Vierdaagse werkweek in Spanje?

De roep om een betere werk-privébalans klinkt steeds luider. Thuiswerk tijdens de coronapandemie toont aan dat de klassieke vijfdaagse werkweek op kantoor niet garant staat voor optimale productiviteit. In een maatschappij die getekend wordt door overvolle agenda’s en steeds meer burn-outs, is flexibiliteit het toverwoord en daar hoort een vierdaagse werkweek bij, of zo denkt de linkse oppositiepartij Más País in Spanje erover.

maandag 22 maart 2021 19:22

Spread the love

Más País heeft een voorstel gedaan om een vierdaagse werkweek te testen en kreeg daarvoor gehoor bij de coalitieregering gevormd door de sociaal-democratische PSOE en het linkse Unidas Podemos. Volgens de initiatiefnemers zorgen kortere werkweken voor hogere productiviteit, minder verzuim, gelukkigere werknemers en een beter klimaat. De Spaanse werkgeversorganisaties zijn als de dood voor het idee.

Geen nieuw idee

Volgens Más Madrid zouden 250 bedrijven aan het proefproject kunnen deelnemen, goed voor in totaal tussen de 3.000 en 6.000 werknemers.

De partij waarschuwt dat er zeker geen banen mogen verdwijnen en niet in salarissen gesnoeid mag worden. Om werkgevers aan te moedigen om in de drie jaar durende testfase te stappen zou 50 miljoen euro vrijgemaakt worden.

Spanje zou een van de eerste landen kunnen worden waar een regering meestapt in een pilootproject. Over de invoering van een 32-urenweek is er op dit moment nog geen sprake. Héctor Tejero van Más País zegt dat het pilootproject al in de herfst van 2021 kan beginnen en is fier dat dit het eerste initiatief van een land is, sinds Frankrijk in 1998 de werkweek tot 35 uren wou inkorten.

Er zijn reeds bedrijven in Duitsland, Japan en Spanje die met succes de vierdagenweek invoerden. In Nieuw-Zeeland publiceerde vermogensbeheerder Perpetual Guardian een diepgravend onderzoek waaruit bleek dat de productiviteit in hun bedrijf toenam.[1] Na twee maanden werd een peiling bij het personeel gedaan. 78 procent vond dat er een gezonde balans was tussen werk en privé. Het was een stijging van 24 procent in vergelijking met de oude vijfdaagse werkweek.

Lessen uit de coronapandemie

In Spanje werd 4Suma opgericht, een platform dat ijvert voor de algemene toepassing van de vierdaagse werkweek. De drijvende kracht achter het platform is restauranthoudster María Álvarez. Aan de krant El Independiente[2]vertelde zij dat tijdens de lockdown in Spanje bijna vijf miljoen Spaanse families met kinderen opgesloten zaten. Die moesten een evenwicht vinden tussen opvoeding, werk in het huishouden en hun werk: “Ze konden niet naar buiten, omdat ze aan thuiswerk deden en wie buiten moest, kon dat niet zonder de kinderen alleen te laten. Wanneer de lockdown voorbij was heropende ik mijn restaurant. Het was onmogelijk om de werknemers te verplichten om terug naar een onhoudbare situatie te keren, alsof er niets was gebeurt”, vertelde ze.

Minder CO2-uitstoot en gedeeltelijke oplossing werkloosheid

Een kortere werkweek zou volgens Más País ook de planeet ten goede komen, want door een dag minder per week te pendelen gaat de uitstoot van CO2-gassen omlaag.

Bovendien zou het ook voor een deel het werkloosheidsprobleem in Spanje oplossen. In februari 2021 steeg het aantal werklozen boven de 4 miljoen.[3] Terwijl er nog steeds te veel Spaanse werknemers zijn die een voltijdse baan hebben en uren op hun werk slijten waarbij de productiviteit zeer gering is.

Wenkbrauwengefrons bij de werkgeversorganisaties

Lang niet iedereen is gelukkig met het idee van Más País. Ricardo Mur, de voorzitter van werkgeversorganisatie CEOE, noemt het “gekkenwerk”. Nu het land uit de coronacrisis komt, is het volgens hem juist van belang om méér te werken en niet minder.

Misschien is de weerstand tegen verandering in de Spaanse bedrijfscultuur wel heviger dan ten noorden van de Pyreneeën. De CEOE zal nooit akkoord zijn met een vierdaagse werkweek met behoud van loon, zeker niet na de twee opeenvolgende verhogingen van het minimumloon.

Niet goed in delegeren

Volgens Wim Zwaenepoel, ‘cross-cultural’ specialist verbonden aan de IE Universiteit van Madrid, liggen nieuwe ideeën zeer moeilijk bij veel werkgevers: “Spaanse managers zijn doorgaans niet zo goed in delegeren, verschaffen van autonomie aan hun werknemers (om o.m. zelf hun tijd in te delen) en ‘employee empowerment’ waarbij werknemers meer beslissingsrecht krijgen en meer zelfstandig problemen oplossen”.

Onproductieve uren

Spanjaarden brengen gemiddeld meer tijd op de werkvloer door dan hun collega’s in andere Europese landen, maar daar zitten heel wat onproductieve uren tussen. Daar zijn verschillende redenen voor, zegt Zwaenepoel: “Er is in Spanje een groot probleem van ‘presencialismo’. Als de baas tot 20u aanwezig is, wordt dat ook van de werknemers verwacht. En dan is er ‘reunionitis’ (vergaderziekte) waarbij voor zowat alles een vergadering wordt ingepland die vaak nog uitlopen ook.”

Volgens Zwaenepoel heeft telewerken tijdens de lockdown het ‘presencialismo’ onder druk gezet en hebben managers het moeilijk om hun gewoontes aan te passen: “In Spanje vinden managers het belangrijk om werknemers in de buurt te houden. Er moet wel een onderscheid gemaakt worden tussen Spaanse en internationale bedrijven die ontvankelijker zijn voor nieuwe ideeën. In kleine en middelgrote bedrijven – de PYME’s – die goed zijn voor 99 procent[4] van alle Spaanse bedrijven is de mentaliteit vaak heel verschillend”.

Spanje zal rest van Europa wel volgen

Volgens Zwaenepoel zal het met de vierdagenweek in Spanje voorlopig bij een pilootproject blijven. Van een algemene toepassing op korte termijn is er zeker geen sprake: “Op lange termijn zal die vierdaagse werkweek wel ingang vinden, want er komt een nieuwe generatie die op de werkvloer veel Europeser is. Als het een trend in Europa wordt, zal Spanje op termijn wel volgen”.