Foto: Ludo De Brabander
Opinie -

“Als hij zich goed gedraagt, zullen we hem niet folteren”: de Amerikaanse garanties voor uitlevering van Julian Assange

maandag 30 augustus 2021 15:14
Spread the love

 

Op 4 januari 2021 besliste de Britse rechter Vanessa Baraitser de uitlevering van Julian Assange naar de Verenigde Staten (VS) te weigeren om medische redenen. Assange riskeert in de VS een maximumstraf van 175 jaar gevangenisstraf (de facto levenslang), als de 18 beschuldigingen (inbreuken op de Espionage Act uit 1917 en de Computer Fraud and Abuse Act uit 1986) weerhouden worden.

Baraitser weigerde de uitlevering omdat de psychische gezondheid van Assange dermate zorgwekkend was dat er een risico bestond dat Assange zelfmoord zou plegen als hij in een Amerikaanse supermax-gevangenis zou worden opgesloten en/of onder een regime van Speciale Administratieve Maatregelen (SAM’s) zou worden geplaatst. Het was een zelden gehoorde officiële bekentenis over de horror van het Amerikaanse gevangenissysteem.[1] En een bevestiging van de wetenschappelijke publicaties[2] en de resoluties van de Verenigde naties[3] die het langdurig isolement in een supermax-gevangenis, net als de SAM’s die de gevangene volkomen afsnijden van de buitenwereld, gelijkstellen aan foltering.

Voor haar uitspraak baseerde Baraitser zich op het psychiatrisch rapport van professor Michael Kopelberg en wellicht ook op de getuigen over het Amerikaanse gevangenissysteem. Maar met haar vonnis hield ze tegelijk de deur wijd open voor de uitlevering van Assange. Wat de inhoud van de beschuldigingen betreft, schaarde ze zich immers resoluut aan de Amerikaanse kant. Ook weet ze heel goed dat een vonnis dat zich enkel baseert op de mentale gezondheid van Assange alleen maar uitstel van executie betekent. Mentale gezondheid is betwistbaar, en variabel in de tijd. Tenslotte weet ze ook dat het niet de eerste keer is dat Britse rechtbanken zich buigen over de omstandigheden in Amerikaanse supermax-gevangenissen als argument tegen een uitlevering.

Toen Groot-Brittannië een tiental jaar geleden de uitlevering van zes van terrorisme beschuldigde personen aan de VS goedkeurde, waaronder vier Britse onderdanen, trokken die tegen die beslissing naar het Europees Hof voor de rechten van de mens (EHRM). Ze verzetten zich tegen hun uitlevering op basis van de Amerikaanse gevangeniscondities, de mogelijke lengte van de straf, de SAM’s en de gezondheidstoestand van drie onder hen. Een van hen leed aan het asperger-syndroom. Het EHRM gaf Groot-Brittannië gelijk in 2012.

Het EHRM oordeelde dat er “geen gevaar bestond dat de rechten van de beschuldigden zouden geschonden worden voor een Amerikaanse rechtbank”. “Dat er volgens artikel 3 van het Europees verdrag wel degelijk een absoluut verbod is om iemand uit te leveren als er sprake is van echte foltering, maar dat dat niet geldt voor elke andere vorm van slechte behandeling”. “Beslissend is de vraag”, zo zei het Hof, “of het risico reëel is dan wel of er diplomatieke en gerechtelijke garanties worden gegeven.” Na deze uitspraak werden de beschuldigden uitgeleverd aan de VS.[4]

Het is voor dit scenario dat Nils Meier, de speciale VN-rapporteur tegen foltering, waarschuwde. Na de uitspraak van Baraitser zei Meier dat het Britse vonnis inhield dat alle argumenten van de VS over “onderzoeksjournalistiek als spionage en landverraad” werden overgenomen, en dat het zou volstaan voor de Amerikaanse regering om enkele garanties te geven over de detentievoorwaarden voor Assange om toch zijn uitlevering te bekomen[5].

7 juli 2021: de drie garanties

Meier had gelijk. Op 7 juli besliste het Britse Hooggerechtshof dat de Amerikaanse regering toestemming kreeg om het vonnis van 4 januari “gedeeltelijk” aan te vechten. Volgens het Hof had de Amerikaanse regering niet de mogelijkheid gehad om aan de Britse justitie haar garanties over de behandeling van Assange naar voor te brengen.

Die kans krijgt ze nu. Het Amerikaanse aanbod luidt als volgt. Assange zal niet in een supermax gevangenis, zoals die in ADX Florence, worden opgesloten. Ten tweede zal hij niet in een SAM-regime geplaatst worden. “Die garantie is geldig, zo zegt het aanbod letterlijk, zolang hij niets onderneemt dat toch een SAM-regime of een opsluiting in ADX zou vereisen.[6] Ten derde zal Assange zijn eventuele straf kunnen uitzitten in zijn geboorteland Australië.

