Elisabeth Röhner and Chutimon (Pomm) Sonsirichai. © Limerick Films
Interview -

Film ‘MOTHER’ toont ironie van neoliberale samenleving

Wat doe je als je ouders dementeren en je als kinderen niet langer voor hen kan zorgen als mantelzorger maar hen wel de allerbeste zorgen wil geven? Dat dilemma pakte regisseur Kristof Bilsen aan in zijn nieuwe documentaire ’MOTHER’. Daarin volgt hij een Zwitsers gezin dat hun dementerende moeder naar een mooi zorgproject brengt in Thailand. De documentaire werd alvast in The Guardian lovend onthaald met 5 sterren, ging net in Belgische première op Film Fest Gent en gaat in Noord-Amerikaanse première op het Chicago International Film Festival en op DOCNYC in New York.

donderdag 17 oktober 2019 11:01
Spread the love

Als we aan outsourcing denken, dan denken we vooral aan goederen en diensten zoals callcenters, IT en andere digitale klusjes. Maar met de vergrijzing voor de deur is de boomingbusiness bij uitstek ouderenzorg. In Spanje, Portugal en in een aantal Oost Europese landen heb je al klassieke ouderentehuizen voor westerse bejaarden, die een pak goedkoper zijn dan de onze.

Maar wil je heel goede intensieve zorg op maat voor je ouders die je zelf niet kan geven, dan moet je er al gauw een stevige duit voor neertellen. Of kijken naar opties in lage loonlanden. En daar gaat nu net de film MOTHER over van de regisseur Kristof Bilsen. Hij schetst een intiem portret van een Zwitsers gezin dat hun moeder/echtgenote met jongdementie naar een rusthuis brengt nabij de Thaise stad Chiang Mai. Een tehuis voor westerlingen met Alzheimer. En het unieke is dat de mensen er een permanente Thaise verzorgster toegewezen krijgen die hen één op één intensief en liefdevol begeleidt.

Het fijne aan de documentaire is dat de regisseur niet alleen het perspectief toont van de westerling die voor zijn ouder een fantastische zorg-alternatief heeft gevonden. Maar hij toont ook de keerzijde van de medaille, namelijk de verzorgers in kwestie die 24h paraat staan maar niet noodzakelijk voldoende betaald worden en ook een groot offer moeten brengen aan hun eigen gezin door ver van huis te werken. 

 

Waarom een documentaire over ouderenzorg? 

Kristof Bilsen: “Het maken van die film is paralel verlopen met mijn eigen zoektocht naar alternatieve zorgprojecten voor onze eigen moeder die dementie had. Eerst was mijn vader een tijd mantelzorger geweest maar na verloop van tijd ging dat niet meer en toen zocht ik alternatieve woonzorgcentra voor dementerenden in een kleinschaliger context.”

“Terwijl we thuis daarmee bezig waren, keek ik uit nieuwsgierigheid ook rond wat er zoal bestond in de wereld. In mijn zoektocht naar een niet klassieke rusthuis stuitte ik op dit project in Thailand. Wat het project uniek maakt, is dat je in een dorpscontext zit. En de zorg is ingebed in een Boeddhistische holistische realiteit. Daar bekijken ze het leven als iets circulair. Zo worden ouderen terug kind en worden ze met het diepste respect behandeld. Terwijl het bij ons heel lineair is.”

“Voor mij is het een louterend verhaal. Het hele gegeven van ouderenzorg is iets dat we in onze samenleving ver weg  stoppen en vooral niet geweten willen hebben. Bij ons ligt de focus toch vooral op het uitwerken van je carrière en het eeuwige jong zijn. We negeren een heel groot stuk van het leven.”

 

Waarom wilde je ook die achterkant tonen van het op het eerste zicht super mooie project met individuele zorg?

Pomm © Limerick Films

Kristof Bilsen: “Voor mij is het logisch om in mijn documentaires ook een andere kant te laten zien en niet alleen het Westerse imperialistisch perspectief. Ik besloot om de film te focussen op de Thaise alleenstaande moeder en verzorgster Pomm – zij bleek uiteindelijk het perfecte personage. Het was bijna voorbestemd dat ik net haar tegenkwam tijdens het maakproces. Door haar ogen zien we de discrepantie van die outsourcing zonder het te benoemen.”

