De Israëlische schrijver Amos Oz wordt vaak omschreven als een voorvechter van vrede in het Midden-Oosten en als een ‘gematigde’
Israëli. Net wat we nodig hebben om tot oplossingen te komen, zou je
denken. Maar hoe gematigd zijn die ‘gematigden’ eigenlijk? Een analyse naar aanleiding van een interview dat de schrijver gaf aan Die Welt.
De analogieën zijn nooit ver weg als het om Israël en Palestina gaat.
Ook Amos Oz begint met een analogie, een vraag aan de lezer.
“What would you do if your neighbor across the street sits down
on the balcony, puts his little boy on his lap and starts shooting
machine gun fire into your nursery?”
De schrijver verwijst hiermee naar het Israëlische recht op zelfverdediging. Heel jammer dat er daarbij kinderen omkomen, maar dat lijkt er nu eenmaal bij te horen.
Laten we de vergelijking even corrigeren.
Stel dat een inbreker ’s nachts mijn huis binnenvalt. Ik wil
vergelding. Ik weet precies waar hij woont, in een nabijgelegen
appartementsgebouw, samen met nog een honderdtal andere gezinnen. Heb ik
het recht om met al mijn militaire macht het volledige
appartementsgebouw plat te bombarderen? Volgens Oz misschien wel.
Zijn woordgebruik is merkwaardig. De imaginaire overbuurman ‘starts shooting’,
zomaar opeens begint hij te schieten, uit het niets, zonder aanleiding.
Misschien is de overbuurman het wel beu dat zijn voordeur al jarenlang
geblokkeerd wordt, dat hij zelfs niet voldoende levensmiddelen kan
aankopen om een menswaardig bestaan voor hem en zijn kind te garanderen
en dat zijn bewegingsvrijheid beperkt wordt door de andere imaginaire
overbuurman.
Ieder land heeft inderdaad een recht op zelfverdediging. Dit recht geldt echter alleen op voorwaarde dat alle vredelievende methoden zijn uitgeput.
Oorzaken
Het is het herhalen waard. Geweld is géén natuurfenomeen, het komt niet uit het niets.
Voor de oorzaken van het geweld moeten we niet zo ver zoeken. Een militaire bezetting
die al decennialang aansleept in de Palestijnse gebieden is er één van.
De Gazastrook werd een tiental jaar geleden ontruimd door Israël,
illegale nederzettingen werden gebulldozerd, maar ondertussen wordt het
leven van de Palestijnen er niet beter op. De blokkade duurt voort,
zowel aan de grens met Israël en Egypte als op de territoriale wateren.
Systematisch worden Palestijnse burgers ontvoerd door Israëlische
veiligdheisdiensten, soms jarenlang vastgehouden zonder enige vorm van
proces en op regelmatige basis gefolterd. De bewegingsvrijheid van de
inwoners van de Gazastrook wordt tot een nulpunt beperkt onder het mom
van de ‘strijd tegen terrorisme’. Dat Israël schuldig is aan staatsterrorisme
wordt voor het gemak door de vingers gezien. Ondertussen gaat de bouw
van illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en in
Jeruzalem onverminderd verder.
Collectieve bestraffing
“Interviewer: Would you consider the present ground offensive to be limited or unlimited?
Oz: I think in some points it is excessive. I don’t have detailed
information on what is actually happening on the ground, but to judge
from some of the hits that the Israeli army caused in Gaza, I think at
least in some points the military action is excessive – justified, but
excessive.”
Slechts ‘op enkele punten’ is het gebruik van geweld volgens Oz overdreven. We kunnen wederom verwijzen naar de Vierde Conventie van Genève, en meer bepaald naar Artikel 33, dat stelt:
“No protected person may be punished for an offence he or she has
not personally committed. Collective penalties and likewise all
measures of intimidation or of terrorism are prohibited.”
Wat het Israëlische leger aanricht in de Palestijnse gebieden valt
volgens het internationaal recht onder collectieve bestraffing. Dit is
volstrekt illegaal. De bijna tweeduizend doden op de
Gazastrook, onder wie een grote meerderheid onschuldige burgers die
nergens naartoe kunnen, zijn hier het trieste resultaat van.
Partner voor vrede
“When Ramallah and Nablus on the West Bank live on in prosperity
and freedom, I believe that the people in Gaza will sooner or later do
to Hamas what the people of Romania did to Ceausescu. I do not know how
long it will take, but it is destined to happen – simply because the
people in Gaza will be very jealous of the freedom and prosperity
enjoyed by their brothers and sisters on the West Bank in the state of
Palestine. This in my view is the solution, although this solution
cannot be implemented in 24 hours or 48 hours.”