Wat de eerste twee garanties betreft, is het heel simpel. Advocate Julia Hall, een deskundige op het gebied van nationale veiligheid en mensenrechten bij Amnesty International, zei hierover: “De VS zeggen: we garanderen dat Assange niet in een maximaal beveiligde gevangenis wordt opgesloten, dat hij niet wordt onderworpen aan SAM’s (Speciale Administratieve Maatregelen) en dat hij de nodige gezondheidszorg krijgt. Maar, zeggen ze erbij: als hij iets doet wat we niet goed vinden, dan behouden we ons het recht voor om hem in een maximaal beveiligde gevangenis te plaatsen en hem bijzondere administratieve maatregelen op te leggen. Dat zijn helemaal geen garanties, dit is volkomen onbetrouwbaar, dit belooft iets en behoudt zich het recht voor om de belofte te breken. Ik bestudeer de Amerikaanse uitleveringsprogramma’s al bijna twee decennia. Wat de VS doen, is het internationale verbod op marteling ondermijnen.”[7]

Wat de derde garantie betreft, het recht om zijn eventuele gevangenisstraf in Australië uit te zitten, vergeten de VS te vermelden dat een procedure om dit te verkrijgen vereist dat men eerst alle mogelijke vormen van beroep tegen een vonnis moet hebben uitgeprobeerd in de VS. Iets dat tien jaar of meer kan duren. [8]

11 augustus 2021: uitbreiding van het Amerikaanse recht op beroep met twee extra punten

De VS vonden een gedeeltelijke aanvaarding van hun vraag tot beroep niet voldoende. Ze trokken naar de rechtbank om het recht te bekomen om ook andere elementen van het vonnis van 4 januari aan te vechten. Dat gebeurde op 11 augustus, toen een Britse rechtbank ook die nieuwe Amerikaanse vragen goedkeurde.

Vooreerst bekwamen de VS daar het recht om de legitimiteit aan te vechten van het psychiatrisch rapport van professor Michael Kopelberg, waarop rechter Baraitser zich had gebaseerd om de uitlevering te weigeren. Die zou in zijn rapport niets vermeld hebben over de relatie van Assange met zijn verloofde Stella Moris tijdens zijn verblijf in de Ecuadoriaanse ambassade. Baraitser, zo stelden de Amerikanen, heeft ook niet geluisterd naar de opinie van twee andere experten die de mening van Kopelberg over de gezondheidstoestand van Assange niet deelden.

Om Kopelbergs geloofwaardigheid te ondermijnen, legden de Amerikaanse autoriteiten ook een artikel neer uit een psychiatrisch tijdschrift, waarin die zich lovend uitlaat over Gareth Peirce, de advocate van de Ierse Birmingham Five- en Guantanamo-gevangenen. Een uitspraak die zou aantonen dat hij niet objectief is.

Ten tweede wilden de VS in twijfel trekken dat de toestand van Assange zo ernstig was dat hij zelfmoord zou kunnen plegen en dat de Amerikaanse autoriteiten niet in staat zouden zijn om dat te beletten. Tijdens de hoorzitting voerde Clair Dobbin, de advocate voor de Amerikaanse regering, aan dat Assange “niet zo ziek” is om van een mogelijk zelfmoordscenario te kunnen spreken. “Er bestaat geen rapport over de psychiatrische geschiedenis van Assange”, zei ze, “en ook van het asperger syndroom waaraan hij zou lijden was er geen sprake tot aan zijn mogelijke uitlevering. De geestelijke gezondheidsproblemen van Assange voldoen niet aan de wettelijk vereiste drempel om een uitlevering te beletten”.[9] De behandeling van het Amerikaanse beroep werd vastgelegd op 27 en 28 oktober.

Intussen wordt alles verder in gereedheid gebracht om de uitlevering te forceren

Zijn uitlevering mag dan geweigerd zijn op basis van zijn dramatische gezondheidstoestand, toch blijft Assange achter de tralies in de gevangenis van Belmarsh en werd hem een vrijlating op borg geweigerd.

Op vraag van de minister van Buitenlandse Zaken van Ecuador werd Julian Assange zijn Ecuadoraanse nationaliteit afgenomen. Assange verkreeg in januari 2018 het Ecuadoraanse staatsburgerschap. Een staatsburgerschap dat een obstakel zou kunnen zijn voor zijn uitlevering omdat er geen uitleveringsverdrag is tussen Ecuador en de VS. Op 1 augustus 2021 verdween Assanges vriend Craig Murray, voormalig Brits diplomaat en klokkenluider, voor acht maanden achter de tralies. Hij was door een rechtbank veroordeeld wegens zijn publicaties in het Schotse Salmond schandaal. Met hem verdwijnt een belangrijke bondgenoot van Assange voor een tijd van het toneel. Zijn dagelijkse rapporten tijdens de uitleveringshoorzittingen in februari en september 2020 werden over de hele wereld gelezen.

