Na Aviapartner is het de beurt aan Bpost om geconfronteerd te worden met een lange staking. Ogenschijnlijk hebben die twee bedrijven weinig gemeen. Behalve dan dat de stakingen aanleiding geven tot eindeloze journalistieke variaties op het thema ‘de getroffen klant’.

Als je de verzuchtingen van het personeel naast elkaar legt, zie je al meer gelijkenissen. De werkdruk is ondraaglijk. Vakanties kunnen niet opgenomen worden doordat beide bedrijven kampen met personeelstekort. Er worden overuren geklopt die onmogelijk ingehaald kunnen worden.

Bij beide bedrijven is er ook sprake van een directie en raad van bestuur die lak hebben aan sociaal overleg en met ceo’s of bestuurders die er niet om malen om hun werknemers te schofferen. Bpost-ceo Koen Van Gerven riep in juni zijn personeel op om de comfortzone te verlaten. Die boodschap – uit de mond van een man die 700.000 euro per jaar verdient – kwam hard aan bij werknemers die op hun tandvlees zitten en die het moeten redden met 1500 euro per maand.

Bij Aviapartner was het Laurent Levaux die telkens weer olie op het vuur goot tijdens de staking. Levaux is trouwens geen onbekende bij Bpost. Tot begin dit jaar was hij er bestuurder en als het van de regering afhangt zou hij er na de huidige benoemingscarrousel opnieuw kunnen zitten. Levaux kwam twee jaar geleden in het nieuws toen bleek dat hij voor drie vergaderingen bij Bpost 20.000 euro opstreek. Naar de 8 andere vergaderingen had hij zijn kat gestuurd. Te druk bezig met alle andere raden van bestuur waar hij in zetelt. Het legde hem alvast geen windeieren. Zijn vermogen wordt geschat op 39 miljoen euro.

Maar wat de werknemers van Aviapartner en Bpost echt met elkaar verbindt, is dat ze werken in de onderbuik van de ‘nieuwe economie’. Ze zijn onderaannemers voor bedrijven die voornamelijk via het internet hun goedkope diensten aanbieden: de lowcostvliegtuigmaatschappijen zoals bij Aviapartner, Coolblue en Zalando zoals bij Bpost.

De achterkant van de goedkope vliegtuigtickets of de pakjes die voor geen geld de wereld rondreizen én de hoge omzetgroei van die bedrijven zijn de kapot gewerkte werknemers. Voor Bpost is het bezorgen van pakjes een groeimarkt, maar geld wordt er niet mee verdiend. Daarvoor zijn de tarieven die onlinebedrijven bereid zijn te betalen veel te laag.

Grote voorbeeld Amazon

Aviapartner en Bpost horen dus tot die Amazon-economie. In de Amerikaanse magazijnen van Amazon plassen opgejaagde werknemers in de vuilnisbakken omdat ze geen tijd hebben voor plaspauzes. Ondertussen weet Jeff Bezos, de oprichter van Amazon, met zijn fortuin van 150 miljard dollar geen raad.

Bpost was ooit een trots overheidsbedrijf. Niet alleen omdat de postbodes in het pre-internettijdperk brieven rond brachten en daardoor een pijler van de communicatie waren, maar ook omdat ze overal een vertrouwde waarde waren. Er wordt vandaag wat lacherig gedaan over de postbodes van weleer die om de zoveel straten een koffie of jenever in de handen werd geduwd. Maar die koffie werd uitgeschonken door mensen voor wie de postbode vaak de enige gesprekspartner van de dag was.

De postbode van vandaag heeft daar geen tijd meer voor. Zij of hij volgt door de computer uitgestippelde routes. Computers die geen rekening houden met moeilijk leesbare namen op de bussen van appartementsgebouwen of met dichtgeslibde straten.

Toen het volume aan brieven daalde en onder druk van de EU de markt werd geliberaliseerd, besliste de toenmalige directie van Bpost om zich op de pakjesmarkt te gooien, om dus een radertje te worden in de Amazon-economie.

De stakingen bij Aviapartner, Bpost en eigenlijk ook bij Ryanair tonen dat de elastiek in die tak van de diensteneconomie stilaan aan het breken is. Ryanair en Aviapartner toonden dat werknemers een slag kunnen winnen van hongerige aandeelhouders. Ook bij Bpost lijken de vakbonden en werknemers niet van plan om zich met een kluitje in het riet te laten sturen. De eerste dagen van de 5-daagse staking legde tot 95 procent van de werknemers het werk neer.

Werknemers in andere sectoren houden de ontwikkelingen in de Amazon-economie best goed in de gaten. Dergelijke ‘succesvolle’ bedrijven hebben de hardnekkige neiging om hun verdienmodel uit te breiden naar de hele economie.