Aan de verkiezingsprogramma’s te zien zullen die immers in de
nabije toekomst niet op veel stimulerend beleid moeten rekenen. Samen met de
rest van de culturele sector trouwens, of beter: de “culturo’s”, zoals de
vlaggenmeute hen tussen boer en scheet in wel eens pleegt te noemen.

Het
zonlicht valt niet langer te ontkennen: in tijden van efficiëntiedrang en
spaardrift zijn wij niet langer een graag geziene gast, maar wel een in lompen
geklede bedelaar die voor het raam naar het feestje staat te kijken.

Toen ik werd uitgenodigd door een plaatselijke leesclub om op
te treden in een caravan op de Muidefeesten, leek me dat dus, naast leuk en een
mooie eer, ook op één of andere manier passend. De leesclub bestond uit acht
jonge dames, die allemaal in de genoemde wijk van Gent woonden en die stuk voor
stuk erg betrokken leken bij wat er daar bruist en leeft. De club zelf was
ontstaan, zoals dat doorgaans het geval is, vanuit een zoektocht naar
zielsgenoten, mooie boeken en goeie excuses voor een glas schuimwijn.

De Muide is een aloude arbeiderswijk die een soort van schiereiland
vormt, gelegen bij de haven, en vertoont alle klassieke voor- en nadelen die zo’n
etiket oproept. De som van die fysieke en sociale afzondering van de rest van
de stad, maakt dat de Muide steevast in de lijstjes van achtergestelde buurten opduikt.
En in achtergestelde buurten is de algemene apathie voor Cultuurbeleid die op
Vlaams niveau in de politiek heerst, meestal nog meer zichtbaar dan elders.

Zo
vertellen de dames me dat er in de Muide geen bibliotheek meer te
bespeuren valt, afgezien dan van een plankje met slechte boeken, dat stof staat
te vergaren in het lokale dienstencentrum. Met hun activiteiten willen zij daar echter
iets aan doen. Ze borrelen over van de ideeën, gaande van het oprichten van
spin-off leesclubs, over het inzamelen van boeken voor een volksbibliotheek tot
de genoemde literaire caravan op de Muidefeesten.

Voor wie niet bekend is met Gent: de Muidefeesten hebben
niets te maken met de Gentse Feesten. Meer nog, het ontstaan van de Gentse
Feesten had net tot doel om alle andere buurtfeesten met tak en wortel uit te
roeien. In de eerste helft van de negentiende eeuw hadden de fabrieksbonzen het
wel gehad met arbeiders die te laat, dronken of gewoon helemaal niet op hun
werk kwamen opdagen omdat er altijd wel ergens een kermis of rommelmarkt aan de
gang was in de stad.

En aangezien de industriëlen van toen de politici van toen
als een pochette in de zak van hun kostuum hadden zitten, werd alras het plan
opgevat om al die feestelijkheden te vervangen door één groot feest. “En de
rest van het jaar: travakkemans!”, zoals Frank uit Thuis het zou formuleren.

Het plan draaide uit op een totale mislukking. De Gentenaars
lieten zich immers niet zomaar hun feestelijkheden ontnemen en het enige
resultaat van de neerbuigende poging tot heropvoeding van het volk, was dat er
nu naast de talloze buurtfeesten, die gewoon bleven doorgaan, ook nog eens
jaarlijks één heel groot feest werd georganiseerd in Gent.

De Gentse werkgevers van toen stonden echter niet alleen met
hun tandengeknars. Over heel Europa en eigenlijk al sinds het midden van de achttiende
eeuw, toen het werken in loondienst aan een schuchtere opgang begon, zeurden
werkgevers wat af over de gebrekkige attitudes van het werkvolk.

Een mooie
illustratie en samenvatting daarvan, vinden we terug in de geschriften van Henry
Zouch, die het in 1786 als volgt formuleerde:

“Lange ervaring leert dat wanneer gewone mensen samenkomen bij
publieke gelegenheden zich allerlei onregelmatigheden voordoen: aangelokt door
onwettig tijdverdrijf of zelfs alleen maar door vulgair amusement verspillen
zij onbeheerst hun tijd en geld, dat alles tot hun eigen groot verlies en dat
van hun werkgevers.”

Gelukkig stellen werkgeversorganisaties vandaag de dag niet
meer zo moraliserend en neerbuigend op ten aanzien van de vrije tijd van wie
zich elke dag in het zweet werkt, zoals hun voorgangers dat enkele honderden
jaren geleden nog deden.

(Voelt u een “maar” komen? Ik voel een “maar” komen…  Of beter nog, een “hoewel”.)

Hoewel… Als ik zie hoe sterk er ook vandaag nog gefulmineerd
wordt wanneer het anders toch zo onbetwistbare Europa beslist om het
moederschapsverlof uit te breiden, als ik zie hoe Unizo hardnekkig blijft
pleiten voor het verlengen van de werkweek, hoe gretig Voka lonkt naar de
zondagsrust, hoe genadeloos de minuscule minderheid wereldreizigers met
tijdskrediet veralgemeend en aan de schandpaal wordt genageld, hoe de “hangmat”
van de werkloosheid zogenaamd dringend aan Endlösung
toe is, dan denk ik soms dat er in de afgelopen twee- à driehonderd jaar weinig
is veranderd in de hoofden van sommigen.

Laten we ons dus niet in de luren leggen. Een operatie als
die met de Gentse Feesten wordt ook vandaag voorbereid, op grotere schaal en met
als deadline 25 mei. Alleen zijn wij deze keer zelfs niet uitgenodigd op het
feest. Het zijn de moderne incarnaties van de fabrieksbonzen van weleer die nu
aanschuiven aan de dis en zich met grote teugen tegoed willen doen aan onze
vrije tijd en ons kermisgeld. Net als toen staan er politici klaar die deze
operatie met graagte zullen uitvoeren, die als stoeferkes in het borstzakje van
de beau monde zitten te pronken. En dat noemt ons dan de subsidieslurpers.

Ik ben niet fatalistisch, en ik wil eerst nog wel eens zien
of de Vlaming zo dom en volgzaam is als waarvoor men hem verslijt. Of hij in de
doorzichtige truc van “één groot feest” zal trappen. Maar in ieder geval leert
de geschiedenis van de Muidefeesten ons een les.

Net als de Gentenaars destijds,
moeten we na 25 mei, wat het resultaat van de verkiezingen ook moge zijn,
vooral gewoon doorgaan met feesten. Doorgaan met het aanbrengen van kleine
verbeteringen waar we kunnen, zoals het uit de grond stampen van een volksbibliotheek
of het organiseren van een voorleescaravan, en doorgaan met het eisen van de
grote, zoals het recht op vrije tijd voor iedereen.