De Vlaamse universiteiten, artsensyndicaten en studenten geneeskunde hebben vandaag een petitie gelanceerd voor het behoud van de numerus clausus of contingentering. (De Morgen 17 januari 2014) Dit initiatief kwam er naar aanleiding van de beslissing van Minister Onkelinx om de numerus clausus voor huisartsen en andere disciplines waar een tekort heerst, af te schaffen. De geneeskundestudenten van COMAC en de artsen van Geneeskunde voor het Volk roepen op om deze petitie niet te tekenen.

1. Ten eerste spelen de initiatiefnemers van de petitie de communautaire kaart.

Na het invoeren van de numerus clausus heeft het Vlaams Ministerie van Onderwijs een toelatingsexamen ingevoerd dat het aantal geneeskundestudenten fors beperkt heeft. In de Waalse Gemeenschap werd beslist om dit niet te doen. Door nu de numerus clausus opnieuw af te schaffen, zou de federale regering de Vlaamse jongeren die nooit aan een studie geneeskunde zijn kunnen beginnen, onrechtvaardig behandelen.

We kunnen ons absoluut niet vinden in deze communautaire démarche. Als nationale organisaties verdedigen wij het recht op onderwijs en gezondheid in beide landsdelen. Het is niet de maatregel van Onkelinx, maar de numerus clausus die onrechtvaardig is. Vooral studenten met een goede vooropleiding, uit gegoede gezinnen met veel omkadering en zij die eventueel extra duurbetaalde bijlessen kunnen volgen, hebben een grote kans om te slagen voor het ingangsexamen.

Dat selecteert vooral op zeer sterke wetenschappelijke voorkennis. Dit is duidelijk niet afdoende, omdat de knelpuntberoepen huisartsen, geriaters, kinderartsen en psychiaters sterke sociale vaardigheden en engagement vereisen. Bovendien lijkt het ons ongepast om in zo’n belangrijke kwestie als gelijke toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg de Vlamingen te willen opzetten tegen de Walen.

Zowel de Vlaamse, als de Waalse of de Brusselse patiënten hebben evenveel recht op een goede gezondheidszorg, met voldoende goede artsen in alle disciplines, zonder communautair gehakketak waarbij voor een beslissing over bijvoorbeeld één vaccin zeven ministers moeten overeenkomen vooraleer ze in de praktijk kan gebracht worden.

2. Ten tweede vrezen de initiatiefnemers voor een ‘logistieke en kwalitatieve onderwijsnachtmerrie’.

Volgens hen zal door de numerus clausus gedeeltelijk af te schaffen, het toelatingsexamen in Vlaanderen haar reden van bestaan verliezen. De toevloed van studenten die dit teweeg kan brengen, zou een negatief effect hebben op de kwaliteit van het onderwijs en van de stages. Het zou een teveel aan artsen veroorzaken wat dan zou leiden tot medische overconsumptie.

Het is niet het teveel aan artsen maar de betaling per prestatie, waarbij een arts meer verdient naargelang hij meer onderzoeken en medische prestaties voorschrijft, die de eerste oorzaak is van medische overconsumptie.  Prestatiegeneeskunde veroorzaakt chaos en wildgroei van dure onderzoeken en meer en meer geprivatiseerde geneeskunde. Laat ons dat pervers systeem dan ook eerst hervormen. 

Wij beamen wel dat de kwaliteit van de geneeskundeopleiding de laatste jaren enorm verbeterd is door het organiseren van praktijkgerichte lessen in kleine groepen, door het voorzien van stages zo vroeg mogelijk in de opleiding. Het uitsluiten van jongeren tot een opleiding mag in een ontwikkelde democratie als België echter niet als argument voor behoud van de kwaliteit van het onderwijs gebruikt worden, vooral omdat ons onderwijs al jarenlang ondergefinancierd wordt.

In Nederland wordt er bijvoorbeeld per student huisartsgeneeskunde viermaal zoveel geïnvesteerd in opleiding als in Vlaanderen. Daarenboven stellen we vast dat er een schrijnend tekort ontstaat aan ondermeer huisartsen. Voor ons zijn onderwijs én gezondheid basisrechten. Iedereen die de competenties, motivatie en engagement bezit moet de kans krijgen om geneeskunde te studeren en arts te worden. De Belgische patiënt heeft immers het recht op een toegankelijke gezondheidszorg, met voldoende artsen in elke discipline.

3. Ten derde merken de initiatiefnemers van de petitie op dat een gedeeltelijke afschaffing van de numerus clausus geen oplossing biedt voor het tekort aan artsen in bepaalde disciplines.

Ze pleiten daarom voor een herwaardering van deze knelpuntberoepen. Daar gaan we mee akkoord. Dit is echter een én-én-verhaal, waarbij het openstellen van de geneeskunde-opleiding ook helpt om het artsentekort op te lossen. Vlaanderen heeft 361 huisartsen tekort, Wallonië 96. Wij merken dat tekort dagelijks in onze praktijken.

Wie dat ontkent of minimaliseert mag een weekje aan onze onthalen komen zitten. Dagelijks komen er patiënten die zich willen inschrijven omdat hun huisarts op pensioen is, net verhuisd is of omdat ze al jaren geen huisarts meer hebben en nu medische zorgen nodig hebben. Binnen korte tijd gaan alle collega’s babyboomers op pensioen. Met hoeveel huisartsen zijn we dan over?

4. Ten slotte benadrukken de initiatiefnemers de nood aan het opstellen van een correct kadaster van het artsenaantal, hun activiteit en verspreiding.

Dit zou toelaten het aanbod van studenten en afgestudeerde artsen “af te stemmen op de medische vraag.” Ook daarmee gaan we akkoord. Sturing of selectie is echter pas zinvol na een wetenschappelijke medische behoefte-analyse om tot een rationele organisatie van de gezondheidszorg te komen. Door dit niet te doen hebben we nu een tekort aan artsen in de minder technische, maar sterk sociale georiënteerde disciplines.

We stellen voor om samen op te komen voor:

• een betere financiering van het hoger onderwijs,
• het afbouwen van de prestatiegeneeskunde,
• een verdere herwaardering van het huisartsenberoep en van andere knelpuntdisciplines.

Tim Joye, geneeskundestudent U-Gent en voorzitter COMAC geneeskunde studenten

Jos D’Haese, geneeskundestudent U-Antwerpen en voorzitter COMAC Antwerpen

Dirk Van Duppen, huisarts en voorzitter Geneeskunde voor het Volk