Sinds zijn Comedy show ‘The Closer’ uitkwam op Netflix, staat de Amerikaanse stand-up comedian Dave Chappelle in het oog van een storm. Chappelle wordt ervan beschuldigt transfobe grappen te maken in die show. Het is niet de eerste keer dat hij die kritiek krijgt. Medewerkers van Netflix organiseerden een kleine actie voor het hoofdkantoor van de streamingdienst als protest tegen de show en de komiek. Dave Chappelle zegt van zijn kant dat hij sinds de storm zijn nieuwe docufilm ‘Untitled’ niet meer verkocht krijgt op filmfestivals en dus ‘gecanceld’ wordt.

Toch legt de controverse hem niet alleen windeieren. De show wordt drukbekeken. Chappelle oogst lof bij kijkers die de critici ervan beschuldigen te weinig nuance aan de dag te brengen. Hebben de critici gelijk? Of is de komiek, die door sommigen de ‘GOAT’ (greatest of all time, red.) wordt genoemd, dit keer te ver gegaan?

Humoristische stylist zonder weerga

Als jarenlange fan van Dave Chappelle was het aanvankelijk moeilijk om ‘The Closer’ eerlijk te beoordelen. Ik heb al zijn beschikbare shows en specials gezien en beschouw Chappelle als één van de besten in zijn vak. Alle zogenaamde vanzelfsprekendheden van onze samenleving vinden in zijn nauwlettend oog hun werkelijke absurditeit. Die inzichten verpakt hij dan in een komisch jasje, en ook als humoristisch stylist kent hij geen weerga. Een soort sociale commentator die je gruwelijk bewustmaakt van allerlei soorten onrecht, maar je klachten verzorgt met een goeie dosis humor. Een geweldige kunstvorm waar ik al snel aan verslaafd raakte, met hem als dealer, en ik zijn vaste klant. Maar nu ik mijn vooroordeel heb laten varen, moet ook ik toegeven dat zijn laatste levering toch twijfelachtig was.

“Trapt de komiek opzettelijk op andermans tenen? Of zijn het degenen die beledigd zijn die ongewoon lange tenen hebben?”

Zoals gebruikelijk vandaag communiceren de verschillende kampen – Chappelle en mensen met een LGBTQ-achtergrond – vooral langs elkaar en niet zozeer met elkaar. Trapt de komiek opzettelijk op andermans tenen? Of zijn het degenen die beledigd zijn die ongewoon lange tenen hebben? De conclusie van die discussie is niet voor de handliggend, omdat het gaat om de inhoud van de bedoeling versus de symboliek van het gevolg, en welke van de twee het belangrijkst is voor de interpretatie van de kijker.

Goedkope strategie

De intenties van Chappelle zijn zodanig in zijn geest gefilterd dat het voor hem volkomen absurd is dat iemand hem transfoob vindt. Hij maakt de kapitale fout ervan uit te gaan dat iedereen denkt zoals hij. Niet ieders standpunt of interpretatie wordt gevormd door zijn onschuldige of komisch bedoelde intenties, maar eerder door hun eigen doorleefde ervaringen. Om enige integriteit te behouden, zou hij op z’n minst de bron van de verontwaardiging van de LGBT-gemeenschap moeten erkennen.

Dat lijkt hij niet te doen. In plaats daarvan verandert hij het onderwerp van de discussie, namelijk of hij persoonlijk een transfoob is of niet, en niet zozeer of hij zich schuldig maakt aan het bijdragen aan een transfobe ideologie. Vervolgens vertelt hij in zijn Netflixspecial over zijn innige vriendschap met een transgender vrouw, die uit het leven was gestapt enkele dagen nadat ze de volle laag kreeg van de transgender gemeenschap. Dit gebeurde nadat zij opkwam voor haar vriend Dave Chapelle, nadat hij op Twitter kritiek kreeg. Het is slechts een goedkope strategie om alle kritiek van tafel te vegen.

