkomen dat ons sociaal systeem ontwricht raakt.”

“Wij waren voorstander van deze Vivaldi-coalitie[3]. Voor vraagstukken als de pandemie heb je bijna een regering van natioanle eenheid nodig. Ik weet wel dat zij die niet in deze coalitie zitten, dat niet zo zien. Katholieken, liberalen socialisten, ecologisten zitten er echter wel bij”.

“Eigenlijk heb je nu de meeste ideologische strekkingen van het land aan de regeringstafel. Dat lijkt ons de ideale uitgangspositie om moeilijke maar evenwichtige ontwikkelingen te garanderen. We zijn nu wel teleurgesteld dat het zo moeilijk blijkt te zijn om over gelijk wat nog een akkoord te vinden.”

“De partijvoorzitters zijn daarin het ergst. Die hebben naast de vorming van de regering vandaag allen de neiging om zich te positioneren buiten de regering die ze zelf gemaakt hebben. Wie heeft er nog oppositie nodig als je dergelijke partijvoorzitters hebt? Hoor je (voorzitter van de Franstalige liberalen MR) Georges-Louis Bouchez bezig?”

“Als ik iets zou mogen aanpassen aan de werking van de regering, dan is het dat: probeer een regeerakkoord te vormen waarmee je elkaar in de ogen kan kijken en afspreekt: wij willen samen voor een groot project gaan’. Ik moet al die concrete dingen niet in een regeerakkoord zien staan. Als ik weet dat de regeringspartijen het met elkaar kunnen vinden voor een gemeenschappelijk maatschappelijk project zal de rest wel volgen.”

Zie je concrete voorbeelden in het beleid van de afgelopen jaren waarin je merkt dat jullie voorstellen werden opgenomen?

“Ik ben tevreden over wat men nu doet voor de gezondheidsdoelstellingen. Het is heel belangrijk dat men de gezondheidszorg gaat leiden vanuit algemene gezondheidsverwachtingen voor de bevolking. Dat betekent aandacht voor preventie, aandacht voor een eerlijk evenwicht tussen de inkomstenstromen en de ziekenhuisfinancieringen. Die zitten allemaal in het plan van (federaal Minister van Volksgezondheid) Vandenbroucke (Vooruit).”

“De hele discussie voor de oorlog (in Oekraïne) over kernenergie is volgens ons goed gelopen. Federaal is men over de klimaatproblematiek toch ambitieuzer dan op het regionale Vlaamse niveau. Ik heb dat vroeger al gezegd in toespraken.”

“Men heeft bij de staatshervorming geen goeie zet gedaan door de klimaatvraagstukken te regionaliseren. Als ik zie wat (Vlaams Minister voor Energie) Zuhal Demir (N-VA) durft tegen te houden in het politiek overleg van de federale en de regionale regeringen, dan vind ik de houding (federaal Minister van Leefmilieu) Zakia Khattabi (Ecolo) beter.”

Wat betekent beweging.net in de strijd tegen institutioneel racisme?

“Wij hebben aan het opstellen van de praktijktesten meegewerkt. Het is onwaarschijnlijk om te moeten vaststellen dat discriminatie vandaag nog bestaat. Op de arbeidsmarkt, de woonmarkt, om daar echt racisme te bestrijden, denken wij dat die praktijktesten heel belangrijk zijn. Het lijkt nu ook wel te werken, dus dat is goed. Voor de woningmarkt denk ik echter dat men een tandje moet bijsteken. We zien nog te vaak dat je met een naam als Wouters sneller een huis vindt.”

“Wij beseffen dat we zelf met een ondervertegenwoordiging qua diversiteit zitten in de organisatie. Bij de partnerorganisaties ligt dat al wat anders. Als je de kans hebt moet je eens met (directeur van Familiehulp[4]) Ann Demeulemeester gaan spreken.”

“Wat zij doen om diversiteit te verwezenlijken bij hun personeel, zeker in het Antwerpse, met hele knappe projecten, wijkgericht, via netwerking, is heel knap. Natuurlijk is er ook Femma dat pas een fusie achter de rug heeft met Wereldvrouwen en zo onmiddellijk diverser geworden is.”

“Deze tijden zijn voor ons ook een leerschool. We worden op de Algemene Vergaderingen aangesproken of we ons wel bewust zijn van de normalisering van dit rechts gedachtengoed die zich aan het voltrekken is. We gaan die discussie niet uit de weg. De kwb[5] nam bijvoorbeeld een gezond standpunt in over de Zwarte-Pieten-discussie.”

“Maar het stopt daar niet, wij bestaan al lang en hebben nog veel werk voor de boeg. Ik voel dat onze mensen daar open voor staan, ook al geeft dat soms debatten waarbij niet iedereen op dezelfde golflengte zit. We proberen daar zeker aandacht voor te hebben…”

Notes: