De verkiezingen in Spanje en het fenomeen Podemos

De verkiezingen in Spanje en het fenomeen Podemos

Wat staat er op het spel en wie zijn de spelers?

dinsdag 21 juni 2016 17:33
Spread the love

Spanje, een land met vele contrasten. Altijd boeiend .. maar onder redelijk wat druk, sociaal en economisch. Catalonie wil zich afscheuren, Galicie en Baskenland zijn ook niet erg gelukkig met het voorbije  beleid van de Partido Popular onder leiding van Mariano Rajoy.

De crisis heeft hier serieuze mokerslagen uitgedeeld,  de mensen bij wie het risisco bestaat om onder de armoedegrens te zakken is op vier jaar tijd bijna verdubbeld, de werkloosheidsmeter staat nog steeds op 21 procent, de economie leeft een klein beetje op maar de man en vrouw in de straat merkt er niks van.

Het contrast kan niet groter zijn. De grote bedrijven en sommige banken  hebben twintig procent meer winsten gemaakt en het aantal miljonairs is met veertig procent gestegen doch van dat spreekwoordelijke doorsijpel systeem valt evenmin iets te merken.

De werkloosheid is een beetje gedaald deze weken maar de nieuwe jobs zijn voor 90 procent tijdelijk, kort en slecht betaald en vooral in de toeristische diensten sector. Je hoeft geen waarzegger te zijn om nu al te voorspellen dat in september, na het vakantieseizoen, de cijfers serieus in tegenovergestelde richting zullen gaan.  

Het is hier zover gekomen dat de werkende mens de maand niet doorkomt met wat hij of zij verdient, laat staan de werklozen. Ruwweg 12 miljoen personen moeten het randje er af lopen om een beetje degelijk te kunnen leven. De mensen hebben niet de koopkracht die nodig is om de economie weer op het juiste spoor te krijgen én de sociale zekerheid te redden van de ondergang.  

En toch overleeft de gewone Spanjaard zo goed ie kan. Het zijn best gastvrije mensen met een wat ruwe bolster en met een peperkoeken hartje maar als er politiek in het spel komt dan kunnen de stoppen wel eens doorslaan, de pittige latijnse ziel heeft soms zijn kleine kantjes.

Je ziet heel duidelijk de tweespalt tussen progressief en modern en conservatief en behoudsgezind. Zelfs zonder de resulaten af te wachten weten we al wel wat er staat te gebeuren de dag na de stembusslag. Zoals het er nu voor staat zijn er twee opties mogelijk. De grote monstercoalitie van PP (cons.), PSOE (soc.dem.) en Ciudadonaos (lib.) of de progressieve richting uit met Podemos en Psoe.

We blijven even bij die eerste mogelijkheid en doen een poging om uit te vissen wat er zou kunnen gebeuren als PP, Psoe en Ciudadanos een regering trachten te vormen na 26j.  

Wat zouden de gevolgen zijn voor de PSOE?

Het zou de finale doodsteek voor hen betekenen, de tot hiertoe nog trouwgebleven socialistische kiezer zou de partij de rug toekeren. Iedereen hier ten zuiden van de Pyreneen weet en merkt dat deze socialistische partij flink naar het centrum is geschoven, de corruptie speelt hen flink parten, ze hebben het moeilijk om zich tijdens deze verkiezingen te profileren als de partij die de verandering en vernieuwing in Spanje kan realiseren.

Ze hadden enkele maanden eerder een verbond gesloten met de rechts liberale Ciudadanos in een ijdele poging een regering te vormen, en dat is niet goed afgelopen én heeft een flink deel van hun kiezers doen weglopen stel je voor dat men de PP er bij neemt,  dan zal je menig Psoe lidkaart in de recyclage bak zien verdwijnen.

Deze optie is voor de Psoe een enorme gok, één die hoogstwaarschijnlijk, voor hen, uitermate slecht zal aflopen. Je mag niet vergeten,  deze formule is wat de beursgenoteerde bedrijven wensen, en de bourgoisie en de hogere klasse, die staan te popelen, hun natte droom sinds jaren een neo liberaal discours waar de socialisten met wat geluk en voor de schone schijn een sociaal tintje aan mogen geven, het is een mogelijkheid maar het zal de veelgeplaagde en heden ten dage nog nooit zo onpopulaire Psoe veel  stemmen, steun  en vertrouwen van hun achterban kosten, en ze waren er al een hele boel kwijt.

Wat zijn de gevolgen voor PP en Ciudadanos?

Alvorens dat te beantwoorden moet je enkele feiten weten die menig democratisch ingestelde persoon even zal doen slikken. Bij de opkomst van Podemos twee jaren gelden werd er groot alarm geslagen in de neo liberale sector.

Banken en multinationals stonden met trillende benen naar de opkomst van Podemnos te kijken en begonnen al snel stiekeme vergaderingen te organiseren. Men zou ten alle koste een Podemos aan de rechtse zijde moeten oprichten en daarom werden de Ciududadons mee aan die tafel uitgenodigd. Tot dan een klein catalaans partijtje met amper weerklank.

En plots ziet me hen in de pers verschijnen als dé grote redders van het land en stromen geld werden gebruikt om een dure campagne te sponseren uiteraard afkomstig van banken en multinationals.

Toenmalige peilingen gaven hen voor de laatste verkiezingen van 20 december een twintig procent van de stemmen en na de PP de tweede grootste partij nationaal. Er werd al euforisch geparadeerd langs conferenties en economische forums en Spanje zou binnen de kortste keren het paradijs op aarde worden.

De echte uitslagen gaven hen echter een vierde plek met een schamele 14 procent van de stemmen, wat een koude douche was voor het establishment. Ver onder de verwachtingen en dus werd de oorlog nog wat opgevoerd om Podemos te vernietigen.

Ciudadanos, een wat vreemde partij, hun mandatarissen zijn grotendeels overgelopen uit PP, hier en daar een wat opgekuiste extreem rechtse persoon en zelfs enkele conservatieve socialisten en veel liberaal ingestelde personen verdringen zich om een verkiesbare plek te verkrijgen. De peilingen geven hen niet veel meer stemmen dan bij de vorige verkiezingen.

Deze keer hebben ze het nog wat moeilijker, ze missen een duidelijk profiel, hun programma werd soms gecopieerd van andere partijen, letterlijk. Niet echt verstandige uitspraken en beslissingen deden de partij geen goed. Interne strubbelingen of een erg lage activiteitsgraad in het parlement.

Bijvoorbeeld in Galicia was hun enige voorstel in de kamer van volksvertegenwoordigers om de feestorkesten meer subsidies te geven, terwijl de armoede problemen en sociale miserie hun hoogste peil bereikten sind jaren . Toch fungeren ze telkens als scharnier partij , soms met de Psoe, soms met de PP. Verwarrend voor de modale burger de grote hoop echter voor de neo liberale kringen in de zakenwereld en multinationals.

De Partido Popular, hoe gaan die naar 26 juni? Na de verkiezingen van 20 december hebben die niets gedaan, absoluut niets. Een beetje de lopende zaken geregeld als uittredende regering, hier en daar nog snel een ex minister binnengeloodst bij de energiemaatschappij. Kortom niks nieuws. Als grootste partij mochten ze de coalitiegesprekken beginnen maar met een koppig nee werd er eigenlijk niks ondernomen buiten wat speculaties of er terug verkiezingen zouden aankomen of niet.

Tot de Psoe aan zet was, die, zoals je eerder kon lezen, het met Ciudanos probeerden en dan alles op alles te zetten om links en rechts te overhalen om een regering te vormen. Een haast onmogelijke taak, die dus falicant afliep en automatisch de procedure voor nieuwe verkiezingen in gang zette.  De PP trok het zich niet aan ze hebben gegokt dat Sanchez (Psoe) zou falen in zijn regeringsvorming en met die gok een betere uitgangspositie gecreëerd voor deze verkiezingen.