“Je ziet de pijn die de familie uit Zwitserland ervaart bij het maken van een verscheurende keuze versus de pijn van verlies en afstand voor de jonge alleenstaande moeder, Pomm. Er is gewild of ongewild een soort exchange aan de twee kanten. Aan de westerse kant wordt goede zorg geoutsourced naar plekken waar het drie keer goedkoper is dan in het onbetaalbare Zwitserland. En dan is er Pomm die in dat soort werk een inkomen heeft gevonden om de eindjes aan elkaar te knopen, zodat ze haar eigen moeder en kinderen een betere toekomst kan geven. Ironisch genoeg gaat de tijd die ze steekt in de intensieve zorg van westerse ouderen, ten koste van haar eigen kinderen.”

 

De rode draad in je documentaire is moederschap. We zien Maya, de moeder die naar Thailand gebracht wordt naast Pomm, die ook moeder is maar haar eigen gezin niet volledig kan onderhouden en dus veel van de zorgen moet overlaten aan haar moeder. We zien de kloof tussen arm en rijk. Noord en zuid.

Kristof Bilsen: “Ja dat zegt Pomm ook: ‘Ik heb niet de middelen om ziek te kunnen zijn’. Het is ook de bikkelharde waarheid. Ze heeft noch de ruimte noch de tijd. Hoe groot het offer van moederschap is, leerde ik pas tijdens het maken van deze film. Hoeveel vooronderstellingen we hebben over wat een moeder allemaal doet of geacht wordt te doen.”

“In de film zijn we getuige van alle dilemma’s waar Pomm mee worstelt: ze had de pech dat ze een tienerzwangerschap had. En nadien een ongelukkig huwelijk waar ze ook twee kinderen aan overhield. Dus probeert ze haar leven op de rails houden.”

“Het is hard, want op het eerste zicht zie je dat die kinderen pubers zijn en denk je: ‘ach dat is het gedrag van pubers. Maar als je maar één keer per maand op bezoek kunt gaan bij je moeder die jouw kinderen opvoedt, verlies je ook die band. En dat zie je als je haar naast haar puberzoon en dochter ziet lopen. Er is geen band. En hoe ze haar dochter zelfs smeekt om haar op WhatsApp te deblokkeren.”

“Wat de docu sterk maakt, is dat ze erop stond om zelf haar verhaal te vertellen. Voor haar is de film bijna een document voor haar kinderen, zodat ze haar zouden begrijpen als ze groter zijn.”

 

In de film zie je ergens de ironie van een neoliberale samenleving ‘at play’.

Kristof Bilsen: “Klopt, bij ons lijkt er nauwelijks nog plaats meer voor intense zorg voor onze ouderen.
Mensen moeten met twee werken of zitten in nieuwe samengestelde gezinnen en hebben er de ruimte en de tijd niet meer voor. En goede zorg is een kostelijke zaak. Er zijn wachtlijsten. Er klopt iets niet. En die system error voel je duidelijk in de film. De film noopt ons tot nadenken over hoe we hiermee om moeten gaan.”

“Er zijn enkele bijzonder mooie kleinschalige projecten, zoals Huis Perrekens, maar die vormen uitzondering op de regel. We zouden echt inventiever moeten zijn, moediger ook, om mantelzorg en ouderenzorg integraal deel te laten uitmaken van onze samenleving.”

“Ik hoor ook bij mijn Marokkaanse vrienden dat het niet meer vanzelfsprekend is om voor de ouders te zorgen naast hun gezin, werk en een krappe woonst. Ze zitten ook met de handen in het haar over hoe ze dat later moeten oplossen. Het is een wereldwijd fenomeen. Ook in de steden in Thailand hoor ik hetzelfde verhaal, dat het niet evident is om voor je ouderen te zorgen. Het is een dilemma dat voorbijgaat aan de verhoudingen Noord versus Zuid maar is eerder een verschil tussen stedelijke versus landelijke context.”

 

De documentaire Mother ging in België in première op 14 oktober tijdens Film Fest Gent. En is verder nog te zien op 28 oktober in Filmhuis Mechelen, op 29 November op het Festival van de Gelijkheid in Gent en op 17 december in de Roma. Allemaal worden ze in- of uitgeleid met een debat, met Jurn Verschraegen (Expertisecentrum Dementie Vlaanderen), Saloua Berdai (experte zorg ouderen met migratieachtergrond), e.a.

 

Trailer

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!