“Natuurlijk zijn er over antibioticaresistentie nog technische en medische zaken die uitgeplozen moeten worden, maar in de eerste plaats is het een beleidskwestie”, zegt hij. Antibiotica hebben de gemiddelde levensverwachting fors opgetrokken, maar door onvoorzichtig gebruik groeit de weerstand van de mens tegen deze geneesmiddelen en worden ze stilaan nutteloos. Deze kwestie staat op de agenda van een VN-samenkomst van regeringsleiders in september 2016. Vorige week lieten deskundigen en politieke leiders al verstaan wat er op deze top moet gebeuren.

Tuberculose neemt terug toe

“Het is duidelijk dat geen enkel land ter wereld antibiotica nog mag voorschrijven als snoepjes, niet alleen in de gezondheidszorg maar ook in de landbouw en de veeteelt”, zei Jim O’Neill, voorzitter van de Review on Antimicrobial Resistance waarin meerdere Britse overheidsdiensten samenwerken, die over dit probleem het rapport Tackling Drug-Resistant Infections Globally: Final Report and Recommendationsopstelde.

Het onjuist en/of overdadig toedienen van antibiotica aan mensen en vee leidt tot een snelle toename van de weerstand tegen de medicijnen die momenteel beschikbaar zijn. Een studie onder leiding van O’Neill besluit dat als het probleem niet wordt aangepakt, er jaarlijks bijkomend 10 miljoen mensen zullen sterven tegen 2050. Het feit dat er geen nieuwe antibiotica meer zijn ontdekt sinds de jaren 1980, maakt de ongerustheid over deze nieuwe resistentie groter, meent Sally Davies, hoofd van de Britse medische overheidsdiensten.

Momenteel sterven al 700.000 mensen aan bacteriële infecties waartegen geen geneesmiddel meer is opgewassen, en dat is een lage inschatting, aldus het rapport. Tuberculose is een van de ziekte die aan resistentie tegen antibiotica wordt gelinkt. Volgens de VN-Wereldgezondheidsorganisatie kregen ongeveer 480.000 mensen in 2014 een vorm van tuberculose die resistent is tegen verschillende geneesmiddelen.

Giftige antibiotica

Volgens Aaron Motsoaledi, minister van Volksgezondheid van Zuid-Afrika en voorzitter van Stop TB Partnership, zijn de enige geneesmiddelen die de vormen van multiresistente tuberculose nog kunnen behandelen extreem giftig. Zelfs na lange behandelingen met deze medicijnen, geneest slechts één op de twee patiënten.

Motsoaledi pleit daarom voor investeringen in nieuwe geneesmiddelen en investeringen in de gezondheidszorg van ontwikkelingslanden. “Het is een falen van de markt, maar ook een morele mislukking dat de meeste farmaceutische bedrijven niet investeren in doeltreffende behandelingen tegen deze belangrijke doodsoorzaak als gevolg van infectieziekten.”

De behandeling met antibiotica vroegtijdig afbreken, kan ook leiden tot resistentie van de patiënt. Als de geneesmiddelen onvoldoende de kans krijgen om de bacteriën volledig te doden, kunnen die overleven en leren hoe ze zich in de toekomst kunnen weren tegen dezelfde antibiotica. Daarom is het zo belangrijk dat antibiotica precies zo worden ingenomen als een opgeleide dokter heeft voorgeschreven.

Meer dokters en verplegers trainen moet ook leiden tot een correcter gebruik van antibiotica. Een juist gebruik wil niet noodzakelijkerwijs zeggen dat het totale verbruik moet dalen. “Vergeet niet dat er momenteel nog altijd meer mensen sterven omdat ze geen toegang hebben tot antibiotica dan als gevolg van resistentie. Het blijft dus ook ontwikkelingskwestie.”

Antibiotica in de landbouw

Volgens experten worden antibiotica ook wereldwijd in de landbouw misbruikt als groeihormonen. De resistentie tegen het krachtig antibioticum Colistin, dat wijdverspreid in de landbouw wordt gebruikt, begon in China maar heeft recent ook de VS bereikt. Hoewel deze geneesmiddelen een aanzienlijk deel van de markt bestrijken, bestaat er geen globaal akkoord om hun verbruik in de landbouw te reguleren. Dat zou kunnen veranderen met de VN-vergadering over het onderwerp in september 2016.

Er bestaan al enkele positieve voorbeelden. Zuid-Korea en Nederland bewijzen dat het antibioticaverbruik op boerderijen geregeld kan worden zonder negatieve economische impact voor de landbouwsector, meent O’Neill. Daarnaast is het ook belangrijk eraan te herinneren dat vooral kleine boeren kwetsbaar zijn voor de gevolgen van toenemende antibioticaresistentie, omdat ze dagelijks leven en werken met dieren, aldus Carla Mucavi, directeur van het VN-agentschap voor voedsel en landbouw FAO in New York.

Bron: Antibiotic Resistance Requires Global Response Similar to AIDS, Climate Change