In 2008 zouden wij ternauwernood zijn ontsnapt aan de totale implosie van ons geldstelsel. Dezelfde bom tikt onverminderd voort. Zolang hij niet onklaar wordt gemaakt is de kans op de totale implosie 100%. Een kans die zich eindeloos mag herhalen is feitelijk een zekerheid.

Joris Luyendijk

Dat het bankwezen uit zichzelf zal bijtrekken gelooft Luyendijk niet. De politiek zal dat moeten doen. Daarin verschilt een democratie van dictatuur schrijft Luyendijk, die als journalist onder dictatoriale regimes heeft geleefd. “Het Westen heeft een regeervorm die zich aan de eigen haren uit het moeras kan trekken”.

Vandaag (16 maart 2016) wordt dit getest. Dan debatteert de Nederlandse Tweede Kamer met minister Dijsselbloem over ons geldstelsel. Dit naar aanleiding van burgerinitiatief ‘Ons Geld’, een samenwerking van theatergezelschap ‘De Verleiders’ en Stichting Ons Geld. Burgerinitiatief ‘Ons Geld’ werd vorig jaar met steun van meer dan 100.000 Nederlanders bij de Tweede Kamer ingediend.

Ons Geld wil dat er een eind komt aan de verstrengeling van geldomloop en bankbedrijf. Door deze verstrengeling slepen banken ieders spaargeld en de betaalinfrastructuur mee als ze omvallen. De schade is dan niet te overzien. Daarom houdt de overheid het bankwezen overeind. Banken weten dat, waardoor ze onverantwoorde risico’s nemen, zo valt in Luyendijks boek te lezen.

Wat Ons Geld wil staat loodrecht op het beleid van de EU. Dat beleid houdt de verstrengeling juist in stand door te zorgen dat bancaire geldtegoeden kunnen functioneren als geld. Dit vergt dat geldbeloftes van alle banken in de EU van gelijke waarde lijken. Risico’s die crediteuren lopen op hun bank worden daartoe uitgevlakt. Onder andere de Europese bankenunie en het Europese depositoverzekeringsstelsel moeten daarvoor zorgen.

 Financiële tijdbom

De bankenunie maakt het voor banken makkelijker om op Europese schaal te functioneren. Een Europese consolidatieslag ligt daarbij voor de hand. Risico’s concentreren dan bij steeds grotere bedrijven. Ons Geld stelt dat dit averechts werkt. Het maakt de financiële bom niet onschadelijk, maar groter. Zo groot dat individuele lidstaten er niet meer tegen opgewassen zijn, en zich gedwee neerleggen bij het primaat van de EU. Aldus geeft de crisis van 2008 de EU gelegenheid om haar macht te vergroten. Het financiële stelsel wordt er evenwel niet stabieler van. Wel worden verschillen tussen banken uitgevlakt. Volgens Ons Geld gaat dat in tegen het Europese beginsel van een openmarkteconomie met vrije mededinging.

Als alternatief stelt Ons Geld voor om de financiële tijdbom onschadelijk te gaan maken. Daartoe worden de geldomloop en het bankbedrijf dan ontvlochten. De geldomloop acht Ons Geld een publieke aangelegenheid; kredietverlening een private. De (Europese)overheid moet volgens Ons Geld geen steun geven aan bancaire geldtegoeden, maar een eigen (digitaal) publiek geldstelsel in het leven roepen. Alleen dit zou zij dan nog moeten borgen met haar overheidsmacht. Met (schaduw-)banken en kredietverlening zou de overheid zich vervolgens zo weinig mogelijk moeten bemoeien. Ons Geld propageert afschaffing van alle staatssteun voor banken en bancaire geldtegoeden in combinatie met liberalisering van de kredietmarkt.

Geldscheppende overheid

Dit voorstel is volgens Ons Geld geen kostenpost. Het levert de schatkist jaarlijks vele miljarden op. Dat komt doordat de (Europese-)overheid in dit voorstel de geldpers weghaalt bij de banken, en naar zich toetrekt. Hoofdleus van dit burgerinitiatief is dan ook, dat het recht en de plicht om geld te scheppen principieel aan de overheid toebehoort.

De Kamer wordt gevraagd dit te onderschrijven, en daarmee de regering bij de haren uit het financiële moeras te trekken. Dictatuur, onder dreiging van een financiële bom, of democratie, op basis van een geldscheppende overheid? Woensdag gaan we het horen.

Lees hier meer informatie over burgerinitiatief Ons Geld op 

Edgar Wortmann, Stichting Ons Geld

Update: Het debat staat inmiddels online