Schrijfster Naomi
Klein raasde even door Nederland en België om haar nieuwe boek No
Time voor te stellen. We treffen haar in de kantoren van 11.11.11
waar ze net overlegd heeft met vertegenwoordigers van de Belgische
klimaatbeweging. Er staat nog een lange reeks interviews op het
programma waarna ze ‘s avonds in de KVS een nokvolle zaal mag
toespreken.

Na haar vorige boek
The Shockdoctrine tourde ze twee jaar de wereld rond en dat leverde
haar een inzinking op. “Deze keer doe ik het minder intensief en
pak ik tussendoor meer pauzes”, zegt ze. Misschien is de boodschap
tijdens deze tournée ook minder deprimerend omdat de nadruk ligt op
wat we kunnen en moeten doen en niet zozeer op de dramatische
situatie.

Maar laten we toch
eens beginnen met die omstandigheden. Er zijn verschillende manieren
om aanschouwelijk te maken waar we aan toe zijn. Sommigen benadrukken
graag het budget dat ons nog rest. Om de opwarming onder de twee
graden te houden, kunnen we nog 1000 gigaton uitstoten. Dit jaar
zullen we 54 gigaton uitstoten. Dus zelfs als de uitstoot niet meer
toeneemt, zitten we binnen twintig jaar door ons budget heen.

Naomi
Klein gebruikt liever de inspanning die we moeten leveren om 50
procent kans te hebben dat de opwarming onder de 2 graden blijft.
Volgens de klimaatexperts van het Britse Tyndall Centre moeten de
rijkste landen daarvoor elk jaar hun uitstoot met 8 tot 10 procent. 

Genocide

Als we gewoon verder
doen zoals nu, wordt het tegen het einde van deze eeuw 4 tot 6 graden
warmer. “Vraag aan een wetenschapper hoe de planeet eruitziet als
de gemiddelde temperatuur met 6 graden stijgt en hij gooit zijn armen
in de lucht”, zegt Klein.

Die grens van 2
graden werd vijf jaar geleden mainstream op de klimaattop in
Kopenhagen. Dat ging niet zonder slag of stoot, vertelt Klein zelf.
Leden van Afrikaanse delegaties schreeuwden hun woede uit en noemden
dit genocide in grote delen van de wereld.

Om die 2 graden in
perspectief te zetten: sinds het begin van de industriële revolutie
in de 19de eeuw steeg de gemiddelde temperatuur op aarde met 0,7
graden. Toch leverde dat al hele extreme weersituaties op. Denk aan
de orkaan Sandy die zware schade aanrichtte in New York of de
hitterecords die jaar na jaar sneuvelen in bepaalde delen van de
wereld. 

“Al die extreme
gebeurtenissen vinden plaats in een context van klimaatverandering.
De opwarming is niet de oorzaak van die hittegolf of die orkaan maar
kan die twee wel extremer maken. Als we jaar na jaar te maken krijgen
met recordhitte, dan bewijst dat die context van klimaatverandering”,
zegt Klein.

Naomi Klein was zelf
aanwezig in Kopenhagen en het zaadje van No Time werd daar geplant.
Ze noemt het zelf het moment dat de klimaatbeweging volwassen werd.

“We zaten toen nog
helemaal in de modus dat we politici moesten wakker schudden en een
beroep moesten doen op hun geweten. We noemden het Hopenhagen. Obama
was net verkozen en de hoop die hij in de VS opwekte, straalde af in
Kopenhagen. Er was die affichecampagne van de grote milieubewegingen
met de hoofden van Merkel en Obama die met photoshop ouder waren
gemaakt en de slogan ‘Wat ga je aan je kleinkinderen vertellen?’. Een
heel persoonlijke campagne en de verwachting was ook echt dat Obama
de wereld zou redden. Dat is begrijpelijk na 8 jaar Bush toen het
machtigste land ter wereld geleid werd door een gek die niet geloofde
in de wetenschap. Obama gelooft wel in de wetenschap en weet heel
goed wat er op het spel staat. En mensen dachten dat hij om die
redenen wel iets zou doen. Maar hij deed niets. Toen werden we
geconfronteerd met het besef dat de tegenstander een systeem is en
dat een oplossing niet afhangt van de goede wil van enkele machtige
personen.”

