Bron: Flickr
Opinie, Economie, Samenleving, Politiek, België, Lokaal, Gent - Dries Goedertier, ACOD

Debat: We Own It #2 Public Transport

Op 16 januari organiseert ACOD in samenwerking met Vooruit opnieuw een gespreksavond om het belang van de openbare diensten in de verf te zetten. Eerder hielden we al een symposium (We Own It) over de gevaren van privatisering en een gespreksavond (We Own It #1) over publieke sociale media. Deze keer leggen we de focus op mobiliteit en het openbaar vervoer.

maandag 7 januari 2019 15:08
Spread the love

Mobiliteit belangt ons allen aan. Dagelijks verplaatsen we onszelf om te werken, opleidingen te volgen, mensen te bezoeken of boodschappen te doen. Voor het vlotte verloop van ons maatschappelijk leven is een goed functionerende mobiliteit gewoonweg onontbeerlijk. Daarom moeten we onszelf enkele duidelijke vragen stellen.

Hoe kunnen we als samenleving het best eigendom toekennen en controle uitoefenen over een sector die alsmaar aan belang toeneemt? Hoe maken we mobiliteit toegankelijk voor iedereen zodat niemand in de onmogelijkheid verkeert om zichzelf te ontplooien? Hoe zorgen we ervoor dat onze verplaatsingen gebeuren op een manier die onze leefomgeving gezond houdt en de opwarming van de aarde actief tegengaat?

Zowel het sociale als het ecologische aspect zijn nauw met elkaar verbonden. Hogere accijnzen op brandstof (vaak verkocht als een milieumaatregel) snijden diep in het vel van werknemers en zelfstandigen met een lager inkomen. Met dit soort maatregelen krijg je een mens nog eerder op de barricades dan uit zijn wagen. Iemand die de luxe kent van een bedrijfswagen of tankkaart zal zich door de hogere brandstofprijzen bovendien ook niet laten tegenhouden. De ellenlange files en dichtslibbende wegen geven te kennen dat oplossingen die mikken op individuele gedragsverandering door middel van prijsprikkels vaak te wensen overlaten. 

De dikte van onze portefeuille mag niet bepalen hoe we ons verplaatsen. Hoort propere mobiliteit geen basisrecht te zijn, net zoals water, onderwijs, energie of zorg? Traditioneel garandeert de overheid toegang tot deze basisbehoeften door middel van haar openbare dienstverlening. Daar vallen ook openbare vervoersbedrijven onder. Ze dragen bij tot economische vooruitgang en geven het sociale verkeer tussen steden en streken een enorme stimulans.

Volgens journalist Lode Vanoost werken openbare diensten in functie van het algemeen belang. Ze hebben een volledig andere doelstelling dan de privésector die op winst gericht is. In zijn boek dat in januari verschijnt (Tot uw dienst. De zeven zonden van de ambtenaar) legt Vanoost uit dat onze openbare diensten er niet zouden gekomen zijn zonder strijd. Rechten komen namelijk niet vanzelf maar moeten afgedwongen worden. 

Ook vandaag gaat die strijd verder. In een politiek klimaat van besparingen trekt de overheid zich namelijk terug uit de essentiële dienstverlening. De markt dringt verder door tot steeds meer domeinen van het maatschappelijke leven. Vanaf 2020 zullen zowel De Lijn als de NMBS geconfronteerd worden met de Europese liberalisering van het reizigersvervoer. De volgende regering zal dan ook belangrijke beslissingen moeten nemen over de toekomst van beide overheidsbedrijven.

Jaren van bezuinigingen en hervormingen hebben de kwaliteit van de dienstverlening in elk geval geen goed gedaan. De tevredenheidscijfers van de reizigers staan op een historisch dieptepunt. Is er licht aan het einde van de tunnel? Of zijn dit allemaal slechts elementen in een bewuste politiek die aanstuurt op de privatisering van het openbaar vervoer? 

Volgens sommigen is deze tegenstelling tussen de overheid en de markt voorbijgestreefd. Ze nemen het heft liever zelf in handen en richten commons op om te voorzien in hun basisbehoeften. Op mobiliteitsvlak organiseren “commoners” zich in coöperatieven die inzetten op auto- en fietsdeelsystemen. Maar hebben deze commons dan geen belang bij een sterke overheid om bijvoorbeeld de commercialisering van de deeleconomie onder leiding een halt toe te roepen? Kunnen we het sociale dumpingmodel van bijvoorbeeld een internationaal actief bedrijf als Uber wel aan banden leggen door ons terug te plooien op zelforganisatie in steden en gemeenten?

Een ding is zeker. Ons gemeengoed mogen we niet te grabbel gooien aan de markt. Openbare diensten en commons kunnen elkaar versterken. Laat ons in de geest van rechtvaardige transitie dus werk maken van een brede beweging voor een niet-geprivatiseerde dienstverlening die zowel de nieuwe commons als de bestaande openbare diensten integreert. Zo geven we vorm aan een mobiliteitsbeleid dat sociaal rechtvaardig en duurzaam is. Daarover debatteren we op 16 januari in de Vooruit. Iedereen welkom!

We Own It #2 Public Transport

Vooruit (Gent) van 20u tot 22u

Deelnemers:

Gunther Blauwens (nationaal secretaris ACOD Spoor)

Rita Coeck (algemeen secretaris ACOD TBM)

Lode Vanoost (journalist De Wereld Morgen)

Greg Verhoeven (adviseur begroting, economie en mobiliteit studiedienst Vlaams ABVV)

Inschrijven via https://www.vooruit.be/nl/agenda/1234/Public_Transport/We_Own_It_2

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!