Men ziet vanuit PP hoek meermaals het belerende vingertje opduiken en wat spottend honderden keren herhalen dat de Psoe maar met de PP had moeten praten. Doch niemand wou met Rajoy praten, de corruptieschandalen doken her en der op met verdubbelde snelheid en er zullen nog vele volgen.

Het land is nog steeds in een zwakke en risicovolle positie maar Rajoy kondigt belastingsverlagingen aan waarvan iedereen weet dat zoiets onmogelijk is in deze economische conjunctuur. En toch blijven ze het redelijk goed doen in de peilingen.

Op 20 december hadden ze bijna 3 miljoen kiezers verloren, het ziet er naar uit dat deze keer de schade beperkt blijft. Volgens de peilingen evenwel, die dikwijls de grote verliezers zijn na de eerste uitslagen, ze kunnen misschien wel een beetje een graadmeter zijn maar betrouwbaar zijn ze niet.  

Mijn persoonlijke mening is dat de PP toch nog een stevige pandoering gaat krijgen, vooral in Valencia en waarschijnlijk ook in Madrid, twee vroegere bolwerken die meer dan twee decenia in hun handen waren. Politieke analyses maken in Spanje is erg moeilijk deze keer zelfs als je alle feiten en peilingen en gezond verstand zou mixen, dan nog is het een beetje koffiedik kijken. Mja, het blijft een boeiend land.

Besluit: deze conservatieve coalitievorming heeft enkel kans op slagen als PP en Ciudadanos samen regeren met de onthouding van de Psoe, wat eigenlijk wil zeggen met de steun van de Psoe die dan niet mee in de regering zou stappen.

De andere optie, een progressieve regering met Podemos, Psoe, en eventueel enkele kleine regionale linkse partijen uit Baskenland en Catalonië of de eilanden draagt de voorkeur van de bevolking. Dit laatste scenario jaagt de conservatieve en neoliberale goegemeente in de gordijnen. Je kan je niet voorstellen hoe de mediakanalen (overwegend in rechtse en/of neo liberale hoek te vinden) alles op alles zetten om Podemos in een slecht daglicht te plaatsen.

Alle kaarten worden tegelijk met brute kracht op de tafel gesmeten, alle truuken van de foor worden bovengehaald en het gaat er soms erg hard aan toe het meer conservatieve deel van de kerk, bij monde van enkele oude stijl bischoppen, bemoeit zich schaamteloos met de zaak en doet openlijk boude uitspraken, de woorden vagevuur en hel en rampspoed worden meermaals gebezigd.  

De beursgenoteerde bedrijven en de door de burger geredde banken komen met holle verklaringen ten berde dat de economie de dieperik zal ingaan en dat alle bedrijven naar het buitenland zouden vluchten en dat Spanje failliet zou gaan en meer van dat fraais. Het wordt door een groot deel van de bevolking al glimlachend aanhoord, ze weten wel beter, die niet altijd zo naieve burgers.

Men mag niet vergeten dat we door de Panama dossiers te weten zijn  gekomen dat het overgrote deel van die beursgenoteerde bedrijven hun geld op meerdere rekeningen hebben staan in de belastingsparadijzen maar niet in Spanje.  Veel erger zal het op dat gebied dan wel niet worden.

De kaarten worden door die conservatieve krachten dus op tafel gesmeten vergezeld van veel inhoudsloze argumentatie maar dienen soms enkel om lege futiele wankele kaartenhuisje te maken die bij het minste schokje inzakken. En elke dag opnieuw trachtten ze het weer .. bashen en angst verspreiden, het is een vreemd fenomeen dat ook werd gebruikt eind jaren dertig in Duitsland.