Big Green

In haar boek geraakt
Naomi Klein op ramkoers met wat ze Big Green noemt, grote
milieubewegingen die zoete broodjes bakken met vervuilers. Volgens
haar levert die strategie niets op. Het probleem is immers niet CO2
maar het ongebreidelde kapitalisme, zoals ze het met een boutade
samenvat.

Maar vertrekken die
milieubewegingen niet vanuit dezelfde overtuiging? De nood is hoog en
elke multinational die je kan overtuigen om minder vervuilend te
zijn, is beter dan niets.

Klein: “Dat is het
argument dat al heel lang gehanteerd wordt. Maar kijk naar het
resultaat. Zetten we stappen in de juiste richting? Nee, één stap
voorwaarts en drie achteruit. De uitstoot van CO2 steeg met 61
procent. Wat ik schrijf, is gebaseerd op het feit dat dit model
mislukt is. Het is ook niet dat we zoveel te verliezen hebben door
eens iets anders te proberen. Ik onderbreek geen succesvolle
klimaatbeweging.”

“Het soort
verandering dat we nu nodig hebben, is ook heel zeldzaam in de
geschiedenis. Het gebeurt enkel in periodes van grote sociale en
politieke onrust. Periodes waarin alle opties op tafel komen en
waarin mensen heel radicaal en creatief nadenken en voorstellen doen.
De periode waarmee we best kunnen vergelijken is de jaren 1930. In die
tijd stond het kapitalisme terecht in de straten van de VS en dacht
een groot deel van de bevolking dat het socialisme een valabel
alternatief was. Dat was de context waarin het mogelijk werd dat de
Amerikaanse president Roosevelt grote openbare
infrastructuurprojecten kon doorvoeren en de sociale zekerheid kon
opbouwen. Dat veranderde de regels van het kapitalisme zoals we dat
tot dan gekend hadden. Dat was het resultaat van een massale
mobilisatie van vakbonden en sociale bewegingen.”

Om het klimaat te
redden, hoopt Klein op een herhaling van zo’n massabeweging.

Klein: “We hebben
een kwalitatieve sprong nodig. Het lukt niet meer met druppels.
Daarvoor hebben we te lang gewacht. Gooi alles op tafel en voer een
heel breed debat over een verschuiving van waarden en van ideologie.
Dat kan opnieuw de context creëren waarin er echte verandering
mogelijk.”

If It’s
Thursday, This Must Be Belgium

De Canadese
schrijfster had zich voorbereid op haar bezoek aan België. Ze was op
de hoogte van de besparingsplannen van de regering en het verzet van
de vakbonden.

“Ik geniet van
ontmoetingen met vakbonden en andere bewegingen hier in België. Zij
verzetten zich momenteel tegen een besparingsregering. Maar in de
plaats van nee te zeggen, zouden we nu ook moeten zeggen hoe een
rechtvaardige transitie eruitziet. Waarom eisen we die nieuwe
economie niet? Dat is de les die we kunnen leren van de voorbeelden
in andere landen. Het volstaat niet om te betogen, te staken of een
plein te bezetten tegen de besparingen. Sociale bewegingen kunnen
niet alleen nee zeggen, anders blijven ze verliezen.”

Overal waar ze komt,
smeken toehoorders om hoop. In een zee van wanhoop lijkt het wel
alsof zij de reddende boei moet gooien.

“Hope breeds hope
and despair breeds despair. Ik denk niet dat ik mensen hoop kan
geven. Bij mij vind je geen stralend optimisme. Ik vind niet dat het
er goed uitziet. Maar de inzet is zo hoog en als er ook maar een
kleine kans is om de catastrofe te vermijden, dan moeten we die
grijpen.”