40 million deal

Dave Chappelle beschuldigt de “woke cancel-cultuur” ervan zich bezig te houden met een valse of lage vorm van activisme. Hij, een echte veteraan in de strijd tegen onrecht, is dan ook niet beschaamd om wat tips mee te geven aan de jongere generatie. Tijdens zijn show vertelde hij het publiek, met een zelfgenoegzame grijns, dat hij de man was die een deal van veertig miljoen dollar weigerde om niet bij te dragen aan onderdrukkende structuren en het verder verspreiden van negatieve stereotypen van zwarte burgers in Amerika.

Dat was een deal die hem werd aangeboden door de televisiezender Comedy Central door het succes van de bekende “Chapelle’s show,” een televisieserie waarin hij sketches opvoerde. Er werd hem verzocht de show met nog een seizoen te verlengen, maar hij weigerde. Hij wist niet zeker of zijn publiek telkens de genuanceerde vorm van zijn humor zou begrijpen.

“Chappelle zijn grappen en uitspraken kunnen onderdrukkende structuren in stand houden en ze verder verspreiden.”

Zijn sketches bestonden uit stereotypen over de zwarte gemeenschap, die hij op een gevatte manier verweef met een verhaal, om zo een soort dubbele kritiek te geven op de gang van zaken. Namelijk op de domheid van de stereotypering en de onrechtvaardigheid die zwarte mensen daardoor meemaakten. Toen hij een keer het gevoel kreeg dat hij werd uitgelachen, en niet toegelachen, werd hij bezorgd over de negatieve de impact die zijn show had.

Gebrek aan intersectioneel denken

Daarop besloot hij de samenwerking met Comedy Central stop te zetten en de show niet te verlengen. Het welzijn van de zwarte gemeenschap woog zwaarder dan het aangeboden geld. Nochtans is dit exact wat de LGBTQ-gemeenschap nu ook beweert. Chappelle’s grappen en uitspraken Chappelle, die hij op een immens platform mag verkondigen, kunnen onderdrukkende structuren in stand houden en ze verder verspreiden.

Het gebrek aan intersectioneel denken schijnt een fel licht op de verborgen hypocrisie van Chappelle. Exact dezelfde motieven die destijds het weigeren van veertig miljoen rechtvaardigde, worden nu verworpen. Waarom is het zo dat vanaf er geen directe link meer is met de eigen gemeenschap, de empathie ook verdwijnt? Het is jammer dat zo’n grote komiek, die zijn talent put uit het nauwlettend observeren van de realiteit, ten prooi valt aan zo’n banale zonde van de mens.

“Chappelle spreekt met gezag. Hij heeft al eerder getoond dat hij het gevaar daarvan kent, waarom is hij nu dan zo onwetend?”

Iemand die zijn brood verdient met het tonen van hoe normen en waarden op verschillende manieren opereren, afhankelijk van de sociale groep. Iemand die de willekeurige aard van deze verschillende toepassingsvormen geniaal vatbaar maakt voor komische observatie, kan zich niet schuldig maken aan zo’n morele acrobatie. Al zeker niet als hij wordt afgebeeld op het allerhoogste niveau en daardoor impliceert dat hij een acceptabele vorm van denken bezit. Chappelle spreekt met gezag. Hij heeft al eerder getoond dat hij het gevaar daarvan kent, waarom is hij nu dan zo onwetend?

Kwaadwilligheid zou ik hem nooit verwijten, dus lijkt het de hypocriete natuur van de mens die hem hier doet falen. Is het menselijke hypocrisie? Of hebben de deals van Netflix zijn integriteit omgekocht en hem blind gemaakt voor nuances? Een combinatie van de twee zou niet vreemd zijn in een economisch, kapitalistisch bestel dat het ergste in ons naar boven brengt. De jarenlange fan in mij zal zijn jeugdidool Dave Chappelle niet snel cancellen, maar hij zal wel zijn volgende optredens met een kritisch vergrootglas blijven bekijken.

David Oppong / StampMedia