Solidair spaarproduct na 30 jaar opgedoekt

Het is net geen 30 jaar geleden, in 1984, dat in de schoot van Netwerk Vlaanderen (nu: FairFin) een eerste ethisch spaarproduct ontstond. Het begon als een systeem van giften en leningen aan sociale organisaties, en werd in de loop der jaren een spaarproduct dat Netwerk i.s.m. de toenmalige openbare spaarbank ASLK aanbood.

Het Krekelsparen was het eerste duurzame alternatief voor spaarders die hun geld in sociale en ecologische projecten geïnvesteerd wilden zien.

Later trad ook het Franstalige Réseau Financement Alternatif toe tot die duurzame coalitie tussen vereniging en bank. Het Krekelsparen overleefde de fusie van ASLK en Generale Bank (Fortis), die tot BNP Paribas Fortis evolueerden.

Jarenlange steun aan waaier van organisaties

Het Krekelsparen heeft talloze sociale middenveldorganisaties in België geen windeieren gelegd: een percentage van de gezamenlijke spaargelden werd in de vorm van een commissie doorgestort naar FairFin, RFA en andere lidorganisaties van het Krekelsparen. Spaarders konden ervoor opteren om daarbovenop hun intrest af te staan aan een lidorganisatie naar keuze.

Op dit moment zijn er nog steeds meer dan 7.000 Krekelspaarders, die samen een spaarinlage van ongeveer 82.000.000 euro omvatten. Dit cijfer kende een hoogtepunt eind jaren tachtig en begin jaren negentig omdat er toen nog actief promotie werd gevoerd rond deze duurzame spaarformule.

Het Krekelsparen beleefde een enorme terugval in aantal spaarders sinds de crisis van 2008, maar toch kan worden gesteld dat de totale spaarinlage daarentegen niet drastisch is gedaald doorheen de jaren.

Ook het beleggingsfonds AlterVision liet eenzelfde investering in sociale projecten toe en bracht heel wat commissie op eind jaren negentig en begin 2000.

Het moreel dilemma van FairFin

Het Krekelsparen zowel als het beleggingsfonds AlterVision braken lange tijd een lans voor strikt ethische criteria inzake sparen en beleggen. De producten geboden om enkel te investeren in die organisaties, die op strenge manier gescreend werden op vlak van milieubeleid, sociale impact en ethisch beleid.

BNP Paribas Fortis echter, hield zélf niet vast aan dit referentiekader wat betrof haar algemeen investeringsbeleid.

Bij FairFin en RFA zagen wij een groeiende discrepantie tussen de ambitieuze, ethische formule van het Krekelsparen en de richting die BNP Paribas Fortis met haar beleid uitging. Wij drongen aan op een meer verantwoord investeringsbeleid op vlak van milieu, vrede, vrijheid en democratie en waardig werk – zoals ook om zich terug te trekken uit belastingparadijzen.

“Bij FairFin en RFA zagen wij een groeiende discrepantie tussen de ambitieuze, ethische formule van het Krekelsparen en de richting die BNP Paribas Fortis met haar beleid uitging”

Dit is echter niet uitgemond in voldoende positieve beleidsaanpassingen door BNP Paribas Fortis. Bovendien schrapt de bank nu haar meest ethische en solidaire spaar- en beleggingsproducten.

Ethisch bankieren 2.0: de nieuwe generatie ethische bankproducten is al een feit

Ethisch sparen en beleggen zitten duidelijk in de lift, dus zien FairFin en RFA de toekomst rooskleurig in. Er wordt afscheid genomen van het Krekelsparen, maar tegelijk springen drie alternatieven bijna onmiddellijk op de voorgrond.

Triodos, de duurzame bank, heeft zich de voorbije jaren sterk getoond, en ziet haar omzet voor het jaar 2012 met bijna 30 procent stijgen. Haar ethische spaar- en beleggingsproducten worden ook op exhaustieve wijze gescreend en vormen een waardig alternatief.

VDK, een kleinere bank die vooral in de provincies Oost- en West-Vlaanderen actief is, werpt zich intussen ook op als duurzame speler, met een ethische spaarrekening genaamd de SpaarPlus Rekening. De spaarinlage wordt ook hier herbelegd in bedrijven en organisaties die aan tal van sociaal-ethische criteria moeten voldoen. Bovendien betaalt VDK een commissie aan zeven sociale partnerorganisaties, waaronder FairFin.

Wie zeker wil zijn van het duurzame beleid van zijn bank en daar ook zijn zegje over wil hebben, kan terecht bij New B: de coöperatieve bank die nu nog in oprichting is, maar weldra het levenslicht zal zien. De ethisch-sociale randvoorwaarden voor haar beleid staan alvast al op papier en het is duidelijk dat New B een solidaire koers zal varen, met een 43.000-tal aandeelhouders die allemaal evenzeer de koers mee bepalen.

Jasmien Vandermeeren

Jasmien Vandermeeren is communicatieverantwoordelijke bij FairFin.