Het einde van de oorlog in Afghanistan, maar niet voor Assange?

Assanges WikiLeaks publiceerde tijdens de oorlogen in Afghanistan en Irak duizenden geheime Amerikaanse documenten over de Amerikaanse misdaden in die oorlogen. Als direct gevolg van de oorlog kwamen volgens een van de onderzoeksinstituten tussen de 218.000 à 241.000 mensen om het leven[10]. George W. Bush. Tony Blair, David Petraeus, Paul Wolfowitz. John Bolton en al de anderen die voor dit bloedbad verantwoordelijk zijn, beschuldigen vandaag Assanges WikiLeaks ervan “bloed aan zijn handen” te hebben omwille van de publicatie van de namen van soldaten en collaborateurs.

De Afghan War Logs van WikiLeaks bespoedigden precies het einde van het bloedvergieten. Door de oorlogsmisdaden en de verborgen draagwijdte van de oorlog aan de wereld kenbaar te maken. Net zoals de publicaties van de Pentagon Papers door Daniel Ellsberg dat deden tijdens de Vietnamoorlog.

Daniel Ellsberg en Julian Assange

Daniel Ellsberg is een militair analist die werkte voor het Amerikaans leger. In juni 1971, dit jaar precies 50 jaar geleden, lekte hij de Pentagon Papers, geheime documenten die de leugens van de Amerikaanse regering in de Vietnamoorlog aan het licht brachten. Op 3 januari 1973 werd Ellsberg aangeklaagd op grond van dezelfde wet waarop Assange vandaag wordt aangeklaagd: de Spionagewet van 1917, naast beschuldigingen van diefstal en samenzwering. Hij riskeerde toen een maximumstraf van 115 jaar. Maar tijdens zijn proces kwam aan het licht dat de Amerikaanse regering illegale afluisterpraktijken tegen hem had opgezet, inbraken bij de psychiater van Ellsberg had georganiseerd in een poging om hem te discrediteren, en dat er zelfs plannen bestonden om Ellsberg fysiek uit te schakelen via Cubaanse huurlingen.

In tegenstelling tot Assange, moest Ellsberg niet naar de gevangenis in afwachting van zijn proces. De Amerikaanse regering had het ook zo grof gespeeld dat de rechtbank op 11 mei 1973 alle aanklachten tegen Ellsberg verwierp. Het Watergate-schandaal dat parallel liep met het proces tegen Ellsberg bracht toenmalig president Nixon en zijn medewerkers ten val in 1974. “The Times they are a changing”, zong Bob Dylan, maar in het geval van Assange, in de verkeerde richting.

Ellsberg getuigde op het proces van Assange. In interviews zei hij hierover: “Waar hij schuldig aan is, daar ben ook ik schuldig aan. Onze motieven zijn vergelijkbaar. Het verschil is dat ik een bron was, hij een uitgever. Ik herken me helemaal in hem. De publicaties van WikiLeaks over de oorlogen in Afghanistan en Irak hebben aangetoond dat marteling de normaalste zaak van de wereld zijn geworden”[11] “De WikiLeaks-publicaties zijn een van de belangrijkste, waarheidsgetrouwe onthullingen van geheim, crimineel staatsgedrag in de Amerikaanse geschiedenis. Het Amerikaanse publiek had het recht om te weten wat er in hun naam werd aangericht. Ongeoorloofde publicatie van geheime documenten was de enige manier om de mensen dit recht toe te kennen.“[12]

Ellsberg, vandaag 90, bleef zijn hele leven trouw aan zijn engagement tegen de Amerikaanse oorlogen. Begin dit jaar publiceerde hij, als waarschuwing voor een dreigend conflict met China, geheime documenten uit 1958 waaruit blijkt dat de Amerikaanse autoriteiten een nucleaire aanval tegen China planden, mocht een militair conflict met China niet met conventionele wapens opgelost kunnen worden.

De moed en de standvastigheid van Ellsberg is een inspiratie in onze strijd voor de vrijlating van Julian Assange.

 

Notes:

[2] https://ccrjustice.org/sams-report The Darkest Corner: Special Administrative Measures and Extreme Isolation in the Federal Bureau of Prisons https://www.counterpunch.org/2020/09/16/assange-on-trial-supermax-prisons-and-special-administrative-measures/

[6] Letterlijk : “unless he were to do something subsequent to the offering of these assurances that meets the tests for the imposition of SAMs or designation to ADX”.

[7] De website Il Fatto Quotidiano interviewde advokaat Julia Hall, een deskundige op het gebied van nationale veiligheid en mensenrechten bij Amnesty International, die de afgelopen twee decennia gewerkt rond de thema’s van de extra-legale uitleveringen, de black sites  van de CIA en Guantanamo. https://www.ilfattoquotidiano.it/in-edicola/articoli/2021/07/24/julia-hall-amnesty-international-expert-on-national-security-assange-should-be-released/6272346/

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!