Yasmina Reggad pendelt tussen Brussel en Algiers voor verschillende opdrachten en ze cureert ook de artiestenresidentie ‘Aria’ in Algiers. Toen ik haar belde zat ze nog voor één van haar projecten in New York. Yasmina is heel gepassioneerd over haar kunstprojecten en vooral over utopieën uit het Zuiden. Als ze begint te vertellen, is er geen speld tussen te krijgen.

Vanwaar jouw fascinatie voor het Algiers van de 70ies?

“De getalenteerde kunstenares Zineb Sedira heeft me geïnspireerd. Ze is een kind van de jaren 60, geboren in Algerije en groeide op in Frankrijk. Haar werk gaat vooral over haar roots en de revolutionaire periode in Algerije. Omdat ze veel rond Algerije werkt, heeft ze op een gegeven moment besloten een artiestenresidentie, ‘Aria’, te openen in Algiers en nodigde ze me uit om curator te worden van het residentieprogramma. Daar begon het allemaal voor mij in 2012. Ik was voordien nooit in Algiers zelf geweest.”

“Het eerste jaar van het residentieprogramma in Algiers hadden we de Chileens Amerikaanse artiest Alfredo Jaar in residentie. Ik heb toen wat research gedaan over zijn werk en gekeken of er relaties waren tussen Chili en Algerije. Het duurde een tijdje voor ik een deel van de archieven kon bekomen van de Algerijnse nationale omroep en ook fondsen vond om mijn research te doen.”

“The Voice of Chile”

“Ik ontdekte dat heel wat politieke dissidenten van Pinochet hun toevlucht zochten in Algerije. De Algerijnse nationale radio had zelfs een uur voorzien voor uitzendingen van derden, waar verschillende buitenlandse bevrijdingsbewegingen gebruik van konden maken. Zo was er ook in de jaren 70 het programma The Voice of Chile een uur op de Algerijnse nationale radio waar Pinochet-opposanten het woord namen. Heel mijn fascinatie voor de revolutionaire sixties en seventies in Algerije begon toen. Ook mijn passie voor radio speelde daarin een rol. In een ander leven zou ik misschien radiomaker zijn geweest.” (lacht)

“Ik las meer over de post independence periode van de 60’ies en 70’ies en hoe Algerije een toevluchtsoord was voor activisten uit heel de wereld. De pan-Afrikanist Amilcar Cabral noemde Algiers toen het Mekka van de revolutie.”

Revolutionaire radioshow

We dreamt of Utopia en woke up screaming, is één van jouw performances die we tijdens Moussem Cities kunnen bijwonen. Wat kunnen we verwachten?

“Het is een live performance van een uur omdat de Algerijnse nationale radio toen ook een slot van een uur had voor de revolutionairen. Die namen hun programma vooraf op in de studio van de Algerijnse nationale radio-omroep. En dat werd dan tijdens dat uurtje afgespeeld.”

“We maken samen met een aantal mensen die zich vooraf hebben opgegeven live een revolutionaire radioshow. Ik ben de hoofdpresentator en vertel over mijn research naar het Algiers van de 70ies en mijn eigen zoektocht vandaag. Daarna roep ik mensen bij me die ik het solidariteitskoor noem. Meestal zijn het vrouwen die actief zijn in een collectief of beweging. Voor de voorstelling tijdens Moussem Cities in de Kaaistudio zullen het vooral activistische vrouwen zijn uit Brussel.”

“Ze brengen live militante speeches en manifesten van bekende vrijheidsstrijders. Dat zal gebeuren in verschillende talen: Frans, Spaans, Portugees, Arabisch, Engels. Er zijn boventitels voorzien. Je voelt je als publiek zowel luisteraar als participant van de radioshow. De bedoeling is via de show de bestaande militante stemmen krachtiger te laten weerklinken.”

Herstory

Waarom vrouwen?

