Opinie -

Competitiviteit rijmt niet op Europese solidariteit

Eén van de toverwoorden van vandaag is zonder twijfel competitiviteit. Onze ondernemingen moeten competitief blijven zodat ze kunnen exporteren en jobs creëren. En niet zonder reden. Duitsland toonde ons hoe je door in te zetten op competitiviteit, export en flankerend beleid de jobmotor aan de praat krijgt.

maandag 18 mei 2015 10:35
Spread the love

Maar toch is er een fundamenteel probleem met een strategie die focust op competitiviteit: het is een zero-sum game. Als een land aan competitiviteit wint, dan verliezen andere landen noodzakelijkerwijs in dezelfde mate aan competitiviteit.

Zero-sum game

Wat het extra pijnlijk maakt, is dat het spel regionaal gespeeld wordt. De competitiviteit van onze ondernemingen moet vooral gegarandeerd blijven in vergelijking met ondernemingen uit onze belangrijkste handelspartners (Lees: Duitsland, Frankrijk, Nederland…). Deze maken gelijkaardige producten voor gelijkaardige markten. Niet zonder reden wordt de loonevolutie van deze landen in de gaten gehouden en vergeleken met de Belgische, en niet de loonevolutie in pakweg China of Brazilië.

Met die buurlanden hebben we natuurlijk niet enkel handelsrelaties. Politiek en economisch is ons lot aan elkaar verbonden. Als het regent in Parijs, dan druppelt het in Brussel. De huidige crisis toont duidelijk aan dat we samen in het bad zitten.

Inzetten op jobs door competitiviteit is scoren ten nadele van onze buurlanden, maar als zij het slecht doen, dan delen we vroeg of laat in de miserie. Het voorbeeld van Duitsland is hierin sprekend. Door zijn exportgericht beleid deed Duitsland het economisch goed, ten koste van de andere EU landen. Maar daarvoor moet nu ook Duitsland zelf opdraaien. Inzetten op competitiviteit is dus niet gewoon een zero-sum game, het is eigenlijk een spel met enkel verliezers.

Niet echt een duurzame strategie voor Europa. En toch dwingt datzelfde Europa alle landen een strategie op die inzet op competitiviteit, export en lage kosten. Duitsland en Nederland deden het reeds vele jaren eerder door te kiezen voor loonmatiging. Nu wil ook Frankrijk met zijn pacte de compétitivité en pacte de responsabilité de arbeidskost laten dalen om zijn competitiviteit op te krikken. In België ambieert de regering Michel hetzelfde door de automatische index on-hold te zetten en in de zuiderse EU-landen en Ierland wordt, met de Europese hulp als stok, dezelfde politiek opgedrongen.

Negatieve spiraal

De alom gevreesde race to the bottom neemt dan misschien niet de snelheid aan van een gold rush maar hij zet zich gestaag door en ondermijnt daarmee het continentale model. Het collectief overleg in vele landen wordt ontmanteld en de vergelijkingen met het buitenland ondermijnen de onderhandelingsmacht van vakbonden op nationaal en bedrijfsniveau. Meer zelfs, de algemene roep om ‘verantwoordelijkheid’ dreigt de legitimiteit van de vakbonden te ondergraven.

Neen, de zero-sum game die competitiviteit heet, die rijmt niet op Europese solidariteit. Europa is het aan zichzelf verplicht om dit spel zonder winnaars aan banden te leggen.

Hoe dat moet gebeuren is bekend. Vele landen hebben namelijk hetzelfde gedaan op binnenlands niveau door het instellen van minima op verschillende vlakken. Op Europees vlak moet hetzelfde gebeuren. Europa moet daarom inzetten op het heffen van eenvormige belastingen, het voorzien van dezelfde arbeidsrechtelijke regels voor alle werknemers, het instellen van nationale en sectorale minimumlonen enz. En als landen meer willen doen dan mogen ze dat, maar minder kan niet

Zo beperken we de mogelijkheid van bedrijven (en landen) om zich ‘competitief’ te maken door af te dingen op sociaal beleid en regulering. We dwingen ze dan ook om in te zetten op andere vormen van competitiviteit zoals innovatie en kwaliteit. De Nederlandse econoom Alfred Kleinknecht weet dit al lang. Arbeidsregulering en hoge lonen stimuleren innovatie en wat Schumpeter ‘creatieve destructie’ noemt.

Deze tekst werd eerder als column gepubliceerd in De Gids op Maatschappelijk Gebied (april 2015)

take down
the paywall
steun ons nu!