Werknemers krijgen een steeds kleiner deel van de welvaart op hun rekening gestort. De vergoeding voor kapitaal stijgt jaar na jaar. Die trend is al een tijd aan de gang. Sinds 1981 verloren werknemers zo’n 10 procent van de taart oftewel het BBP.
Volgens de studiedienst van PVDA deed de regering-Michel die trend allesbehalve ombuigen. Op basis van cijfers van de AMECO-databank van de Europese Commissie berekende PVDA dat het aandeel van de lonen in het bbp in België met 1,91 procent zakte tussen 2014 en 2019, de jaren dat de regering met N-VA de scepter zwaaide in de Wetstraat.
Die 1,91 procent kan je ook in euro’s uitdrukken. “Tijdens haar hele legislatuur heeft de regering-Michel 40,2 miljard euro van arbeid naar kapitaal overgeheveld”, aldus PVDA. Verdeeld over alle werknemers komt dat neer op een gemiddelde van 1.456 euro bruto per jaar. De regering-Michel voerde onder meer een indexsprong door en verstrengde de loonnormwet en versnelde daarmee de daling van het loonaandeel.
Om dat verlies weer goed te maken zouden de lonen met 16,5 procent moeten stijgen. Maar net door die verstrengde loonwet mogen de lonen – volgens de regering en de werkgevers – de komende twee jaar maar met 0,4 procent stijgen.
De daling van het loonaandeel is een fenomeen dat ook in onze buurlanden toeslaat. Dat past ook in de dynamiek die de Franse econoom Thomas Piketty beschreef in zijn vorige bestseller. Het rendement uit kapitaal (huuropbrengsten, dividenden, …) ligt hoger dan het rendement uit arbeid.
Limieten van het kapitalisme
Koen De Leus, hoofdeconoom van BNP Paribas-Fortis, deed daar twee jaar geleden – toen er trouwens ook al gebakkeleid werd over de volgens de vakbonden veel te lage loonmarge – een opmerkelijke uitspraak over in zakenkrant De Tijd. Hij had het toen over een “’winner takes it all’-samenleving” en die winnaars zijn de mensen die hun kapitaal beleggen, de ondernemers en de mensen die hun talenten ten gelde kunnen maken bij die eerste twee categorieën.
‘Het kapitalisme bereikt zijn limieten’, poneerde De Leus vervolgens. Als een groot deel van de bevolking niet meer gelooft dat het kapitalisme goed is voor hen, zou er wel eens een tegenbeweging kunnen komen.
Maandag 29 maart wordt er in ieder geval gestaakt en volgens de vakbonden zullen veel werknemers daar gretig aan deelnemen.
Raoul Hedebouw van PVDA roept op om de verplichte loonnorm om te zetten in een indicatieve norm. Samen met PS-parlementslid Marc Goblet (in een vorig leven vakbondsvoorzitter) diende hij daar een wetsvoorstel over in. Het legt meteen de spanning bloot in de regering. Paul Magnette zegt dat hij de staking voor 200 procent steunt. Hij is daarmee de eerste PS-voorzitter die een staking tegen de eigen regering aanmoedigt.