“Mijn voorkeur gaat uit voor vrouwen omdat ik herstory wil vertellen. De rol van vrouwen in verzetsbewegingen wordt meestal niet gedocumenteerd in de archieven en geschiedenisboeken. Dat merkte ik ook tijdens mijn research naar vrouwelijke verzetsstrijders.”

“Na de voorstelling is er een QA en kan het publiek ook vragen stellen. Tijdens mijn toernee met de voorstelling waren die gesprekken met het publiek enorm boeiend geweest. We leggen telkens de link met nieuwe struggles hier en in de derde wereld.”

Verzetsstrijder of terrorist

‘From dreamers to freedomfighters to terrorist’ is een andere installatie die het publiek kan bezoeken. Wat is daar de bedoeling van?

© Mikel Eskauriaza / Tabakalera Donostia

“De installatie ‘From dreamers to freedomfighters to terrorist’ is een ongoing installatie die het publiek na de voorstelling kan bezoeken. Het is een permanente interactieve installatie waar het publiek zich kan onderdompelen in het revolutionaire Algiers van de jaren 70.”

“Pamfletten en flyers uit die tijd, filmfragmenten, geluiden etc … De bezoeker kan gewoon een kijkje komen nemen of actief meedoen door via de teleprompter verzetsverhalen in te lezen die dan als audio-achtergrond uitgezonden worden.”

“Thema’s gaan van vliegtuigkapingen door blackpanters, kidnappingen van politici tot aanslagen. De teksten die mensen kunnen inlezen zijn gebaseerd op waargebeurde verhalen uit archiefmateriaal. Als lezer zal je haast niet geloven dat al die dingen echt hebben plaatsgevonden. Dat zou vandaag de dag allemaal als terrorisme geklasseerd worden.”

“Maar wanneer is iemand idealist, verzetsstrijder en wanneer terrorist. Wanneer gebruiken we welke woorden en waarom? Voor mij zijn radioluisteraars geen passieve luisteraars, ik sluit me aan bij hoe Franz Fanon het verwoordde in zijn tekst The voice of Algeria. Hij vertelt hoe de radio een belangrijke rol speelde in de revolutionaire periode in Algerije en hét medium van het volk werd. De radio bracht verhalen en gevoelens van de gewone mensen en versterkte het gevoel van solidariteit bij de luisteraars.”

Utopieën uit het zuiden

Waarom wil je die utopieën uit het Zuiden extra in de spotlights zetten?

“Ik wil die utopieën uit de derde wereld een platform geven omdat de meeste mensen totaal niet weten dat er in de jaren 70 heel veel denkers en activisten uit de derde wereld over nieuwe manieren van samenleven filosofeerden en dat ook uitprobeerden. Pan-Afrikanisme, pan-Arabisme, The New Economical Order, The Third World Project, …”

“Het waren heel interessante ideeën die ook vandaag de dag kunnen inspireren. We herdenken wel Thomas Moore met zijn Utopia van enkele eeuwen geleden maar deze ideeën en experimenten uit het Zuiden waren maar vijf decennia geleden.”

“En ja, ook al hebben die ideeën gefaald, het waren jonge staten, haast tienerstaten die moesten opbotsen tegen de hegemonie van het Noorden. En ze hebben tenminste het risico genomen om hun utopieën uit te testen. De titel van de voorstelling: We dreamt of Utopia en woke up screaming, verwijst eigenlijk vooral naar het systeem waarin we vandaag leven. Dat heeft compleet gefaald als je kijkt naar de staat van de wereld.”

De voorstelling: “We dreamt of utopia and we woke up screaming” speelt op  21 & 22.02 om  19:00 in de Kaaistudios Brussel.  Meer Info en tickets: Hier

De installatie: From dreamers to freedom fighters to terrorists kan je doorlopend bezoeken op  21.02  van 19:00 & 23:00 en op 22.02 van 12:00 >23:00 in de Kaaistudios Brussel. Meer info: Hier