In het najaar van 2016 debatteerden we tijdens een bijeenkomst van ATD Vierde Wereld over het basisinkomen. Aan tafel zaten voorsrtanders en mensen met armoede-ervaring.
Wat als positief naar voor kwam is dat een basisinkomen een inkomen garandeert aan iedereen. Tegenwoordig zijn heel wat vervangingsinkomen verbonden aan voorwaarden. Het basisinkomen is onvoorwaardelijk. Als iedere volwassene een basisinkomen krijgt, laat het ook toe dat je een vriend/ vriendin die dakloos is, in huis haalt. In het huidig systeem kan dit enkel als je een loon uit arbeid hebt. Wanneer je van een vervangingskomen leeft en je biedt iemand tijdelijk een onderdak loop je het risico dat je geen uitkering meer krijgt als alleenstaande of gezinshoofd. Je wordt beschouwd als samenwonende en dit betekent dat je maandelijks 300 tot 600 euro ontvangt. Als gezinshoofd met een vervangingsinkomen heb je een dilemma als je inwonend kind gaat werken: accepteer je het dat je inkomen daalt omdat je niet langer meer het gezinshoofd bent maar samenwonend met je kind die een loon krijgt of vraag je je kind om buitenhuis te wonen. Uiteraard kan je een deelname in de kosten vragen aan je uitwerkend kind maar als je inkomen zakt met 600 euro moet je misschien meer vragen aan je zoon of dochter. Hoe kan je kind ook op die manier een toekomst opbouwen? Deze beschamende situatie valt weg als iedereen een basisinkomen heeft.
Mensen die een vervangingsinkomen krijgen overleven. Het is iedere maand zoeken hoe je nieuwe schulden kan vermijden. Jaar op jaar tonen studies aan dat deze inkomens onder de armoedegrens liggen. Het is dan ook belangrijk dat het basisinkomen de waarborg biedt aan iedereen om waardig te leven. We vroegen aan deelnemers hoeveel ze dan nodig hebben. Nee, dromen van een luxeleven was er niet bij. Deze mensen zijn gewoon om sober te leven en verlangen enkel dat ze de laatste week van de maand ook nog voldoende geld hebben om te leven. Gemiddeld kwam men uit op 1100 euro. Een alleenstaande ouder met kinderen komt hier niet mee rond en dus moet er nagedacht worden hoe die groep extra steun krijgt.
Nu bestaan er heel wat sociale voordelen voor mensen met een laag inkomen. We denken aan verhoogde tegemoetkoming, sociale tarieven elektriciteit/gas, sociaal warmtefonds, studiebeurzen, sociale woningen … . De deelnemers vroegen zich af of deze zaken nog blijven bestaan. “ Als dit er niet meer is, dan komen we er berooider uit” kwam tijdens het debat naar voor. Je moet er rekening mee houden dat niet iedereen een appeltje voor de dorst heeft waarop men kan terugvallen. Gezondheidszorgen lopen in ons land hoog op. Ze zorgen er voor dat mensen, zonderspaarcente, in armoede terecht komen. Hoe moeten mensen met een beperking hun medische zorgen bekostigen met een basisinkomen? Als er sociale correcties rond gezondheidszorg wegvallen kan het basisinkomen niet vermijden dat er armoede blijft bestaan.
Niet iedereen beschikt over een eigen woning en de huurprijzen swingen de pan uit. Stel dat je alleen leeft en je hebt een basisinkomen van 1100 euro en je huur bedraagt 550 euro dan besteed je nog steeds de helft van je inkomen aan huur. Geen gezonde situatie. Ook hier dringt een maatregel om een armoedeval te vermijden zich op.
Tijdens het debat maakten deelnemers zich ook zorgen over het feit dat niet iedereen in staat is om te werken. Fysische problemen laten het niet altijd meer toe om nog arbeid te verrichten. Dit betekent dat basisinkomen door arbeid aanvullen niet haalbaar is voor iedereen. Creëert dit systeem dan opnieuw ongelijkheid?
Zomaar een basisinkomen invoeren verhindert niet dat mensen in armoede terecht komen … Nadenken met mensen die nu in armoede leven om dit te vermijden is absoluut noodzakelijk. We geven hiermee een eerste aanzet.