Vrijheid en welvaart op de Westelijke Jordaanoever? Pleit de heer Oz
er dan ook voor om de illegale apartheidsmuur te ontmantelen en de
Palestijnen volledige zelfbeschikking te gunnen over dit stuk van het
grondgebied en de bouw van nederzettingen te staken? De muur – volgens
de Israëlische overheid bedoeld tegen terrorisme – snijdt immers ver in
Palestijns gebied, snoert natuurlijke rijkdommen in in het Israëlische
grondgebied en maakt het leven voor de Palestijnen er op veel plekken
onmogelijk.
Ondertussen stelt eerste minister Benjamin Netanyahu zelf dat er ‘nooit een Palestijnse staat zal zijn’.
Als Hamas geen partner kan zijn om vredesgesprekken mee op te starten,
waarom zou Netanyahu met zijn a priori’s dat dan wel zijn?
Agressie
“Unlike European pacifists I never believed the ultimate evil in
the world is war. In my view the ultimate evil in the world is
aggression, and the only way to repel aggression is unfortunately by
force. That is where the difference lies between a European pacifist and
an Israeli peacenik like myself.”
De heer Oz spreekt over agressie als ‘ultimate evil’ in de wereld en ziet een oorlog als de oplossing. Twee bedenkingen hierbij.
Ten eerste kan een oplossing voor dit conflict nooit militair zijn. De oplossingen kunnen wél gezocht worden in de tientallen VN-resoluties over het Israëlisch-Palestijns conflict. Constructieve diplomatie is nodig om te komen tot een billijke tweestatenoplossing die door de volledige wereldgemeenschap (met uitzondering van Israël en de Verenigde Staten) gesteund wordt.
Ten tweede moeten we, als we kijken naar de definitie van ‘agressie’
volgens het internationaal recht, ons de vraag stellen of Israël
hieraan zelf niet schuldig is. We citeren uit de documenten van het Internationaal Strafhof om te tonen wat agressie precies inhoudt:
“The invasion or attack by the armed forces of a State of the
territory of another State, or any military occupation, however
temporary, resulting from such invasion or attack, or any annexation by
the use of force of the territory of another State or part thereof;”
Israël bezet de Westelijke Jordaanoever en heeft de facto aanzienlijke stukken ervan geannexeerd.
“The blockade of the ports or coasts of a State by the armed forces of another State;”
De Gazastrook is zowel op het land als op zee volledig afgesloten van
de buitenwereld. De aanwezigheid van de Israëlische zeemacht op de
Middelandse Zee bestendigt deze blokkade.
“The sending by or on behalf of a State of armed bands, groups,
irregulars or mercenaries, which carry out acts of armed force against
another State of such gravity as to amount to the acts listed above, or
its substantial involvement therein.”
Systematische ontvoering en moord op vermeende Hamas-strijders of
terroristen op Palestijns grondgebied zijn een flagrante schending van
het international recht. Agressie – zoals die bijvoorbeeld werd gepleegd
door de Verenigde Staten tegen Vietnam, Nicaragua en Irak – is de hoogste internationale misdaad omdat deze ‘anders dan andere oorlogsmisdaden in zichzelf draagt alle gecumuleerde misdaden die eruit voortvloeien’.
Het is al te eenvoudig om de ‘agressie’ van één kant aan te halen als
oorzaak van een conflict en daarbij de ogen te sluiten voor de agressie
van de ander. Bovendien strijden de Palestijnen al decennialang voor zelfbeschikkingsrecht, wat niet verboden is volgens de internationale rechtsregels.
Bezetting
“Interviewer: You wrote 50 years ago that “even an unavoidable occupation is a corrupting occupation.”
Oz: I do not always agree with myself, but here I still agree
with myself. Occupation is corrupting, even if it is unavoidable.
Brutality, chauvinism, narrow-mindedness, xenophobia are the usual
syndromes of conflict and occupation. But the Israeli occupation of the
West Bank is no longer unavoidable.”
Waarom dan toch doorgaan met de bezetting van de Westelijke Jordaanoever en de systematische annexatie
van Palestijns grondgebied en de daarbij horende natuurlijke
rijkdommen? Zou de Israëlische overheid er niet goed aan doen om eerst
een einde te maken aan die bezetting? Misschien opent dat wel een weg
naar vrede.
Het interview met Amos Oz in Die Welt is
één van de vele illustraties hoe een ‘gematigde stem’ toch een zeer
bevooroordeeld beeld van een conflict de wereld in kan sturen.