Ook hier zal de Psoe het niet makkelijk hebben. Samen regeren met een frisse en jonge partij Podemos, terwijl de oude krokodillen binnen de Psoe nog veel macht hebben en eerder opteren voor de monstercoalitie zoals hierboven beschreven, zal hen niet makkelijk afgaan. Voor de Psoe is het als kiezen tussen de pest en cholera. Het is ook best spijtig om te moeten vaststellen dat wat eens de hoop was voor een progressief Spanje nu weggedeemsterd is naar een flauwe copie van weleer.

Podemos zou hen opsouperen eens er een regering zou van komen. Zelfs zonder het te willen. De Psoe staat aan de vooravond van één van de belangrijkste momenten in hun meer dan 100 jaar lange geschiedenis. Ze zullen willens nillens moeten herbronnen. Op zoek gaan naar hun roots of verder blijven evolueren naar een centrumpartij zonder echte ruggegraat, met alle nefaste gevolgen van dien.

Podemos heeft voor een heel groot deel dat progressieve markt segment met succes overgenomen of beter overgekregen. Met Psoe in mindere doen en Podemos in volle vaart naar de top resulteert deze verkiezingscampagne in een wanhopige reddingsactie van de traditionele partijen, die echter weinig uithaalt.  Met paniekerige reacties uit diverse hoek, niet in het minst van de conservatieve PP, een partij die door de Spaanse justitie beschuldigd wordt van criminele activiteiten en corruptie.

Er worden doodsbedreigingen verstuurd naar Podemos lijstrekkers en parlementairen, hier en daar krijgen Unidos Podemos afficheplakkers een pak slaag van falangistische idioten en ander extreem rechts gespuis. Er wordt gelogen en geroddeld. De kleinste kantjes van de mens komen veelvuldig bovendrijven tijdens deze verkiezingscampagne.

Het zijn lokale incidenten maar het is een teken aan de wand. Er wordt haat gepredikt door veel, heel veel, bange blanke rijke macho mannen en niet minder door de kokette verontwaardigde bourgoisie vrouwen. Een minderheid van de bevolking maar met veel mogelijkheden om gehoord te worden. De zeven plagen en het einde van de wereld is nabij volgens hen.

Vergeet ook niet dat hier nog steeds een oude garde van Franco liefhebbers rondloopt, het is een kleine maar verdomd kapitaalkrachtige garde met veel vingers in veel papjes. Podemos voert echter een briljante campagne. Ze trappen niet in de val om te reageren op al die dingen en werkt stevig verder aan een oplossing voor de problemen die Spanje overspoelen.

Maar, is er nu echt een reden om schrik te hebben? Zal het Iberische schiereiland een nieuw Noord-Korea worden? Zal de zoete sangria onbetaalbaar worden en moeten we met zijn allen in lompen gekleed terug zware handenarbeid gaan doen? Want dat is wat de rechtse media zit te verkondigen als Podemos aan de macht zou komen.

Wel, wees niet ongerust. De steden waar Podemos en partners sinds een jaar besturen zijn voorbeelden van goed bestuur. Het zijn de enige steden waar men de schuld heeft doen dalen op amper 1 jaar tijd na de gemeenteraadsverkiezingen van mei 2015. Madrid, Barcelona, Valencia, Zaragoza, A Coruña, Santiago, Cadiz, en nog veel meer doen het goed.

Niet alle problemen zijn opgelost .. dan kan niet na 1 jaar, maar er is wel degelijk verandering mogelijk en dat blijkt ook in de peilingen .overal waar Podemos bestuurt gaan ze flink omhoog. In Catolonie en misschien in Baskenland worden ze zelfs de grootste partij.

De steden van de verandering, waar het sociale aspect voorrang krijgt op het prestigieuze zijn een voorbeeld van degelijk bestuur.

