Terwijl we vroeg in het voorjaar de thermometer tot recordtemperaturen zien stijgen verhit het klimaatdebat. Al wekenlang beheerst klimaatverandering ons nieuws. Enkele zaken vallen mij op aan de manier waarop het debat gevoerd wordt. Er vallen grote woorden zoals het vrijwaren van onze toekomst en het redden van onze planeet. Onze politici kissebissen over wat wel en wat geen oplossing kan zijn. Tegelijk wordt de vraag gesteld wat de kosten zullen zijn van de energietransitie en wie daarvoor gaat betalen. Wat zouden vergaande klimaatmaatregelen betekenen voor onze levensstijl en levensstandaard? Het debat is onvermijdelijk ideologisch gekleurd en bij momenten gepolitiseerd en gepolariseerd. Het één en ander bleef hierbij buiten beeld. Economie en geopolitiek zijn bijvoorbeeld twee belangrijke invalshoeken die hierbij weinig aandacht kregen.

Nieuwe technologieën om energie op te wekken zoals zonnepanelen, windmolens, geothermie, getijden- en golfslagenergie zijn ontluikende markten met een enorm potentieel. De kosten van zonne- en windenergie zijn de voorbije jaren spectaculair gedaald terwijl de energie efficiëntie sterk steeg. Dit is een economische killer combinatie. Maar ook de omwikkelingen op het vlak van energie opslag en energienetwerken zijn belangrijk.

De markt die vrijkomt als het aandeel van fossiele brandstoffen in de energievoorziening afneemt, terwijl de wereldbevolking groeit en steeds meer energie verbruikt is enorm. Hernieuwbare energie en daarmee aanverwante technologieën worden naar alle waarschijnlijkheid één van de sterkste groeisectoren in de wereldeconomie. Wie deze trein mist dreigt hiervoor de rekening te betalen.

Recent publiceerde de Europese unie het rapport ‘Future of manufacturing, Energy scenario: Employment implications of the Paris Agreement’. Hieruit blijkt dat er in België tegen 2030 bijna 1 procent extra banen kunnen bijkomen en ons BBP met ruim 2 procent extra zou groeien, als we de afspraken van het klimaatakkoord van Parijs uitvoeren.

Olie en gas zijn al decennialang bron van conflict. Wie het oliespoor van de boorput langs de pijpleiding naar de eindgebruiker volgt stoot onvermijdelijk op spanning en conflict. Geregeld ontaardt het getouwtrek om het zwarte goud zelf tot open oorlog. Europa is erg kwetsbaar. We blijven olie en gas slurpen. Ondertussen neemt de olieproductie in de Noordzee al meer dan 10 jaar af en heeft Nederland beslist de gasproductie af te bouwen en tegen 2030 volledig stop te zetten. We zijn voor onze energievoorziening in belangrijke mate afhankelijk van gebieden waarop we niet zonder meer op kunnen rekenen. Het midden oosten is onstabiel en verscheurd door conflict. Onze relaties met Rusland zijn de laatste jaren in het slop geraakt. We bevinden ons daarmee in een benarde en risicovolle positie. De toegang tot zon en wind daarentegen kan geen enkel land ontzegd worden. Door in te zetten op hernieuwbare energie kunnen we onze energie afhankelijkheid verminderen en daarmee onze economische en nationale veiligheid verhogen.

China

Er is een land dat dit snel begrepen heeft en hier volop op inzet: China. Daar begon men ruim 10 jaar geleden al grote programma’s op te zetten om de broeikasgasuitstoot te verminderen en de energiebevoorrading om te vormen. In China denkt men op lange termijn en is men in staat om plannen van een gigantische schaal op een onwaarschijnlijk korte termijn uit te rollen. Het is voor een westerling moeilijk voor te stellen hoe snel de ontwikkelingen in het verre oosten gaan. Volgens een recent verschenen energie rapport van Bloomberg is China vandaag goed voor bijna de helft van alle nieuw geïnstalleerde capaciteit in hernieuwbare energie in de wereld. Misschien nog belangrijker is dat ze deze markten domineren. 70 % van alle zonnepanelen ter wereld worden gemaakt in China. Ook in de productie van windmolens speelt men een leidende rol. China maakt van de uitdaging van de klimaatverandering een economische kans. In een interview zegt de Chinese energie specialiste Peggy Liu vol trots dat China de klimaatdoelstellingen van Parijs niet enkel zal halen maar dat tegen 2030 haar land de technologieën die daarvoor nodig zijn over de wereld zal demonstreren en exporteren. Peggy Liu benadrukt ook het belang van energie onafhankelijkheid bij China’s beslissing om volop in te zetten op hernieuwbare energie. De fabriek van de wereld mag niet stilvallen door onderbrekingen in de energiebevoorrading.

Europa, het oude continent

Terwijl wij discussiëren over morele principes, kosten en lasten is Azië razendsnel bezig met innovatie en implementatie van nieuwe technologieën. Zo laten we de kaas van ons economisch brood eten. Ondertussen blijven Europese landen 266 miljard per jaar uitgeven aan de import van energieproducten, voornamelijk fossiele brandstoffen. Dat geld is verloren voor investeringen in onze eigen economie en komt al te vaak terecht komt in de kassen van bedenkelijke regimes.

Moeten we het klimaatdebat niet veel meer koppelen aan het debat over onze economische toekomst? Straks worden we samen met de VS een soort ‘far west’ van de wereld. Een onbeduidend gebied met voorbijgestreefde ideeën, verouderde technologieën en een krimpende economie.

Als we de energietransitie niet tijdig en planmatig aanpakken zou de economische afkoeling wel eens sneller kunnen gaan dan de temperatuurstijging