Wat bijblijft na de eerste dagen van de Democratische conventie in Philadelphia zijn niet de perfect gescripte toespraken van Michelle Obama of Bill Clinton, maar de passie van de aanhangers van Bernie Sanders. Zij verstoren speeches met hun boegeroep, zwaaien met bordjes ‘Bernie or bust’ of kleven witte plakband op hun mond.
Ter linkerzijde doen sommigen wat meewarig over die Bernie-fans. “Is politiek enkel een spel om te tonen hoe radicaal je er uitziet,” schreef columnist en auteur Owen Jones op Facebook nadat hij overspoeld werd met kritiek na zijn oproep om de rangen te sluiten achter Hillary Clinton.

Voor Bernie-aanhangers die weigeren voor Clinton te stemmen, heeft hij geen goed woord over. “Het is even suicidaal als het gemakzuchtig is, even idioot als het verachtelijk is”, fulmineert Jones.

In De Standaard schrijft parlementair medewerker van SP.A Matthias Somers: “Alsof het allemaal een spel is, één grote grap, een verzetje, een leuk tijdverdrijf, ge moet toch ne keer zot kunnen doen. Alsof Trump als president geen reële gevolgen zou hebben in het reële leven van reële mensen.”

Ook Clinton-supporters op de Conventie keken het boegeroep meewarig aan. “Dit zijn kinderen”, verzuchtte een zekere Sue Savary uit Californië. Een ander had het over ‘politieke immaturiteit’.

Rationeel

Somers en Jones nemen een rationeel standpunt in. Noam Chomsky, de grote linkse intellectueel, verdedigde die rationele positie onlangs in een interview met Democracy Now: “Mocht ik in een swing state wonen dan zou ik ook op Clinton stemmen. In een andere staat zou ik op een ‘third candidate’ stemmen zoals de Groene Jill Stein.”

Het probleem met die rationele analyse is dat ze weinig oog hebben voor de specifieke omstandigheden waarin die woede tot stand komt. Deze mensen die nu hun frustratie uitschreeuwen, hebben zich met hart en ziel ingezet voor de campagne van Sanders. Gedragen door dat enthousiasme werd de kansloze 70-er de enige overblijvende tegenkandidaat van gedoodverfde favoriete Hillary Clinton. Het leidde tot de ongeziene situatie dat een openlijke socialist maar liefst 46 procent van de stemmen binnenhaalde.

Zonder tegenkanting van de media en de top van de Democratische partij zou Sanders het gehaald hebben. De meeste aanhangers van de senator uit Vermont zijn daar stellig van overtuigd. Dat de Democratic National Committee (DNC) – dat volgens de regels elke kandidaat neutraal moet behandelen – achter de schermen voluit de kaart trok van Clinton, werd maandenlang afgedaan als een zotte samenzweringstheorie.

Maar vrijdag gooide Wikileaks 20.000 e-mails van de DNC online. Daaruit bleek dat de aantijgingen van het Sanders-kamp volledig gegrond waren. Toplui van de DNC complotteerden wel degelijk tegen Sanders. Ze onderzochten bijvoorbeeld hoe ze zijn vermeende atheïsme konden uitspelen in staten waar religie nog een belangrijke rol speelt. Ze zetten ook media onder druk om geen al te positief beeld op te hangen van de socialistische kandidaat of er best zelfs helemaal geen aandacht aan te besteden, media die daar gewillig in meegingen.

Samenzweringstheorie

Debbie Wasserman Schultz, voorzitter van de Democraten, moest opstappen na het e-mailschandaal. Maar Hillary Clinton bezorgde haar meteen een nieuwe job in haar campagneteam. De meeste Amerikaanse media hadden het na het schandaal minder over de inhoud van de mails dan over de mogelijke bron. Zonder enig bewijs werd in de richting van de Russische president Poetin gekeken. De ene samenzweringstheorie is de andere niet.

Eenmaal de verkiezingsstrijd gestreden was, concentreerde het Sanders-kamp zich op de inhoud van het platform waarmee de Democraten in november naar de verkiezingen stappen. Maar dat leverde weinig op. Het platform heeft zeker wat meer inhoud dan de voorbije verkiezingen, maar belangrijke punten als de verhoging van het minimumloon naar 15 dollar, verzet tegen het vrijhandelsakkoord TPP, een diepgaande hervorming van de gezondheidszorg, erkenning van de bezetting van Palestina of toegankelijk hoger onderwijs haalden de eindstemming niet.

Daar kwam ook nog eens de omstreden keuze voor de oerdegelijke maar aan het centrum verkleefde Tim Kaine als vice-presidentskandidaat boven op. Clinton maakte daarmee meteen duidelijk wat haar strategie zal zijn de komende maanden. In plaats van verder te bouwen op de energie van de Sanders-campagne wil zij mikken op de Republikeinen die Trump niet zien zitten.

Er zijn nogal wat Republikeinen die in november op Clinton zullen stemmen. Robert Kagan is er zo één. Deze man, meestal omschreven als een ‘leading neoconservative’, is de oprichter van de PNAC (Project for a new American Century). Dat was de neoconservatieve denktank die ijverde voor een oorlog tegen Irak en die veel volk leverde aan de regering onder Bush.

Neoconservatieven

Kagan organiseerde vorige week een diner om geld op te halen voor Clinton. Sprekers op het diner loofden Clinton omdat ze volgens hen de spanningen met Rusland ten top zal drijven en dat zij de groeiende onwil bij de publieke opinie om militaire interventies te steunen naast zich neer zal leggen.

Dat toont nog maar eens dat de keuze voor het minste kwaad steeds extremer wordt. Nu wordt van mensen die eindelijk nog eens op een passionele manier aan politiek deden, opgezweept door hun misnoegen over militaire interventies en de almacht van Wall Street, verwacht dat zij kiezen voor een kandidaat die net op dat vlak weinig goeds beloofd.

Pest en cholera, soms moet het eens, stemmen met de knijper op de neus. Maar wat als politiek steeds meer verengd wordt tot dergelijke extreme keuzes? Politiek gaat uiteindelijk om passie en overtuiging. Of misschien zelfs over liefde, zoals RoseAnn DeMoro, verantwoordelijke van de pro-Sanders vakbond National Nurses United, uitlegt. “Wat die hele corruptie in de DNC tijdens deze verkiezingen gedaan heeft, is het saboteren van de hoop en het geloof van mensen en van de liefde die zij gevoeld hebben bij hun terugkeer naar het politieke leven”, zegt DeMoro. 

Liefde en hoop

Het is die hoop, die liefde en dat geloof die fijngemaald worden door die kille politieke rationaliteit. DeMoro wil verhinderen dat dat gebeurt en organiseerde daarom onlangs een People’s Summit in Chicago. Verschillende organisaties onderzochten daar drie dagen lang hoe ze de huidige energie kunnen behouden en zelfs nog aanwakkeren na de verkiezingen.

Volgens Jill Stein, de Groene ‘third candidate’ tijdens deze verkiezingen, is er maar één optie. Om iets te veranderen in dit land hebben we een ‘eengemaakte sociale beweging nodig met een politieke stem’, zegt Stein in een recent interview. Kiezen voor het minste kwaad leidt alleen maar tot nog groter kwaad, omdat mensen moe worden van dergelijke verkiezingen en zich uiteindelijk afkeren van de representatieve democratie, meent Stein.

Ook de analyse van Stein is rationeel. Na het Brexit-debacle, en binnenkort misschien de Trump-ramp, is het zeker iets om mee rekening te houden.