Eldar Shafir is psycholoog aan de prestigieuze Universiteit van Princeton. Samen met Sendhil Mullainathan, econoom aan de Universiteit van Harvard, publiceerde hij onlangs een nieuwe, baanbrekende theorie over armoede. En wat als we deze inzichten toepassen op elke context?

De theorie is eigenlijk even simpel als hij briljant is. Economen onderzoeken waarom mensen arm zijn en hoe dit te verhelpen. Psychologen onderzoeken waarom mensen mensen zijn, en hoe dat dan komt. Door beide vakgebieden samen te leggen merken we wat vaak is opgemerkt: mensen in armoede slagen er simpelweg niet in om zichzelf net zo goed te verkopen als personen die meer welvaart ervaren. Armen herhalen vaak voor zichzelf de minst helpende of zelfs ‘domme’ keuzes.*

Hoe dit komt kan je in een context gieten. Mensen in armoede ervaren een contant tekort, een noodzaak. Ze worden aangespoord zichzelf te verbeteren, alsof ze er enkel voor kiezen om arm te zijn. Maar een chronisch geldtekort weerspiegeld zich in een noodzaak tot vinden van betaalbare huisvesting, nutsvoorzieningen, voedsel en/of kleding. Het is een constant zoeken naar menselijke waarden, in plaats van een zekerheid hiertoe. Armen nemen dus altijd érg belangrijke beslissingen.

Waar komt mijn volgende brood vandaan is een stuk relevanter dan eventuele doelstellingen op veel langere termijn. Armen weten simpelweg niet dat er ondersteuning bestaat of slagen er niet in die aan te vragen. Het is té ver weg, brood is nu belangrijker. Men zit vast in korte-termijndenken voor korte-termijnproblemen. Men is simpelweg té druk bezig met het nu, want dat moet nu eerst.

Eldar Sharif heeft daar een woord voor: bandbreedte. Als mens ben je een combinatie van je genetica, opvoeding en levenservaringen. Iedereen heeft dus andere grenzen en voorkeuren, zowel sociaal als persoonlijk. Maar iedereen heeft dus ook een andere bandbreedte beschikbaar:  het maximum aan verwerkbare informatie. Hoe frequenter en groter de beslissingen die je moet nemen, hoe minder bandbreedte beschikbaar is. Je visie vormt zich naar de ervaren prioriteiten dichtbij. Je ziet enkel nog “ware” oplossingen in de korte termijn als houvast, erg vaak onbewust.

Maar als dit opgaat voor personen die in armoede leven, en we zijn allemaal gelijk, waarom zou dat dan niet opgaan voor personen in een andere context? Topmanagers maken ook vele complexe beslissingen op relatief korte termijn. Het is mentale topsport. Goed betaald met veel verantwoordelijkheid, dus prioriteiten. Maar ook voor deze succesvolle mensen is lange termijn veel lastiger. Je hebt al een studieteam nodig om beslissingen op langere termijn voor te calculeren. Om risico’s in te schatten. Mocht iedereen nu een studieteam ter beschikking hebben…

We zijn dan wel een érg intelligent soort aapje, niemand van ons is grenzeloos. Dat vele workaholics bewust en onbewust het eigen gezinsleven wegdrukken in functie van het werk, is in mijn opinie een logisch gevolg van onze natuurlijke beperking op de beschikbare persoonlijke bandbreedte. Ouderschap is “qualitytime” geworden in plaats van presentie. Maar tijd en parentale bescherming kan je niet terugkopen, ook niet in een érg dure vakanties. Dat weekje om in één beweging alle verloren avondknuffels te compenseren. Onbewust korte-termijndenken? Is dat het?

Onze technologie heeft geen problemen met bandbreedte. Daar dwepen ze mee in reclamespots. Maar mensen dus wel, en weinigen zijn er zich van bewust. Te weinig bandbreedte veroorzaakt foute beslissingen voor zichzelf, want men slaagt er niet in de lange-termijn prioritair te stellen. Velen onder ons (over)leven nu vaak nog enkel naar de volgende factuur. Menselijke connectie, emoties en rust is ons vaak onmogelijk gemaakt hierdoor. “Hobby’s? Nee meneer, ik heb daar geen tijd voor.” Het is de kostprijs voor onze gemakzucht: we hebben nog nooit zo hard gewerkt.

Als dit de waarheid is, is onze collectieve grens op bandbreedte dan al niet lang bereikt? Beltonen en schermpjes zijn ontwikkeld in de hersenfrequenties die specifiek onze aandacht vangen. Het is geen keuze te kijken, het is onbewust. Het is een dagdagelijks bombardement van onechte prioriteiten, die maar blijft wegnemen van onze bandbreedte. Zoals we ook onze politici zo vaak de korte-termijnoplossing verwijten, los van ware visie. En jij? Zie jij het nog op lange-termijn?