Uiteraard is niet alles rozegeur en maneschijn. Er moet nog enorm veel gebeuren om een bijna failliete maatschappij terug op de been te krijgen. Bijvoorbeeld in Cadiz, waar de werkloosheid hoger dan 30 procent is, tracht men met alle middelen nieuwe initiatieven te lanceren doch die telkens stelselmatig tegengewerkt worden door de junta van Andalucia, niet toevallig al 30 jaar in de handen van de PSOE. Begrijpe wie kan.

Er heerst nijd en afgunst, zelfs regelrechte haat. Men gunt mekaar het licht in de ogen niet.  De reden is simpel de twee grote partijen zien een heel groot deel van hun kiezers vertrekken naar de nieuwe partijen. De burger is al dat gedoe en de leugens en de corruptie en de politieke spelletjes zou beu als koude pap. Dat is wat de Podemos mensen goed hebben begrepen. De partij is dan ook voor een flink deel gegroeid uit die grote groep ontevreden burgers en sociale en culturele platformen.

Een andere geruststelling is dat meerdere nobelprijswinnaars in economie en andere sectoren het Podemos programma uitvoerbaar vinden, meer zelfs er aan mee werken. Wijze mensen zoals Thomas Picketty en Noah Chomsky en Ken Loach en Owen Jones en Faliciani en vele anderen steunen openlijk Podemos.

The Financial Times , niet echt een progressief medianetwerk, heeft in menig artikel de uitvoerbaarheid van het Podemos economisch en sociaal programma verdedigd en haalbaar verklaard.

Gisteren werd er een manifest op tafel gelegd waarin 177 vooraanstaande economen uit heel Europa het economische programma van Podemos als enige haalbare verklaarden. Ik zou nog een uurtje kunnen doorgaan met referenties, maar ik vermoed dat de lezer wel begrijpt dat Podemos niet zomaar uit de lucht is komen vallen.

Het is een goed uitgebouwd netwerk van talentrijke mensen van alle leeftijden en achtergronden en interesses. Het begrip basisdemocratie is enorm belangrijk. Beslissingen worden per refrendum voorgelegd aan de sympathysanten, en iedereen kan sympathisant worden, er is geen lidkaart nodig.  Iets compleets nieuws voor de Spaanse medemens en het is even wennen.

De andere partijen zijn alles behalve transparant en heel wat minder democratisch (PSOE) tot helemaal niet democratisch (PP) als het over interne dingen gaat. Daar wordt veelal met het vingertje aangewezen wie de lijstrekker wordt en onder controle van de machtige stromingen en lobbyisten binnen die oude partijen.

We moeten de echte reden waarom de gevestigde partijen zo fel in paniek zijn misschien zoeken in het feit dat bij een regeringswissel de corrupte praktijken en de alom aanwezige vriendjespolitiek en het onverklaarbare wanbeheer aan hun einde komen, en er ontelbare lijken uit vele kasten zullen vallen.

Eén voorbeeld, Valencia, 24 jaar in handen van de PP met absolute meerderheid. Gemeentes, stad en provinciebestuur. De PP heeft de gemeenteraardverkiezingen van mei 2015 verloren en het nieuwe bestuur Podemos, Compromis en Psoe hebben enkel door verstandig beleid te voeren op korte tijd een hele verbetering teweeggebracht en tegelijk doken er binnen de kortste keren her en der kleine corruptieschandaaltjes op van de vorige PP bewindsploeg.  

Schandaaltjes die nu, één jaar later, uitdeinen tot één van de grootste corruptieschandalen ooit. Het is zelfs zover gekomen dat de hele gemeenteraadsfractie van de PP in Valencia in staat van beschuldiging is gesteld en enkele provincie presidenten in voorhechtenis zitten wegens honderden miljoenen euros die onvindbaar zijn of overbesteed werden aan projecten die nooit zijn afgewerkt.

Spanje, een land van vele contrasten, er is nog veel werk aan de winkel. Binnen een kleine week weten we of het een progressief getinte ploeg zal worden of men verder gaat in de conservatieve denksfeer. Spannend.

take down
the paywall
steun ons nu!